HV2 les 9 H36 bijvoeglijke bepaling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Vandaag

Lezen

Herhaling bijwoordelijke bepaling en meewerkend voorwerp

Uitleg bijvoeglijke bepaling 

Lezen

Lesdoelen

Na deze les:

weet je hoe je de bijvoeglijke bepaling vindt in een zin.

Heb je het begrepen? Steek 1, 2 of 3 vingers op. 

Wat is het voorzetselvoorwerp in de onderstaande zin?

Hij twijfelt aan zijn beslissing. 

1) twijfelt aan

2) aan zijn beslissing

3) zijn beslissing

Vaste voorzetsels

Soms is het niet duidelijk welk voorzetsel je moet gebruiken, in sommige zinnen hoort een voorzetsel bij een werkwoord. 

Voorbeelden van vaste voorzetsels bij werkwoorden.

trouwen met

zich verbazen over

verliefd zijn op

Voorzetselvoorwerp

Het voorzetselvoorwerp begint met een vast voorzetsel en wordt gevolgd door een voorwerp, bijvoorbeeld:

Ik hou van pindakaas.

voorzetselvoorwerp: van pindakaas

Het vaste voorzetsel is van, namelijk houden van....

In een zin met een voorzetselvoorwerp 'eist' het werkwoord eigenlijk een bepaald vast voorzetsel. Je kan het voorzetsel niet vervangen door een ander voorzetsel. Zoals:

denken aan

zoeken naar

Verschil voorzetselvoorwerp en lijdend voorwerp

Een voorzetselvoorwerp lijkt op een lijdend voorwerp. Toch zijn er erg belangrijke verschillen. 

Een lijdend voorwerp begint niet met een voorzetsel.

Ik zoek een nieuwe heggenschaar.

Wie of wat zoek ik?

lijdend voorwerp: een nieuwe heggenschaar

Ik zoek naar een nieuwe heggenschaar.

werkwoord en vaste voorzetsel?

voorzetselvoorwerp: naar een nieuwe heggenschaar

Uitleg bijvoeglijke bepaling

De bijvoeglijke bepaling is geen zinsdeel.

Bijwoordelijke bepaling BWB

Saskia sloeg alarm.

 

Dit is een kale zin. Waarom sloeg ze alarm, wanneer sloeg ze alarm, hoe sloeg ze alarm, waar sloeg ze alarm?

 

Met bijwoordelijke bepalingen krijg je antwoord op zulke vragen. Ze noemen tijd, plaats en omstandigheden.

• Om half tien sloeg Saskia alarm. WANNEER?

• In Instanbul sloeg Saskia alarm. WAAR?

• Vanwege de diefstal van haar paspoort sloeg Saskia alarm. WAAROM?

• Door hard te gaan gillen sloeg Saskia alarm. HOE?

Bijwoordelijke bepaling

Een bijwoordelijke bepaling noemt GEEN eigenschap van een mens, dier of ding!

Dan is het een bijvoeglijke bepaling.

Ook losse woorden kunnen een BWB zijn, zoals:

Ook, zeker, toch, waarschijnlijk, blijkbaar, niet, misschien, absoluut, gelukkig, inderdaad, helaas, immers, hoe, waarom, waarheen.

• Wim rookt niet/kennelijk.

• Waarschijnlijk is de accu leeg.

Zinsdelen en zinsdeelstukken

- Werkwoordelijk gezegde

- Onderwerp

- Lijdend voorwerp

- Meewerkend voorwerp

- Bijwoordelijke bepaling

----------------------------------

- Bijvoeglijke bepaling

Zinsdelen

Zinsdeelstuk

De bijvoeglijke bepaling (BVB)

• De bijvoeglijke bepaling is GEEN zinsdeel, maar een deel van een andere zinsdeel.
• De bijvoeglijke bepaling zegt iets over het zelfstandig naamwoord in een zinsdeel.
•  De bijvoeglijke bepaling kan voor of achter een zelfstandig naamwoord staan.

Bijvoeglijke bepaling

- Een bijvoeglijke bepaling zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

- Een bijvoeglijke bepaling vind je door te vragen: welk/wat voor + het zelfstandige naamwoord?

