P72 22VZ Het Zenuwstelsel 2

• AFP
• MBO
• Studiejaar 2

P72 Het Zenuwstelsel 2

22VZA

10.2.1

Hersenen

de hersenschors is het buitenste deel...

• sterk geplooid
• bestaat uit cellichamen van zenuwcellen
• een ophoping van cellen ín het brein wordt hersenkern genoemd

10.2.1

Hersenen

het hersenmerg is het binnenste deel...

• bestaat uit uitlopers van zenuwcellen

10.2.1

Hersenen

de kleine hersenen hebben ook een schors- en mergdeel...

• twee helften
• zijn betrokken bij balans, beweging, coördinatie en houding

10.2.1

Hersenen

de tussenhersenen liggen ingeklemd in de grote hersenen...

• hebben twee helften
• belangrijke onderdelen zijn...

10.2.1

Hersenen

• de thalamus (schakelt prikkels door naar hersenschors)
• de hypothalamus (regelt hormoon productie, honger- en dorstgevoel)
• de pijnappelklier (maakt melatonine)
• de hypofyse (stuurt hormoonklieren aan)

10.2.1

Hersenen

• de hersenstam is de verbinding tussen grote en kleine hersenen en ruggenmerg en bestaat uit...

10.2.1

Hersenen

• deel wat reflexen coördineert (tussenhersenen)
• deel wat verbinding heeft met de kleine hersenen (brug)
• deel wat vitale functies regelt (verlengde merg) en waar zenuwbanen kruisen

10.2.1

Hersenen

de hersenen en het ruggenmerg zijn omgeven door 3 hersenvliezen...

• het harde hersenvlies
• het spinnenwebvlies
• het zachte hersenvlies

10.2.1

Hersenen

in de hersenen vormen de vliezen ruimten, de hersenkamers...

• hier zit hersenvocht (liquor) in
• het beschermt het CZS

10.2.2

Ruggenmerg

het ruggenmerg begint in de hersenen en eindigt bij de lendenwervels, de wervels beschermen het ruggenmerg...

• zenuwen verlaten de wervelkolom naar het perifere deel van het lichaam

10.2.2

Ruggenmerg

in het ruggenmerg lopen gevoels- en bewegingszenuwen van en naar het brein.

10.2.2

Ruggenmerg

• het ruggenmerg is verdeeld in grijze stof (cellichamen) en witte stof (uitlopers)
• in het witte deel lopen gevoels- en bewegingszenuwen van en naar het brein

10.3

Perifeer zenuwstelsel

Het centrale deel bestaat uit hersenen en ruggenmerg, het perifere deel uit zenuwen...

C

C

P

10.3

Hersenzenuwen

uit de hersenstam komen 12 (paar) hersenzenuwen...

• ze stimuleren spieren in het hoofd zelf (zoals de evenwicht, reuk- of oogzenuw)

10.3

Hersenzenuwen

uit de hersenstam komen 12 (paar) hersenzenuwen...

• ze stimuleren spieren in het hoofd zelf (zoals de evenwicht, reuk- of oogzenuw)
• hersenzenuw X is de zwervende zenuw (wisselt informatie uit tussen organen en de hersenen)

10.3

Ruggenmergzenuwen

tussen de wervels komen ruggenmergzenuwen uit, die een bepaald gebied activeren

10.3

Ruggenmergzenuwen

een bundel uitlopers wordt zenuw genoemd, ze kunnen bestaan uit...

• alleen gevoelsbanen
• alleen bewegingsbanen
• gemengde vorm
• om een groepje uitlopers zit een beschermend vliesje

10.4

Autonoom ZS

het autonoom zenuwstelsel regelt alle onwillekeurige functies van organen...

• het zorgt dat het lichaam zich (snel) aanpast aan de situatie van het moment
• deze aanpassing kan op twee manieren...

10.4

Autonoom ZS

• het brengt het (hele) lichaam in de stress modus; hierbij wordt adrenaline als neurotransmitter gebruikt
• het brengt het (hele) lichaam in de rust modus; hier is choline de neurotransmitter
• er is altijd een evenwicht

10.4

Autonoom ZS

stress modus	rust modus
pupil wijder	pupil nauwer
hartslag hoger	hartslag lager
ademhaling hoger	ademhaling lager
darmperistaltiek trager	darmperistaltiek sneller

10.5 Bewuste en onbewuste reacties

• een prikkel die men bewust is, komt altijd aan in de hersenschors (1)
• een bewuste reactie vertrekt altijd vanuit de hersenschors (2)

1

2

10.5 Bewuste en onbewuste reacties

een prikkel die men niet bewust is, komt niet aan in de hersenschors...

• in het ruggenmerg (of de hersenstam, 1) wordt al geschakeld tussen gevoels- en bewegingszenuwcellen

1

10.6

Pijn

Pijn wordt gezien als (dreigend) weefsel versterf, maar ook als emotie...

• het heeft een beschermende functie

10.6

Pijn

• de uiteinden van zenuwen hebben pijnsensoren (1), die het signaal naar de hersenen brengen
• de route gaat via speciale zenuwbanen naar het brein
• het brein onderscheid scherpe of zeurende pijn en bepaalt of we de pijn bewust worden

1

10.6

Pijn

een nociceptor is een pijnreceptor in een vrije zenuw uiteinde, ze zijn te vinden...

• in de huid
• in de spieren en gewrichten
• in organen
• niet in het CZS

10.6

Pijn

de pijngewaarwording ontstaat als de hersenschors het signaal interpreteert als pijn.

10.6

Pijn

de pijnbeleving en het pijngedrag is de manier waarop iemand de pijn beleeft en hierop reageert, is afhankelijk van...

• impact op dagelijks leven
• onderliggende ziekte
• eerdere ervaringen
• prognose

10.6

Soorten pijn

1 acute of nociceptieve pijn

• door stoten, krabben, verbranden, breuk, infectie enz.
• er is duidelijk iets mis
• milde pijnmedicatie werkt goed

10.6

Soorten pijn

2 chronische pijn

• door artrose, reuma, RSI, hoofdpijn, whiplash, spit, enz.
• een beschadiging is niet altijd te vinden
• pijnmedicatie werkt matig, vaak ook ontstekingsremmers nodig

10.6

Soorten pijn

3 neuropathische pijn

• door beschadiging in zenuwen
• door fantoompijn, suikerziekte, CVA, MS, kanker
• alleen sterke pijnstilling werkt (deels), zoals opiaten, cox2-remmers