16.5 Lichaamsvreemde eiwitten: afstoten of niet 5V 2425

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

16.5 Lichaamsvreemde eiwitten: afstoten of niet 

Vandaag 16.5

Leerdoelen 11, 12, 13, 14, 15

Allemaal redelijk losstaande onderwerpen.

(11 en 12 horen wel bij elkaar).

Leerdoel 11 en 12

Je kunt de verschillen tussen de bloedgroepen van het AB0-systeem beschrijven.

Je kunt uitleggen wat de resusfactor is.

Je kunt de gevolgen van het AB0 systeem en de resusfactor voor bloedtransfusies uitleggen.

Bloedgroepen

De antigenen op rode bloedcellen bepalen je bloedgroep.

2 typen: 

Antigeen A

Antigeen B

Bloedgroepen

Bloedgroepen

Je hebt vanaf je geboorte antistoffen in je bloed voor de antigenen die je NIET hebt.

Antistoffen

Bloedtransfusie

Krijg je bloedcellen met een antigeen waarvoor je zelf antistoffen aanmaakt dan gaat je bloed klonteren.

Bij een bloedtransfusie wordt eerst de bloedgroep van de ontvanger getest met een kruisproef.

Kruisproef

Resusfactor

85%

15%

Resusfactor

Voor de resusfactor maak je ook antistoffen aan als je ermee in contact komt (bloedtransfusie/bevalling)

Bloedtransfusie

Welke antigenen?

Welke antistoffen?

Bloedtransfusie

Bloed-

transfusie

educationalgames.nobelprize.org

Vraag

Leg uit waardoor een donor met bloedgroep 0 ook bloed kan geven aan een ontvanger met bloedgroep B. Gebruik in je antwoord deze woorden: antigenen en antistoffen, donor en ontvanger.

Resusbaby

Voorkomen resusbaby

Resuspositieve baby in resusnegatieve moeder.

De moeder krijgt via injectie anti-resus.

Dit anti-resus bindt aan eventueel gelekte bloedcellen tijdens de bevalling en voorkomt dat het afweersysteem van de moeder in actie komt -> geen antistoffen, geen geheugencellen.

Leerdoel 13

Je kunt de oorzaak uitleggen van afstoting bij transplantaties.

Orgaantransplantatie

MHC-I en MHC-II eiwitten variëren van mens tot mens.

HLA systeem: Het Human Leukocyte Antigen-systeem

Typering van de MHC-I en MHC-II eiwitten van en persoon.

Vreemde MHC-I en MHC-II eiwitten kunnen óók voor een afweerreactie zorgen en dus voor afstoting van het orgaan.

Leerdoel 14

Je kunt uitleggen wat auto-immuunziekten zijn.

Auto-immuunziektes

Het afweersysteem keert zich tegen het eigen lichaam.

Hoe ontstaan ze?

Ontstaan lymfocyten

Alle lymfocyten ontstaan 

uit dezelfde stamcel.

Rijping lymfocyten

Training B- en T-

lymfocyten:

als ze kunnen binden aan

lichaamseigen antigenen

gaan ze dood.

Waar zit de thymus?

De thymus zit achter het

borstbeen en verschrompelt 

in de puberteit

Rijping lymfocyten

Gaat te training niet goed dan vallen de B-cellen en/

of Tc-cellen ook lichaamseigen eiwitten aan.

Ziektebeeld afhankelijk van type eiwit.

Leerdoel 15

Je kunt beschrijven hoe immunotherapie bij kanker werkt. 

Immunotherapie tegen kanker

Tumorcellen worden opgekweekt en samengebracht met lymfocyten. 

Lymfocyten die reageren op (actief worden bij) het contact met antigenen op de tumorcellen (op het MHC-I eiwit) worden geïsoleerd en vermeerderd.

Wanneer deze cellen bij de patient worden ingespoten herkennen en doden ze tumorcellen.

Doel 16.5 Je kunt

• de verschillen beschrijven tussen de bloedgroepen van het AB0-systeem en de gevolgen uitleggen voor bloedtransfusies (leerdoel 11)
• uitleggen wat de resusfactor is (leerdoel 12)
• de oorzaak uitleggen van afstoting bij transplantaties (leerdoel 13)
  
• uitleggen wat auto-immuunziekten zijn (leerdoel 14)
  
• beschrijven hoe immunotherapie bij kanker werkt (leerdoel 15)

Huiswerk

Opdrachten 16.5

Leerdoelen 11 t/m 15