1H week 15 P3 les 1 Grammatica uitleg voorzetselvoorwerp en bijwoordelijke bepaling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Welkom 1H

Doe je telefoon in de telefoontas. 

Ga op je vaste plek zitten. 

Pak je leesboek. 

Laat de iPad in de tas. 

Geen tas op tafel.

Geen jas of kauwgom in het lokaal. 

Stil lezen

Vandaag

Redekundig ontleden

H37 voorzetselvoorwerp en bijwoordelijke bepaling

Te behandelen grammatica Kern P3

Taalkundig ontleden

H5 Grammatica in talen behandeld

H6 Zelfstandig naamwoord, lidwoord, bijvoeglijk naamwoord behandeld

H7 Werkwoordsvormen behandeld

H35 Voornaamwoorden (persoonlijk, betrekkelijk, bezittelijk, aanwijzend) behandeld

H36 Bijwoord & voorzetsel behandeld

Redekundig ontleden

H20 Persoonsvorm & onderwerp behandeld

H21 Soorten werkwoorden en werkwoordelijk gezegde behandeld

H22 Lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp behandeld

H37 Voorzetselvoorwerp & bijwoordelijke bepaling behandeld

Week 15: oefenbladen

Lesdoelen 

Je leert hoe je het voorzetselvoorwerp en de bijwoordelijke bepaling herkent in een zin. 

Herhaling vorige les

Meewerkend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp kan in een zin staan, maar dat hoeft niet. Er staat altijd maar maximaal één meewerkend voorwerp (mv) in een zin.

Om het meewerkend voorwerp te vinden is het belangrijk dat je de zinsdelen in de juiste volgorde ontleedt. Je begint met het zoeken van de persoonsvorm en het onderwerp van de zin, vervolgens verdeel je de zin in zinsdelen en dan ga je op zoek naar het werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp in de zin. Pas als je al het bovenstaande begrijpt, ga je verder met het meewerkend voorwerp.

Meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp (mv) kun je vinden door de volgende vraag te stellen:

meewerkend voorwerp: aan/voor wie + (werkwoordelijk) gezegde + onderwerp + (lijdend voorwerp)?

Let op: Het voorzetsel 'aan' of 'voor' kan bijna altijd worden weggelaten of toegevoegd bij het meewerkend voorwerp.

Meewerkend voorwerp

Voorbeelden

Hij heeft aan Sanne een cadeau gegeven.

pv: heeft

zinsdelen maken

wwg: heeft gegeven

ow: wie/wat heeft gegeven?:hij

lv: wie/wat heeft hij gegeven?: een cadeau

mw: aan (voor) wie heeft hij een cadeau gegeven?: aan Sanne

Let op: in deze zin kun je eenvoudig het voorzetsel ‘aan’ weglaten: ‘Hij heeft Sanne een cadeau gegeven.’ Als dat kan, weet je dus al dat je te maken hebt met een meewerkend voorwerp.

Meewerkend voorwerp

Vorige week wilden Bart, Kees en Ben een cadeaubon gaan kopen voor de jarige juf.

pv: wilden

zinsdelen maken

wwg: wilden gaan kopen

ow: wie/wat wilden gaan?: Bart, Kees en Ben

lv: wie/wat wilden Bart, Kees en Ben gaan kopen?: een cadeaubon

mv: voor wie wilden Bart, Kees en Ben een cadeaubon gaan kopen?: voor de jarige juf

Meewerkend voorwerp

Ik hang mijn jas aan de kapstok.

pv: hang

zinsdelen maken

wwg: hang

ow: wie/wat hang(t)?: ik

lv: wie/wat hang ik?: mijn jas

mv: aan/voor wie hang ik?: geen mv in deze zin!

Uitleg bijwoordelijke bepaling

Bijwoordelijke bepaling BWB

Saskia sloeg alarm.

 

Dit is een kale zin. Waarom sloeg ze alarm, wanneer sloeg ze alarm, hoe sloeg ze alarm, waar sloeg ze alarm?

 

Met bijwoordelijke bepalingen krijg je antwoord op zulke vragen. Ze noemen tijd, plaats en omstandigheden.

• Om half tien sloeg Saskia alarm. WANNEER?

• In Instanbul sloeg Saskia alarm. WAAR?

