HAVO 2 - SPELLING H4.5 (LES 1)

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 2

Spelling H4.5

Havo 2

Les 2

Lesprogramma

- Voorkennis activeren

- Theorie tussenletters in samenstellingen

- Aan de slag met opdrachten

- Afsluiting les

Lesdoel

Je kunt samenstellingen schrijven

Wat is een samenstelling? Geef ook een voorbeeld van een samenstelling.

Wat is juist?

1. stadschouwburg
2. stadsschouwburg

Maak een samenstelling van de woorden personeel + afdeling

Maak een samenstelling van de woorden houdbaarheid + datum

Maak een samenstelling van de woorden dakloos + krant

Maak een samenstelling van de woorden peer + boom

Samenstelling

Een samenstelling bestaat uit twee woorden die aan elkaar geplakt zijn: stoelpoot, tafelkleed, postermateriaal, telefoonoplader.

Soms moet je tussen de twee woorden tussenletters plaatsen: -s of -(e)n.

De regel voor de tussen-s is duidelijk:

- Schrijf een -s- als je die hoort: jongensboek, stadsschouwburg.

- Als het tweede woord begint met een -s, verander dit woord dan en luister of je een -s hoort: stadsreiniging, dus ook stadsschouwburg.

Samenstelling

Als je een tussen-s hoort, moet je een tussen-s schrijven. Zo simpel is het.

Schrijf je stationcafé of stationscafé? Omdat alle andere samenstellingen met station met een s zijn (stationsplein, stationsklok) kun je ervan uitgaan dat stationscafé ook met een tussen-s is. Datzelfde geldt voor woorden waarbij je het niet kunt horen. Zoals personeelschef, waarin de s samenvalt met de ch. Je weet dat personeelsafdeling met een s is, dus is personeelschef dat ook.Samenstellingen waarvan het eerste deel eindigt op -ing, -heid, -iteit of -schap zijn meestal met een tussen-s. Bijvoorbeeld: lievelingsdier, houdbaarheidsdatum, identiteitsbewijs, vriendschapsboekje.

Samenstelling

Op de regel voor de tussen-(e)n zijn veel uitzonderingen. Dit is de basisregel:

- Schrijf een -(e)n als het eerste deel alleen een meervoud op -(e)n heeft: bejaardenflat, eikenboom.

Samenstelling

Je schrijft geen tussen-(e)n als het eerste woord van de samenstelling:

- geen zelfstandig naamwoord is (hogeschool, huilebalk);

- geen meervoud heeft (tarwebrood, hellevuur);

- alleen een meervoud op -s heeft (aspergesoep, douchekraan);

- een meervoud op -s en op -(e)n heeft (groenteboer, geboortecijfer);

- aangeeft hoe groot, goed, leuk, enzovoorts iets is. De samenstelling moet dan in zijn geheel een bijvoeglijk naamwoord zijn (reuzeleuk, apetrots);

- uniek is, er bestaat er maar één van (Koninginnedag, maneschijn).

Aan de slag

Maak op je Chromebook opdracht 6 t/m 10 van H4.5 Spelling. Dit is ook huiswerk voor morgen!