Voedingstoffen

• Indirecte zorg
• Secundair onderwijs

Voedingstoffen

Wat heb je nodig deze les?

Wat zijn voedingsstoffen?

Ken je voorbeelden van voedingsstoffen?

Verloop cursus

Telkens 1 uurtje per lesdag. 

les 1: water

les 2: eiwitten of proteïnen

les 3: minerale zouten + vetten of lipiden

les 4: koolhydraten of sachariden + vitaminen

les 5: kennis spel

les 6: toets voedingsstoffen

Doelstellingen

Kennis toepassen: De verschillende soorten voedingsstoffen correct benoemen en uitleggen wat hun functies zijn in het lichaam.

Analyseren: Voedingsmiddelen analyseren en koppelen aan de juiste categorie voedingsstoffen.

Reflecteren: Reflecteren op hun eigen eetpatroon en beoordelen of ze een gebalanceerde inname van voedingsstoffen hebben.

Toepassen in praktijk: Gevarieerd gerecht bereiden.

Water

1. voorkomen

2. Rol van water

3. Vochtbalans

4. Gevolgen van onoordeelkundig gebruik van water

5. vochtbehoefte voor de verschillende leeftijdsgroepen

Water: waar vinden we het?

1. menselijk lichaam
60% water: cellen, lichaamsvocht, vaste bestanddelen

2. voedingsmiddelen
onderscheidt: rijk aan water - arm aan water

3. drank
water = leidingwater - flessenwater: bronwater of mineraalwater
--> pas op met mineraalwater: niet voor iedereen goed = bevat natrium of fluor

Water: welke rol heeft water?

1. Bouwstof

Hoofdbestandsdeel van elke cel

2. Vervoermiddel
- opnemen voedingsstoffen vanuit dunne darm

- afvalstoffen vanuit het bloed vervoerd

3. Oplosmiddel
- oplosbare voedingsstoffen opgeslorpt vanuit de darm door het bloed.

- afvalstoffen worden opgelost in urine en transpiratie

4. Lichaamstemperatuur regelen

- koorts - zweet - vocht verdampt - lichaam koelt af

Water: vochtbalans

normaal?       2,5 liter water nodig (volwassene)
--> water drinken + uit voedingsmiddelen

vochtverlies?
- door overmatig zweten, braken, diarree.
= lichaam verliest meer vocht, dus heeft meer water nodig.
- hersenen --> dorst krijgen = water drinken
--> bij oudere mensen werkt dit minder goed.

- vochtbehoefte hangt af van de leeftijd.

Water: te kort of te veel

Gevolg te kort aan water?

- dorstgevoel
- uitdroging
- verstopping
- hoofdpijn
- ingedikt bloed
- ...

Te veel?
- verhoogd risico op hartziekten
- oedeem of vochtophoping

oedeem

Water: vochtbehoefte

Hangt af van de leeftijd

- baby en kinderen

- volwassen en bejaarden 
               - via huid, longen, darmen, nieren

               - door drank, voedsel, oxidatie

Eiwitten of proteïnen

1. herkomst

2. bouw

3. indeling van de aminozuren

4. indeling van de eiwitten

5. rol

6. eiwitbehoefte

Eiwitten of proteïnen: herkomst

plantaardig

- aardappel
- bruin brood
- granen, quinoa
- peulvruchten, noten, pitten en zaden
- sojaproducten

Eiwitten of proteïnen: herkomst
dierlijk
- melkproducten
- kalfsvlees, kalkoen
- schelvis, schaal- en schelpdieren

Eiwitten of proteïnen: bouw

AMINOZUREN = bouwstenen van eiwitten.

Eiwit = aaneenschakeling van enkele of vele verschillende aminozuren.

20- tal aminozuren --> slecht enkele levensnoodzakelijk.

Eiwitten of proteïnen: indeling aminozuren

essentiële aminozuren
- eiwitten worden uit voeding gehaald.
- door gebrek aan enzymen (eiwitten gevormd in een cel)

Eiwitten of proteïnen: indeling aminozuren
Niet - essentiële aminozuren
- worden door het lichaam zelf aangemaakt

- gebeurt in de lever

- uit glucose, uit vetten, uit andere overvloedig aanwezig aminozuren

Samen belangrijk voor de opbouw van lichaamseigen eiwitten.

Eiwitten of proteïnen: indeling eiwitten

volwaardige eiwitten
- alle essentiële aminozuren aanwezig

- kaas, melk, vlees, vis

Eiwitten of proteïnen: indeling eiwitten
onvolwaardige eiwitten
- één of meerder aminozuren ontbreken

- tarwe, peulvruchten

Lichaam legt geen reserve aminozuren aan --> een gevarieerde maaltijd noodzakelijk. 

Eiwitten of proteïnen: Rol

1. Bouwstoffen

- groei en opbouw van weefsels

- herstel van sleet van het organisme

2. Brandstoffen

1 g eiwit geeft bij verbranding 17 kJ (kilojoules) of 4 kcal (calorieën):  ( 1 kcal = 4,18 kJ)

Eiwitten of proteïnen: eiwitbehoefte

De dagelijkse eiwitbehoefte bedraagt 12 à 15% van de totale energiebehoefte.

kinderen - adolescenten - volwassenen

Minerale zouten

1. rol

2. bespreking van de belangrijkste minerale zouten

Rol van de minerale zouten

= bouwstof = basisbestanddeel van weefsels of vochten

= vochtbalans regelen

= nodig bij vertering en stofwisseling

= bloedzuiveraar

voorbeelden:

kalk - calcium (Ca)
fosfor (P)

fluor (f)

ijzer (fe)

natrium (na)

KALK - CALCIUM (Ca)

bron? 

Rol?

Te kort?

Te veel?

Beïnvloeding opname?

Behoefte per dag?

fosfoR (P)

bron? 

Rol?

Te kort?

Te veel?

Behoefte per dag?

Fluor (f)

bron? 

Rol?

Te kort?

Te veel?

Behoefte per dag?

Ijzer (fe)

bron? 

Rol?

Te kort?

Te veel?

Natrium (na)

bron? 

Rol?

Te kort?

Te veel?

Behoefte per dag?

Vetten of lipiden

1. voorkomen en indeling van de voedingsvetten

2. indeling van de vetten volgens de graad van verzadiging

3. rol van de vetten in het lichaam

4. behoefte aan vetten

Koolhydraten of sachariden

1. rol van de koolhydraten in ons lichaam

2. indeling van de koolhydraten of sachariden

3. behoefte aan sachariden

vitaminen

1. indeling

2. bespreking van de in vet oplosbare vitaminen

3. bespreking van de in water oplosbare vitaminen

4. praktische wenken i.v.m. het behoud van vitaminen.

indeling

1. in water oplosbaar

2. in vet oplosbaar

Provitaminen = A en D hebben 'voor'-vorm = stoffen worden omgezet in het lichaam naar actieve vitaminen.

 Interactieve opdracht: Voedingsstoffen sorteren

Benodigdheden:

6 Voedingsstoffen: kaarten

aanbod voedingsmiddelen: kaarten

Reflectieopdracht: Eetpatroon analyseren

Bijhouden eetdagboek: 1 week.

Praktijkopdracht

Opstellen boodschappenlijst.

Samenstellen menu: gevarieerd eten. 

Korte quiz

TOETS