2023 nog even herhalen CE

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 3

Lezen en luisteren

Centraal examen

Nederlands

Inhoud

- Tekstsoorten

- onderwerp en hoofdgedachte

- Inleiding  kern slot

- Signaalwoorden

- Tekststructuren

- Bronnen zoeken en beoordelen

- Beeldspraak 

Onderwerp

- Waar gaat de tekst over?

- Titel, inleiding

- één tot drie woorden

Examen:

- Wat is het onderwerp van deze tekst?

- Wat is het deelonderwerp van alinea 5?

Hoofdgedachte

- Belangrijkste wat een schrijver over het onderwerp duidelijk wil maken. 

- Titel, inleiding, slot

- Hele zin

Examen:

- Wat is de hoofdgedachte van tekst 3?

Functies inleiding

- De aandacht van de lezers trekken
- Het onderwerp introduceren (aanleiding benoemen)

- Een 'inkijkje' in de tekst geven, hoe wordt het aangepakt?

- Een verwachting scheppen
- Een vraag stellen

De kern

- De kern is het middenstuk van de tekst en kan uit meerdere  

   alinea's bestaan.

- De alinea's hoeven niet allemaal een tussenkopje/deeltitel te 

   hebben. 

De verschillende deelonderwerpen komen aan de orde. 
In de kern wordt eigenlijk het onderwerp dus verder uitgewerkt. 

Slot

- Een samenvatting geven
- Een conclusie trekken
- Een toekomstverwachting schetsen
- Een aanbeveling doen
- Een vraag meegeven aan de lezers

Voorbeeld tekst

Je hoort steeds vaker dat suiker uit suikerhoudende dranken extra slecht is voor je gezondheid. Waarom eigenlijk precies?

  

In suikerhoudende dranken als frisdrank zit veel energie uit suiker. De dranken verzadigen echter veel minder goed dan vast voedsel. Hierdoor wordt de energie die iemand inneemt met .....

Is deze tekst een inleiding of een slot?

1. inleiding
2. slot

Ander voorbeeld

Je hoort ouderen vaak zeggen: “Vroeger was alles beter!” Vroeger speelden de kinderen buiten in plaats van de hele dag naar hun tablet te staren. Vroeger praatten mensen met elkaar in plaats van een afstandelijk Whatsapp-berichtje te sturen. Vroeger kon je spontaan bij iemand op de koffie in plaats van een afspraak te moeten maken in de digitale agenda’s. Klopt dit wel? Was vroeger daadwerkelijk alles beter dan nu?

Welke ->belangrijkste<- functie heeft deze inleiding?

1. Vraag stellen
2. Aandacht trekken
3. Een verwachting scheppen
4. Een samenvatting geven

Nog een voorbeeld

Kortom: Maak tijd vrij in je drukke agenda om met je partner door te brengen! Als je vriend of vriendin graag een avondje op de bank doorbrengt om gezellig samen film te kijken, kies er dan voor om thuis te blijven in plaats van op stap te gaan met vrienden. Het is cliché, maar waar: een relatie bestaat uit geven en nemen!

Welke
->belangrijkste<-
functie heeft het slot?

1. Een samenvatting geven
2. Een toekomstverwachting schetsen
3. Een conclusie trekken
4. Een aanbeveling doen

Signaalwoorden

Ik ben naar de stad geweest. Ik heb een trui gekocht. Ik heb een broek gekocht. Ik heb schoenen gekocht.

Ik ben naar de stad geweest en ik heb een trui gekocht. Ook heb ik een broek gekocht; verder heb ik nog schoenen gekocht. 

Een aantal tekstverbanden + signaalwoorden

Tegenstelling: maar, hoewel, toch, daarentegen

Vergelijking: evenals, zo

Oorzaak/gevolg: daardoor, doordat, het gevolg is, vanwege

Doel-middel: door middel van, om, zodat, daarvoor

Reden of verklaring: want, omdat, daarom, hierom
Voorwaarde: als, indien, mits, tenzij

Samenvatting/conclusie: kortom, dus, al met al

Met welk tekstverband hebben we hier te maken?

Als jij nu even aan de kant gaat, dan kan ik mijn fiets wegzetten.

1. Volgorde van tijd
2. Opsomming
3. Voorwaarde
4. Voorbeeld

Verwijswoorden

Tekststructuren

Veel teksten zijn opgebouwd volgens een vaste structuur.

Het is belangrijk dat je die herkent, omdat je daardoor de tekst beter begrijpt.
Ook kan er een vraag op het examen komen over welke structuur de tekst is. 

Argumentatiestructuur

Inleiding: standpunt

Middenstuk: argumenten (voor en tegen met weerlegging) voor je standpunt

Slot: herhaling standpunt

Probleem - oplossingsstructuur

Inleiding: probleem

Middenstuk: oorzaken, gevolgen en mogelijke oplossingen

Slot: de beste oplossing

Verklaringsstructuur

Inleiding: beschrijving verschijnsel

Middenstuk: redenen, oorzaken en gevolgen

Slot: beste verklaring, samenvatting

Vraag – antwoordstructuur

Inleiding | vraag

Middenstuk | antwoorden

Slot | samenvatting of conclusie

Je hoort ouderen vaak zeggen: “Vroeger was alles beter!” Vroeger speelden de kinderen buiten in plaats van de hele dag naar hun tablet te staren. Vroeger praatten mensen met elkaar in plaats van een afstandelijk Whatsapp-berichtje te sturen. Vroeger kon je spontaan bij iemand op de koffie in plaats van een afspraak te moeten maken in de digitale agenda’s. Klopt dit wel? Was vroeger daadwerkelijk alles beter dan nu?

Welke tekststructuur kun je herkennen

1. Probleem-oplossingsstructuur
2. Vraag-antwoordstructuur
3. Verleden/heden/toekomststructuur
4. Voor-en nadelenstructuur

Kijk goed naar:

- Bron

- Auteur (deskundig/onafhankelijk)
- Jaar van publicatie (indien aanwezig)
- Wat is het doel van de website/bron?
- Beoordeel de samenhang binnen een tekst

Beeldspraak

Letterlijk taalgebruik

Figuurlijk taalgebruik: beeldspraak

Na het sporten pompt mijn hart sneller: letterlijk

Er wordt een nieuw café geopend in hart van de stad: figuurlijk