Voorbeeld: 

De slimme jongen | is | lid | geworden | bij onze voetbalclub.

slimme = bijvoeglijke bepaling bij jongen (welke/wat voor + jongen?) 

onze = bijvoeglijke bepaling bij voetbalclub (welke/wat voor + voetbalclub?)

ow

BWB

Tip: welk/wat voor + zelfst. nw.?

Een bijvoeglijke bepaling zegt iets over een zelfstandig naamwoord. 

Een bijvoeglijke bepaling vind je door te vragen:

welk/wat voor + het zelfstandige naamwoord?

En ja! Het lijkt heel veel op een bijvoeglijk naamwoord als je de woordsoorten moet benoemen.

Voorbeeldzin BVB

Ze     /  speelt  /  het mooiste melodietje.

ow      pv+wg                               lv

• Wat is het belangrijkste zelfstandig naamwoord in het lijdend voorwerp?
  
• melodietje
• Welk / wat voor + melodietje?
• mooiste = bijvoeglijke bepaling bij melodietje

Bijvoeglijke bepaling BVB

Mijn sportieve buurvrouw heeft een mooie fiets.

Mijn sportieve buurvrouw = onderwerp 

een mooie fiets = lijdend voorwerp. 

Binnen deze voorwerpen zijn mijn en sportieve bijvoeglijke bepalingen bij buurvrouw en is mooie een bijvoeglijke bepaling bij fiets.

1. Zoek het onderwerp en lijdend voorwerp (als dit er is).

2. Bestaat het zinsdeel uit meer woorden? Kijk dan verder binnen dit zinsdeel.

3. Als een woord iets zegt over een zelfstandig naamwoord, is dat een bijvoeglijke bepaling.

Aan de slag

Huiswerk nakijken

Lezen theorie over bijvoeglijke bepaling blz. 146.

Keuze:

Ik vind het nog lastig en wil oefenen: maken H36 opdr. 1, 2 en 3. 

Gebruik de extra instructie: de uitlegfilmpjes op dia 19. Ben je klaar? Ga door naar groen. 

Ik begrijp het goed: maak de verdiepende opdracht creatief schrijven op dia 20 en 21.

Ben je klaar? Lees de theorie door van H36 over de bijstelling. 

Vind je het nog lastig? Gebruik deze extra instructie.

Filmpje werkwoordelijk gezegde

Filmpje persoonsvorm

Filmpje onderwerp

Filmpje lijdend voorwerp

Filmpje meewerkend voorwerp

Filmpje bijwoordelijke bepaling

Filmpje voorzetselvoorwerp

Filmpje bijvoeglijke bepaling

Verdiepende opdracht

Schrijf een korte, creatieve tekst (8-10 zinnen) waarin je minstens vijf bijvoeglijke bepalingen gebruikt. Een bijvoeglijke bepaling geeft extra informatie over een zelfstandig naamwoord en beantwoordt vragen zoals:

Welke?

Wat voor een?

Van wie?

Stap 1:

Schrijf je tekst en onderstreep alle bijvoeglijke bepalingen. Bijvoorbeeld:

"De oude, houten brug kraakte gevaarlijk boven de snel stromende rivier."

Let ook op de grammatica en taalverzorging. 

Verdiepende opdracht

Stap 2:

Ruil je tekst met een klasgenoot en geef elkaar feedback met deze vragen:

Zijn de bijvoeglijke bepalingen duidelijk en goed gekozen?

Voegen ze echt iets toe aan de tekst?

Kun je ergens een sterkere of preciezere bijvoeglijke bepaling gebruiken?

Stap 3:

Pas je tekst aan op basis van de feedback en lever de verbeterde versie in.

🔎 Extra uitdaging: Gebruik een mix van voor- en achtergeplaatste bijvoeglijke bepalingen voor extra variatie!

Zijn voor jou de lesdoelen behaald

Ik kan in een zin de volgende zinsdelen benoemen:

- bijvoeglijke bepaling

Volgende les

We gaan verder met H36 de bijstelling.