HV2 week 10-2 les 8: herhaling lv mw / uitleg bijwoordelijke bep en voorzetselvoorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Te behandelen grammatica Kern P3

H5 Taalkundig ontleden (zelfstandig naamwoord, lidwoord, bijvoeglijke naamwoord, bijwoord, voorzetsel. voornaamwoorden, soorten werkwoorden): afgerond

H6 Redekundig ontleden (persoonsvorm, onderwerp, werkwoordelijk gezegde, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp, voorzetselvoorwerp, bijwoordelijke bepaling): mee bezig

H20 Koppelwerkwoord en naamwoordelijk gezegde: 

H21 Voornaamwoorden & telwoorden: mee bezig

H35 Samengestelde zinnen en voegwoorden:

H36 Bijvoeglijke bepaling & bijstelling: 

Vandaag

Lezen

Herhaling lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp

Uitleg bijwoordelijke bepaling en voorzetselvoorwerp

Lezen

Lesdoelen

Na deze les:

weet je hoe je de bijwoordelijke bepaling en het voorzetselvoorwerp vindt in een zin.

Lijdend voorwerp

Niet alle zinnen hebben een lijdend voorwerp!

Hoe vind je het lijdend voorwerp?

1. Noteer het onderwerp en het werkwoordelijk gezegde

2. Stel de vraag: Wat/Wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp

Antwoord = lijdend voorwerp

Lijdend voorwerp

Stel de vraag: Wat/Wie + WG + OW

Tom | leest | een mooi boek | in zijn vrije tijd. 

werkwoordelijk gezegde?

onderwerp?

Wie/wat + WG + OW

lijdend voorwerp: ..........

Lijdend voorwerp

Mascha | koopt | altijd | drop.

PV: 

OW: 

WG:

Wie/Wat + WG + OW = LV

LV: 

Meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp kan in een zin staan, maar dat hoeft niet. 

Er staat altijd maar maximaal één meewerkend voorwerp (mv) in een zin.

Om het meewerkend voorwerp te vinden is het belangrijk dat je de zinsdelen in de juiste volgorde ontleedt. 

Je begint met het zoeken van de persoonsvorm en het onderwerp.

Vervolgens verdeel je de zin in zinsdelen.

Dan ga je op zoek naar het werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp.

Pas dan ga je verder met het meewerkend voorwerp.

Meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp (mv) kun je vinden door de volgende vraag te stellen:

meewerkend voorwerp: aan/voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + (lijdend voorwerp)=meewerkend voorwerp

Let op: Het voorzetsel 'aan' of 'voor' kan bijna altijd worden weggelaten of toegevoegd bij het meewerkend voorwerp.

Meewerkend voorwerp

Hij heeft aan Sanne een cadeau gegeven.

pv: heeft

ow: wie/wat heeft gegeven? hij

wg: heeft gegeven

zinsdelen maken

lv: wie/wat heeft hij gegeven? een cadeau

mw: aan/voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + (lijdend voorwerp) 

aan (voor) wie heeft hij een cadeau gegeven? aan Sanne

Let op: in deze zin kun je eenvoudig het voorzetsel ‘aan’ weglaten: ‘Hij heeft Sanne een cadeau gegeven.’ Als dat kan, weet je dus al dat je te maken hebt met een meewerkend voorwerp.

Meewerkend voorwerp

Zojuist wilden Bart en Ben een cadeaubon gaan kopen voor de juf.

pv: wilden

wg: wilden gaan kopen

ow: wie/wat wilden gaan: Bart en Ben

zinsdelen maken

lv: wie/wat wilden Bart en Ben gaan kopen? een cadeaubon

mv: voor wie wilden Bart en Ben een cadeaubon gaan kopen?

voor de juf

Meewerkend voorwerp

Ik hang mijn jas aan de kapstok.

pv: hang

wg: hang

ow: wie/wat hang(t): ik

zinsdelen maken

lv: wie/wat hang ik: mijn jas

mv: aan/voor wie hang ik: geen mv in deze zin!

Bijwoordelijke bepaling BWB

Saskia sloeg alarm.

 

Dit is een kale zin. Waarom sloeg ze alarm, wanneer sloeg ze alarm, hoe sloeg ze alarm, waar sloeg ze alarm?

