verdienen en uitgeven hoofdstuk 3

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Klaslokaal experiment

13 februari

10.30/12.30/15.30

Gevangenisdilemma. 

Spel + kennisquiz

Verdienen en uitgeven

Hoofdstuk 3

Vragen??

hoofdstuk 1 en 2

Lesdoelen

Hoe zit de aanbodkant van de economie in elkaar

Groeifactoren

Hoogte bbp

• Productiecapaciteit (aanbodkant/structurele kant)

                     = lange termijn

• Bestedingen (vraagkant/conjuncturele kant)

                      = korte termijn

Bezettingsgraad: hoeveel er van de maximale productiecapaciteit gebruikt wordt.

In welke jaren is er sprake van economische groei?

Productiecapaciteit (structuur)

De grootte van de productiecapaciteit (structuur)

wordt bepaald door de kwantiteit (omvang)

en de kwaliteit van de productiefactoren (KANO):

1. Kapitaal
   
2. Arbeid
   
3. Natuur
4. Ondernemerschap

Arbeid

Kwaliteit beroepsbevolking --> arbeidsproductiviteit. 

• Scholing/investeren in menselijk kapitaal. 
• Efficiëntie van de organisatie (arbeidsdeling en specialisatie)
• Mechanisering en automatisering.
• maatschappelijke factoren/Arbeidsmentaliteit

Arbeidsproductiviteit en loonkosten per product

Arbeidsproductiviteit: gemiddelde productie per werknemer per tijdseenheid. 

Stijging arbeidsproductiviteit --> meer productie per werknemer --> loonkosten verspreiden over meer producten --> lagere loonkosten per product --> lagere verkoopprijs --> betere concurrentiepositie. 

Indexcijfer loonkosten

Indexcijfer loonkosten = indexcijfer loonkosten per werknemer  x 100%

                                                   Indexcijfer arbeidsproductiviteit 

Stel de loonkosten per werknemer stijgen met 9% en de arbeidsproductiviteit met 5%. Dan is het indexcijfer van de loonkosten per product --> 109 : 105 x 100 = 103,8 --> loonkosten per product stijgen met 3,8 %

Arbeid

kwantiteit beroepsbevolking --> hoeveel mensen willen en kunnen werken

• omvang bevolking (geboortes, migratie)
• samenstelling bevolking (vergrijzing)
• wetgeving (leerplichtleeftijd, pensioenleeftijd)

De productiefactor Kapitaal

De omvang (kwantiteit) van de productiefactor Kapitaal wordt bepaald door:

1. het producentenvertrouwen
2. de winsten van bedrijven
   
3. de rente (in Nederland door de ECB)
   
4. de besparingen van gezinnen
   
5. de invloed van de overheid met subsidies en heffingen
   

       (arbeids-, kapitaal- of milieubesparend)

De innovatie (kwaliteit) van de productiefactor Kapitaal wordt bepaald door de besteding ervan die leidt tot een verhoging van de arbeidsproductiviteit.

De productiefactor Natuur

De omvang (kwantiteit) en kwaliteit van de productiefactor Natuur is moeilijker te beïnvloeden dan de andere productiefactoren, maar denk aan:

  

1. ontginning van nieuwe bronnen
   
2. inpoldering
   
3. irrigatie

 De productiefactor Ondernemerschap

De omvang (kwantiteit) en de kwaliteit van de productiefactor Ondernemerschap kun je beschouwen als een eigenschap van de productiefactor Arbeid, denk hierbij aan:

1. zorgen voor een efficiënte organisatie
   
2. maken van goede investeringskeuzes
   
3. vergroten van de productiecapaciteit o.b.v.                                                                                                    de productiefactor waar een tekort aan is
4. de overheid kan ondernemerschap stimuleren

        door subsidies (zoals starters-, zelfstandigen-,

        MKB- en investeringsaftrek)

LORENZCURVE 

Ongelijkheid heeft voordelen

• Ongelijkheid geeft een prikkel om extra in te spannen. 
• Zorgt voor initiatieven van mensen/onderzoek/ontwikkeling/scholing --> verbetering productiviteit.  

Ongelijkheid heeft nadelen

Minder economische groei door onder consumptie.

• lage inkomens relatief grote tijdvoorkeur --> nu uitgeven. 
• hoge inkomens relatief lage tijdsvoorkeur --> nu sparen/investeren

Door ongelijkheid gaat steeds meer naar de hoge inkomens waardoor er steeds minder wordt geconsumeerd en geproduceerd

Minder investeringen in menselijk kapitaal (geen opleidingenbudget)

Meer schulden

Minder vertrouwen en minder cohesie

Meer sociale gezondheidsproblemen. 

Gezamenlijk maken

3.28

Klaslokaal experiment

13 februari

10.30/12.30/15.30

Gevangenisdilemma. 

Spel + kennisquiz

Maken in de les

3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.12