• Vanwege de diefstal van haar paspoort sloeg Saskia alarm. WAAROM?

• Saskia sloeg alarm door hard te gaan gillen. HOE?

Bijwoordelijke bepaling

Een bijwoordelijke bepaling noemt GEEN eigenschap van een mens, dier of ding!

Dan is het een bijvoeglijke bepaling.

Ook losse woorden kunnen een BWB zijn, zoals:

Ook, zeker, toch, waarschijnlijk, blijkbaar, niet, misschien, absoluut, gelukkig, inderdaad, helaas, immers, hoe, waarom, waarheen.

• Wim rookt niet/kennelijk.

• Waarschijnlijk is de accu leeg.

Uitleg voorzetselvoorwerp 

Je moet eerst weten wat voorzetsels zijn. Het voorzetsel is meestal eenvoudig te herkennen, de meeste voorzetsels zijn namelijk op de puntjes in te vullen

... de kast (of kooi)

in de kast

op de kast

achter de kooi

naast de kooi

onder het kleed

... het schoolfeest 

tijdens het schoolfeest

na het schoolfeest

voor de vergadering

Voorzetselvoorwerp

Voorzetselvoorwerp

Meestal is het meteen duidelijk welk voorzetsel je moet gebruiken als je kijkt naar wat er precies gebeurt. De onderstaande zinnen zijn allemaal juist, je moet alleen goed naar de kat kijken en dan gebruik je het juiste voorzetsel.

De kat zit op de bank.

De kat zit naast de bank.

De kat zit onder de bank.

De kat zit achter de bank.

De kat zit tussen de kussens van de bank.

Vaste voorzetsels bij werkwoorden

Soms is het niet duidelijk welk voorzetsel je moet gebruiken, in sommige zinnen hoort een voorzetsel bij een werkwoord. 

Voorbeelden van vaste voorzetsels bij werkwoorden.

trouwen met

zich verbazen over

verliefd zijn op

Voorzetselvoorwerp

Het voorzetselvoorwerp begint met een voorzetsel en wordt vaak gevolgd door een voorwerp, bijvoorbeeld:

Ik hou van pindakaas.

werkwoord en vast voorzetsel: houden van

voorzetselvoorwerp: van pindakaas

Voorzetselvoorwerp

In een zin met een voorzetselvoorwerp 'eist' het werkwoord eigenlijk een bepaald vast voorzetsel. Je kan het voorzetsel niet vervangen door een ander voorzetsel. Zoals:

houden van

denken aan

zoeken naar

snakken naar

zich verdiepen in

trouwen met

Opmerking: Soms heeft een werkwoord verschillende 'vaste' voorzetsels, maar dan is er vaak wel sprake van een betekenisverschil.

Verschil voorzetselvoorwerp en lijdend voorwerp

Een voorzetselvoorwerp lijkt op een lijdend voorwerp. Toch zijn er erg belangrijke verschillen. Het belangrijkste verschil is dat een lijdend voorwerp niet met een voorzetsel begint en het voorzetselvoorwerp juist wel. Ook kan een voorzetselvoorwerp bij alle gezegdes voorkomen (werkwoordelijk gezegde en naamwoordelijk gezegde). Soms kunnen de zinnen wel erg op elkaar lijken. Kijk naar onderstaande zinnen.

Ik zoek een nieuwe heggenschaar.

lijdend voorwerp: een nieuwe heggenschaar

Ik zoek naar een nieuwe heggenschaar.

voorzetselvoorwerp: naar een nieuwe heggenschaar

Huiswerk nakijken

Maken H22 opdracht 4, 5, 7 en 8

Huiswerk

H37 maken opdracht 1, 2, 5 en 6

Aan de slag: keuze

• Kleurplaat woordsoorten
  
• Huiswerk
• PO

Is de opdracht duidelijk?

Volgende les

We gaan verder met redekundig ontleden: 

Herhaling

Zijn voor jou de lesdoelen behaald

Ik kan in een zin bepalen wat het voorzetselvoorwerp en de bijwoordelijke bepaling is. 

Hoe ging deze les?

Wat heb je geleerd vandaag?

Wat vond je leuk aan deze les? 

Heeft iemand vragen?

Fijne dag