Lezen en luisteren les 4

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 2

Lezen en luisteren

Centraal examen

Nederlands

Programma

- Doel

- Herhaling
- Inleiding, kern, slot en signaalwoorden
- Aan de slag in de methode

Doel

-  Ik weet hoe een tekst is opgebouwd
- Ik weet welke functies een inleiding, kern en slot kunnen hebben
- Ik kan de vaste tekststructuren herkennen
- Ik weet welke signaalwoorden er zijn en ik kan dit ook herkennen

Tekst

Informeren

Activeren

Vermaken

Instrueren

Verkiezingsaffiche

Reclame-folder

Handleiding

Gedicht

Krantenartikel

Songtekst

Geboortekaartje

Onderwerp

- Waar gaat de tekst over?

- Titel, inleiding

- één tot drie woorden

Examen:

- Wat is het onderwerp van deze tekst?

- Wat is het deelonderwerp van alinea 5?

Hoofdgedachte

- Belangrijkste wat een schrijver over het onderwerp duidelijk wil maken. 

- Titel, inleiding, slot

- Hele zin

Examen:

- Wat is de hoofdgedachte van tekst 3?

Teksten hebben een .....

Inleiding, kern & slot

Deze moet jij kunnen herkennen.

Functies inleiding

- De aandacht van de lezers trekken
- Het onderwerp introduceren
- Een verwachting scheppen
- Een vraag stellen

De kern

- De kern is het middenstuk van de tekst en kan uit meerdere alinea's bestaan.

De verschillende deelonderwerpen komen aan de orde. 
In de kern wordt eigenlijk het onderwerp dus verder uitgewerkt. 

Slot

- Een samenvatting geven
- Een conclusie trekken
- Een toekomstverwachting schetsen
- Een aanbeveling doen

Is de tekst een inleiding of een slot?

1. inleiding
2. slot

Je hoort ouderen vaak zeggen: “Vroeger was alles beter!” Vroeger speelden de kinderen buiten in plaats van de hele dag naar hun tablet te staren. Vroeger praatten mensen met elkaar in plaats van een afstandelijk Whatsapp-berichtje te sturen. Vroeger kon je spontaan bij iemand op de koffie in plaats van een afspraak te moeten maken in de digitale agenda’s. Klopt dit wel? Was vroeger daadwerkelijk alles beter dan nu?

Bron: Uitgeverij Motile

Welke functie heeft deze inleiding?

1. Vraag stellen
2. Aandacht trekken
3. Een verwachting scheppen
4. Het onderwerp introduceren

Je hoort ouderen vaak zeggen: “Vroeger was alles beter!” Vroeger speelden de kinderen buiten in plaats van de hele dag naar hun tablet te staren. Vroeger praatten mensen met elkaar in plaats van een afstandelijk Whatsapp-berichtje te sturen. Vroeger kon je spontaan bij iemand op de koffie in plaats van een afspraak te moeten maken in de digitale agenda’s. Klopt dit wel? Was vroeger daadwerkelijk alles beter dan nu?

Wat is het onderwerp van deze tekst?

Kortom: Maak tijd vrij in je drukke agenda om met je partner door te brengen! Als je vriend of vriendin graag een avondje op de bank doorbrengt om gezellig samen film te kijken, kies er dan voor om thuis te blijven in plaats van op stap te gaan met vrienden. Het is cliché, maar waar: een relatie bestaat uit geven en nemen!

Welke functie heeft het slot?

1. Een samenvatting geven
2. Een toekomstverwachting schetsen
3. Een conclusie trekken
4. Een aanbeveling doen

signaalwoorden

Ik ben naar de stad geweest. Ik heb een trui gekocht. Ik heb een broek gekocht. Ik heb schoenen gekocht.

Ik ben naar de stad geweest. Ik heb een trui gekocht. Ook heb ik een broek gekocht. Verder heb ik nog schoenen gekocht. 

