Grammatica - zinsopbouw les 3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Grammatica - zinsopbouw les 2

Lesdoelen

Aan het eind van deze les kan ik een bijvoeglijke bijzin benoemen. 

Startopdracht

Bedenk twee betekenisvolle, samengestelde zinnen en noteer deze in je schrift.

- een zin met een nevenschikkend voegwoord

- een zin met een onderschikkend voegwoord

Startopdracht

Geef je schrift aan je buur. 

Controleer elkaars zinnen en let hierbij goed op de kenmerken van een nevenschikkende en een onderschikkende zin. 

Kenmerken 

Nevenschikkende zinnen verbinden twee hoofdzinnen met elkaar.

Je kunt nevenschikkende zinnen los van elkaar gebruiken zonder de woordvolgorde te veranderen.

Onderschikkende zinnen verbinden een hoofdzin en een bijzin met elkaar.

Je kunt de bijzin niet zomaar los gebruiken; hiervoor moet je eerst de woordvolgorde veranderen.  

Categorieën voegwoorden

• opsomming: en 
• tijd: voordat, totdat, nadat, terwijl, toen, dan
• voorwaarden: indien, mits, tenzij, als, wanneer, zodra
• reden, oorzaak en gevolg: daarom, doordat, omdat, zodat, aangezien, want
• tegenstelling: maar, hoewel, ofschoon
• keuze: of
• conclusie: dus

Huiswerk nakijken

Zinnen veranderen

opdracht 3

 blz. 64

Opdracht

Bijvoeglijke bijzin

Maak opdracht 5 en lees de theorie 

 blz. 64 - 65

Kenmerken bijvoeglijke bijzin

• Zegt iets over een zelfstandig naamwoord.
• Het is een zin met een onderwerp en een persoonsvorm.

Voorbeeld: 
De jongen, die gisteren een ongeluk kreeg, ligt nu in het ziekenhuis.

    

Opdracht

Bijvoeglijke bijzin

Maak opdracht 6, vraag 1 

 blz. 65

Opdracht

Maak samengestelde zinnen

Maak opdracht 2 

 blz. 113

Opdracht nakijken

Kijk samen elkaars zinnen na. 

Let goed op de kenmerken van een nevenschikkende en een onderschikkende zin. 

Kenmerken bijvoeglijke bijzin - uitbreiding

• Zegt iets over een zelfstandig naamwoord.
• Het is een zin met een onderwerp en een persoonsvorm.
• Begint meestal met een betrekkelijk voornaamwoord, maar soms ook met een voorzetsel. 

Voorbeeld: 
De jongen met wie ik gisteren stond te praten, is de broer van mijn vriendin. 

    

Opdracht

Bijvoeglijke bijzinnen

Maak opdracht 3 en 4 

 blz. 113 - 114

Daarna klassikaal bespreken. 

Theorie

Bedrijvende en lijdende vorm: kenmerken

Lees de theorie op blz. 114

Kenmerken bedrijvende en lijdende zin

Bedrijvende (actieve) zin:

• Het onderwerp doet iets
• Er kan een lijdend voorwerp in de zin staan

Lijdende (passieve) zin:

• Er wordt iets met het onderwerp gedaan
• Er kan geen lijdend voorwerp in de zin staan

Voorbeeld: 
De leerlingen maken de toets.

De toets wordt door de leerlingen gemaakt.  

    

Opdracht

Bedrijvende en de lijdende vorm

Maak opdracht 5 en 6 

 blz. 114 - 115

Theorie

Bedrijvende en lijdende vorm: wijzigen zinnen

Lees de theorie op blz. 115

Van lijdende vorm naar...

B. De computer wordt door de man gekocht (passief).

Er veranderen drie dingen:
1. Het lijdend voorwerp wordt onderwerp.
2. Het onderwerp wordt een bijwoordelijke bepaling die begint

     met door.
3. In het gezegde komt een vorm van het hulpwerkwoord

     worden (onvoltooide tijd) of zijn (voltooide tijd) te staan.

bedrijvende vorm

B. De man koopt een computer.

• Deze zin is actief
• In de zin staat een werkwoordelijk gezegde, een onderwerp en (soms) een lijdend voorwerp.