 

Met bijwoordelijke bepalingen krijg je antwoord op zulke vragen. Ze noemen tijd, plaats en omstandigheden.

• Om half tien sloeg Saskia alarm. WANNEER?

• In Instanbul sloeg Saskia alarm. WAAR?

• Vanwege de diefstal van haar paspoort sloeg Saskia alarm. WAAROM?

• Saskia sloeg alarm door hard te gaan gillen. HOE?

Maak aantekeningen!

Bijwoordelijke bepaling

Een bijwoordelijke bepaling noemt GEEN eigenschap van een mens, dier of ding!

Dan is het een bijvoeglijke bepaling.

Ook losse woorden kunnen een BWB zijn, zoals:

Ook, zeker, toch, waarschijnlijk, blijkbaar, niet, misschien, absoluut, gelukkig, inderdaad, helaas, immers, hoe, waarom, waarheen.

• Wim rookt niet/kennelijk.

• Waarschijnlijk is de accu leeg.

Voorzetselvoorwerp 

Je moet eerst weten wat voorzetsels zijn. Het voorzetsel is meestal eenvoudig te herkennen, de meeste voorzetsels zijn namelijk op de puntjes in te vullen

... de kast (of kooi)

in de kast

op de kast

achter de kooi

naast de kooi

onder het kleed

... het schoolfeest 

tijdens/na/voor het schoolfeest

Voorzetselvoorwerp

Meestal is het meteen duidelijk welk voorzetsel je moet gebruiken als je kijkt naar wat er precies gebeurt. De onderstaande zinnen zijn allemaal juist, je moet alleen goed naar de kat kijken en dan gebruik je het juiste voorzetsel.

De kat zit op de bank.

De kat zit naast de bank.

De kat zit onder de bank.

De kat zit achter de bank.

De kat zit tussen de kussens van de bank.

Vaste voorzetsels

Soms is het niet duidelijk welk voorzetsel je moet gebruiken, in sommige zinnen hoort een voorzetsel bij een werkwoord. 

Voorbeelden van vaste voorzetsels bij werkwoorden.

trouwen met

zich verbazen over

verliefd zijn op

Voorzetselvoorwerp

Het voorzetselvoorwerp begint met een voorzetsel en wordt vaak gevolgd door een voorwerp, bijvoorbeeld:

Ik hou van pindakaas.

voorzetselvoorwerp: van pindakaas

Voorzetselvoorwerp

In een zin met een voorzetselvoorwerp 'eist' het werkwoord eigenlijk een bepaald vast voorzetsel. Je kan het voorzetsel niet vervangen door een ander voorzetsel. Zoals:

houden van

denken aan

zoeken naar

snakken naar

zich verdiepen in

trouwen met

Opmerking: Soms heeft een werkwoord verschillende 'vaste' voorzetsels, maar dan is er vaak wel sprake van een betekenisverschil.

Voorzetselvoorwerp

Rapper Kanye West breekt na jaren een jarenlange samenwerking met zijn manager. 

Werkwoord? 

Hoort er een vast voorzetsel bij?

Rapper Kanye West breekt na jaren een jarenlange samenwerking met zijn manager. 

VZV: .................

Verschil voorzetselvoorwerp en lijdend voorwerp

Een voorzetselvoorwerp lijkt op een lijdend voorwerp. Toch zijn er erg belangrijke verschillen. 

Een lijdend voorwerp begint niet met een voorzetsel.

Ik zoek een nieuwe heggenschaar.

lijdend voorwerp: een nieuwe heggenschaar

Ik zoek naar een nieuwe heggenschaar.

voorzetselvoorwerp: naar een nieuwe heggenschaar

Huiswerk nakijken

H6 opdr. 7

Huiswerk

H6 maken opdr. 8 t/m 10

Aan de slag

Maken H6 opdr. 8 t/m 10

Volgende les

We gaan verder met redekundig ontleden.

Zijn voor jou de lesdoelen behaald

Ik kan in een zin de volgende zinsdelen benoemen:

- bijwoordelijke bepaling

- voorzetselvoorwerp

Fijne dag en tot de volgende les.

tot de volgende keer!