Een aantal tekstverbanden + signaalwoorden

Tegenstelling: maar, hoewel, toch, daarentegen

Vergelijking: evenals, zo

Oorzaak/gevolg: daardoor, doordat, het gevolg is, vanwege

Doel-middel: door middel van, om, zodat, daarvoor

Reden of verklaring: want, omdat, daarom, hierom
Voorwaarde: als, indien, mits, tenzij

Samenvatting/conclusie: kortom, dus, al met al

Opsomming: en, ook, nog, bovendien, verder, tevens, ten eerste, ten tweede, ten slotte, vervolgens

In de theorie staat een tabel met nog meer tekstverbanden en signaalwoorden. Bekijk dit tabel goed en probeer zoveel mogelijk tekstverbanden/signaalwoorden uit je hoofd te leren!

Tijd

(volgorde in tijd)

Opsomming

(meerdere zaken benoemen)

Argumentatie

(een reden of conclusie geven)

voorbeeld/

toelichting

(voorbeeld of uitleg geven)

Dus

aangezien

ook

onder andere

verder

bovendien

nadat

namelijk

daarom

Zoals

Met welk tekstverband hebben we hier te maken?

Als jij mijn tas inpakt, koop ik onderweg iets lekkers voor je.

1. Volgorde van tijd
2. Opsomming
3. Voorwaarde
4. Voorbeeld

Met welk tekstverband hebben we hier te maken?

Mijn oom kwam in een lange file terecht. Daardoor kwam hij te laat op mijn bruiloft.

1. Oorzaak-gevolg
2. Tegenstelling
3. Opsomming
4. Voorbeeld

Verwijswoorden

Tekststructuren

Veel teksten zijn opgebouwd volgens een vaste structuur.

Het is belangrijk dat je die herkent, omdat je daardoor de tekst beter begrijpt.
Ook kan er een vraag op het examen komen over welke structuur de tekst is. 

Argumentatiestructuur

Inleiding: standpunt

Middenstuk: argumenten (voor en tegen met weerlegging) voor je standpunt

Slot: herhaling standpunt

Probleem - oplossingsstructuur

Inleiding: probleem

Middenstuk: oorzaken, gevolgen en mogelijke oplossingen

Slot: de beste oplossing

Verklaringsstructuur

Inleiding: beschrijving verschijnsel

Middenstuk: redenen, oorzaken en gevolgen

Slot: beste verklaring, samenvatting

Verleden/ heden/ toekomststructuur

Inleiding | introductie onderwerp

Middenstuk | situatie vroeger, situatie nu,

Slot | toekomstverwachting

Vraag – antwoordstructuur

Inleiding | vraag

Middenstuk | antwoorden

Slot | samenvatting of conclusie

Aspectenstructuur

Inleiding: aankondiging onderwerp
Kern: diverse aspecten van een onderwerp
Slot: samenvatting

Voor- en nadelen structuur

Inleiding: vraag

Kern: voor- en nadelen
Slot: eindconclusie

Je hoort ouderen vaak zeggen: “Vroeger was alles beter!” Vroeger speelden de kinderen buiten in plaats van de hele dag naar hun tablet te staren. Vroeger praatten mensen met elkaar in plaats van een afstandelijk Whatsapp-berichtje te sturen. Vroeger kon je spontaan bij iemand op de koffie in plaats van een afspraak te moeten maken in de digitale agenda’s. Klopt dit wel? Was vroeger daadwerkelijk alles beter dan nu?

Welke tekststructuur kun je herkennen

1. Probleem-oplossingsstructuur
2. Vraag-antwoordstructuur
3. Verleden/heden/toekomststructuur
4. Voor-en nadelenstructuur

Aan de slag!

Wat?
Taal Integraal
Inleiding, kern en slot --> Eindopdracht

Signalen en verbanden --> Theorie & verwerkingsopdrachten

Hoe?
Zelfstandig