Paragraaf 12.1/12.2: Enzymen/Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Welkom allemaal!

Pak je spullen:

• Biologieboek
• Schrift en pen 
• Mobiel in de tas!

Mooi! Dan gaan we beginnen!

Wat gaan we doen?

• Uitleg 12.1/12.2: Enzymen/ Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

• Zelfstandig werken aan paragraaf 12.1/12.2

12.2 Voedingsmiddelen en voedingstoffen

Lesdoelen

1.1 Je kunt de functies van voedingsstoffen en voedingsvezel in voedingsmiddelen noemen.

1.2 Je kunt zes groepen voedingsstoffen noemen met hun functies en kenmerken.

Voedingsmiddelen

Voedingsmiddelen: alle producten die je eet en drinkt 

Twee varianten:

• Plantaardig 
• Dierlijk

Voedingsstoffen 

In voedingsmiddelen zitten voedingsstoffen

Voedingsstoffen zijn stoffen die je lichaam nodig heeft voor energie, groei en herstel. 

Voedingsmiddelen

Voedingsstoffen

Voedingsstoffen

Voedingsstoffen kunnen vier functies hebben:

• Brandstof 
• Bouwstof 
• Reservestof 
• Beschermende stof

Bouwstoffen: Je lichaam gebruikt deze stoffen om nieuwe cellen te maken of cellen te herstellen. 

Brandstoffen: gebruik je om energie van te krijgen. Dankzij die energie blijft je lichaam warm, kun je bewegen en werken al je organen.

Reservestoffen worden opgeslagen in jouw lichaam totdat deze het nodig heeft. 

Beschermende stoffen zorgen ervoor dat je lichaam gezond blijft. 

Bouwstoffen worden gebruikt om...

Brandstoffen

Bouwstoffen

Reservestoffen

Beschermende stoffen

Zorgen ervoor dat je niet ziek wordt

Niet direct nodig, worden opgeslagen in lichaam

Leveren energie, nodig voor verbranding

Nodig voor groei, ontwikkeling en herstel bij schade, om nieuwe cellen en weefsels te maken

Eiwitten

Eiwitten dienen als bouwstoffen en brandstoffen. 

Ze zitten veel in vlees, vleesvervangers en eieren.

Koolhydraten

Koolhydraten dienen als brandstof, maar worden soms gebruikt als bouwstof of reservestof.

Water

Water is de belangrijkste bouwstof voor het lichaam en water speelt een belangrijke rol bij het vervoeren van andere stoffen in het lichaam.

Vetten

Vetten zijn een hele goede brandstof, maar worden snel opgeslagen als reservestoffen.

Verzadigd/onverzadigde vetten

Onverzadigde vetten zijn meestal plantaardige, vloeibare vetten. Ze zitten ook in bijvoorbeeld noten en . Je lichaam gebruikt onverzadigde vetten als bouwstof. Voor de vorming van celmembranen bijvoorbeeld zijn vetten nodig. (gezondere vetten)

 

Verzadigde vetten zijn meestal dierlijke vetten. Ze dienen vooral als brandstof. --> te veel hart- en vaatziekten

Mineralen

Mineralen in ons lichaam zijn vooral bouwstoffen en beschermende stoffen. Het zijn zouten, bijvoorbeeld Calcium (voor je botten) of Natrium.

Vitaminen

Vitaminen zijn de belangrijkste beschermende stoffen. 

Er zijn er erg veel en zorgen dus dat je gezond blijft.

A, B, C, D en K. 

Paragraaf 12.1: Enzymen

Leerdoelen

1. Je kunt de werking van enzymen beschrijven.

2. Je kunt beschrijven welke rol bacteriën en schimmels spelen bij voedselbederf.

3. Je kunt manieren noemen waarop voedsel kan worden geconserveerd.(SE)

Functie enzymen

Enzymen worden gebruikt bij opbouw en afbraak van moleculen

* dissimilatie: afbraak of splitsing van moleculen

*assimilatie: opbouw van moleculen

Hoe werkt een enzym?

Sleutel/slot -principe

Invloed enzym op activeringsenergie

Optimumkromme

PH/temperatuur

Enzym 

• naam eindigt vaak op -ase 
• - maltase, amylase, lipase 
• 
  
• enzymen zijn substraatspecifiek
• sleutel/slot principe
• elk enzym kan maar 1 soort reactie versnellen
• enzymen worden niet opgebruikt

stof waar het enzym op inwerkt

Schimmels

bestaan uit: dunne draden

planten zich voort door: sporen

Bacteriën

bestaan uit: één cel

planten zich voort door: celdeling

Voedsel conserveren

Conserveren = behandelen zodat het minder snel bederft. Door de organismen die bederf veroorzaken te doden of te voorkomen dat ze kunnen voortplanten/groeien.

Net als mensen en dieren hebben bacteriën en schimmels nodig:

• Een goede temperatuur om voort te planten
• Voldoende zuurstof
• Voldoende vocht

Daar maken we gebruik van bij conserveren van voedingsmiddelen.

Bacteriën zijn wel sterker dan wij en kunnen bij extremere omstandigheden blijven leven!

Voeding conserveren

Verschillende methoden van conserveren:

• Invriezen - bacteriën niet dood!
• Pasteuriseren - alleen schadelijke bacteriën/schimmels dood
• Steriliseren - alle bacteriën/schimmels dood, door hoge temperatuur iets andere smaak
• Vacuüm verpakken - bacteriën niet dood!
• Gasverpakken - andere luchtsamenstelling -bacteriën niet dood
• Drogen - vocht onttrekken, bacteriën niet dood!
• Conserveringsmiddelen toevoegen, zoals suiker, zout, of zuur, E-nummers- leefomstandigheden ongunstig
• Doorstralen met radioactieve stoffen - dood alle organismen

In deze voedings-middelen zitten vooral:

1. Koolhydraten
2. Vetten
3. Eiwitten
4. Water

In deze voedings-middelen zitten vooral:

1. Koolhydraten
2. Vetten
3. Eiwitten
4. Water

In deze voedings-middelen zitten vooral:

1. Koolhydraten
2. Vetten
3. Eiwitten
4. Water

In deze voedings-middelen zitten vooral:

1. Koolhydraten
2. Vetten
3. Eiwitten
4. Water

Huiswerk

Wat:

 Paragraaf 12.1: opdrachten 1 t/m 7

 Paragraaf 12.2: opdrachten 1 t/m 7

Hoe:

Alleen of in tweetallen

Hulp nodig? Zoek het op in je boek of vraag om hulp

Klaar? maak een samenvatting en een begrippenlijst van paragraaf 12.1

Nabespreking:

• Zijn er nog vragen?

• Hoe vonden jullie de les?

Tot slot:

Schuif je stoel aan

en

Ruim je afval op

Tot de volgende les!