Thema 3 Mens en milieu (deel 1)

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

DEEL 1.

3.1 De mens en het milieu

De mens is afhankelijk van het milieu

energie

voedsel                              water

zuurstof                           recreatie         

grondstoffen

Invloeden op het milieu (aantasting)

Uitputting

Vervuiling

Uitputting

Smog 

Bij smog zit er teveel fijnstof in de lucht. 

In Nederland wordt er een smogwaarschuwing gegeven bij 70 microgram fijnstof per m³ in de lucht en een smogalarm als er meer dan 100 microgram fijnstof per m³.

smoke + fog

Deze deeltjes zijn van verschillende grootte, herkomst en chemische samenstelling. Uit onderzoek blijkt dat fijnstof bij inademing schadelijk is voor de gezondheid.

Concept 19 | Overbevolking   (8.2, 8,3, 8,4)

klimaatverandering

de temperatuur stijgt/daalt en dit geeft

gevolgen

ook is er afname van biodiversiteit

Afname Biodiversiteit

Erfelijke informatie gaat verloren

Het gaat om de balans. 

Op het moment dat organismen (dieren, planten) verdwijnen is de balans weg.

Afname van de biodiversiteit

oorzaak: toename bevolking, toename gebruik water, toename gebruik grond voor landbouw en huizen en wegen, toename visserij

gevolg:

uitsterven planten- en diersoorten 

te weinig voedsel en medicijnen

De aarde gebruiken

Hoeveel aardes hebben we nodig om jouw manier van leven vol te kunnen houden?

Met andere woorden: wat is jouw ecologische voetafdruk?

Ecologische voetafdruk

Als iedereen op de wereld zou leven zoals de mensen in Nederland, zouden we 3,5 aarde nodig hebben.

3.2 Voedselproductie

Landbouw

Soorten landbouw

Door het klimaat is Europa geschikt voor landbouw. Er zijn verschillende soorten landbouw.

akkerbouw                      veeteelt                                 tuinbouw

Voedingsgewassen

(akkerbouw & tuinbouw)

Landbouwhuisdieren

(veeteelt)

monocultuur

• een stuk grond waar maar één gewas op wordt verbouwt
  
• voordeel: snel en makkelijk
  
• nadeel: grote kans op een plaag

Plaag

Er zijn veel dieren van één soort die voedselgewassen aantast

Bestrijdingsmiddelen

Chemisch of biologisch

Monoculturen

De grond wordt uitgeput

Bodembewerking

Bemesting 

blz 118

Bemesting

Bemesting met stalmest en kunstmest: productieverhoging

mineralen (nitraat + fosfaat) toevoegen

Nadeel: niet alle mineralen worden opgenomen en komen in het milieu terecht

Bodembewerking

Ploegen/eggen

meer zuurstof in de grond,

water kan beter de grond in

*niet-kerende grondbewerking

Het bodem leven wordt niet verstoord.

Bestrijding ziekten & plagen

Ziekte: bacterie, virus of schimmel

Plaag: insect of ander dier (ook konijnen, ganzen, etc.)

Bestrijdingsmiddelen: pesticiden

(niet selectief)

Problemen: resistentie, ophoping (bioaccumulatie) in voedselketen

Vruchtverwisseling

Een boer plant nooit twee jaar achter elkaar hetzelfde gewas op een bepaald stuk grond.

Ziekteverwekkers verdwijnen uit de grond door deze afwisseling

Natuurlijke bestrijding

in de natuur zoeken naar 'natuurlijke vijanden' van een plaag en die opkweken voor gebruik in de land- en tuinbouw

Veredeling (planten)

Genetische modificatie

Veredelen

Een veredelaar kruist planten met gunstige eigenschappen tot er planten uitkomen met een combinatie van deze gunstige eigenschappen

Goed tegen droge/zoute grond

Genetische modificatie

Erfelijke eigenschappen worden veranderd.

Aardappels die worden gekweekt met bepaalde genen die als eigenschap hebben dat ze bestand zijn tegen ziektes en plagen

GMO

Bang voor transgene die een gevaar zijn voor de natuur.

in-vitrofertilisatie

(ivf)

Kunstmatige inseminatie

(ki)

3.3 Landbouw in Nederland

monocultuur

• een stuk grond waar maar één gewas op wordt verbouwt
  
• voordeel: snel en makkelijk
  
• nadeel: grote kans op een plaag

Plaag

Er zijn veel dieren van één soort die voedselgewassen aantast

Bestrijdingsmiddelen

Chemisch of biologisch

Monoculturen

De grond wordt uitgeput

verschil kunstmest/stalmest

kunstmest

• bevat nitraten (verzuring van de bodem) en fosfaten
• stalmest
• bevat ammoniak

Mineraal boekhouding

Wat gaat er in de grond en wat gaat er uit

doe je dit niet goed krijg je een boete

Precisielandbouw

Gebruik van speciale meetapparatuur

Per deel van de akker wordt bekeken wat de behoeft is.

Onnodig veel gebruik van bestrijdingsmiddel wordt voorkomen

Intensieve veehouderij

• Bedrijven met veel dieren en weinig grond, effectieve productie dus een lage prijs.
• Veel bedrijven hebben een mestoverschot.

Intensieve veehouderij

• Er wordt niet altijd rekening gehouden met het welzijn van dieren.
• De dieren produceren het broeikasgas methaan.

Gangbare tuinbouw

• Tuinbouw in de open grond is het verbouwen van gewassen in de buitenlucht.

Gangbare tuinbouw

Glastuinbouw

• omstandigheden zijn optimaal
• hele jaar door oogsten
• steeds meer gebruik van biologische bestrijdingsmiddelen
• energiezuiniger
• https://schooltv.nl/video/geoclips-glastuinbouw/#q=tomaat 

Biologische landbouw

• Kleinschalige vorm van landbouw.
• Geen chemische bestrijdingsmiddelen, alleen biologische middelen.
• Dieren hebben alle ruimte.

Biologische landbouw

voldoende voedsel produceren met oog voor milieu en dierenwelzijn

Akkerbouw: geen kunstmest, vruchtwisseling en kleinere oppervlaktes

-> minder ziekten en plagen 

Veeteelt: meer ruimte, geen preventieve antibiotica etc.

Maken van de opdrachten

Th. 3.1  Opdracht  1 tm 3

Th 3.2 Opdracht 7 tm 9

Th 3.3  Opdracht 19 tm 23