Les 2: De schildklier

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Vandaag

Inleveren van de vragen.....

Wat is blijven hangen.....

Schildklier

De alvleesklier is een

1. Exocriene klier
2. Endocriene klier
3. Beide
4. Geen van beide

De alvleesklier....

1. maakt insuline en glucagon
2. geeft glucose af aan het bloed
3. maakt glycogeen
4. regelt de lichaamstemperatuur

1. B
2. E
3. G
4. H

Wat is de functie van de hormonen insuline en glucagon?

1. Regelen van de bloedglucose spiegel
2. Resorptie van Natrium

Welk hormoon wordt door de bijnieren gemaakt?

1. Adrenaline
2. Glycagon
3. Insuline
4. Groeihormoon

De werking van de schildklier

Schildklieraandoeningen

Leerdoelen; na deze les:

• Kun je de anatomie van de schildklier plaatsen
• Kun je de regulatie van hormonen uitleggen
• Kun je de werking van de schildklier uitleggen
• Kun je onderscheid maken in hypo- en hyperthyreoïdie

Tongbeen

Luchtpijp

Strottenhoofd

Schildklier

Strotklepje

Hoeveel weegt de schildklier?

1. 0-10 gram
2. 10-20 gram
3. 50-100 gram
4. 100-500 gram

Welke hormonen maakt de schildklier?

1. T1 en T2
2. Amylase en Lipase
3. T3 en T4
4. De schildklier maakt zelf geen hormonen

Als je schildklier goed werkt is je temperatuurregulatie ook op orde. Bij kou blijf je dan dus warm en bij warmte transpireer je

1. Waar
2. Niet waar

Hormonen

Parathormoon/paratyreoïdhormoon:

• Samen met vit D en calcitonine regelt dit calciumconcentratie in het bloed

• Door direct effect op de botten en nieren en indirect effect op de darm zorgt PTH voor stijging calciumspiegel (o.i.v. vit D).

Feedbackmechanisme

Hypothalamus + hypofyse registreren voortdurend of meer of minder schildklierhormoon nodig is

Werking schildklier

Aanmaak Thyroxine (T4)

Aanmaak Tri-Jodothyronine (T3)

Jodium is nodig om deze twee aan te maken!

Werking schildklier (2)

Jodium:

• Noodzakelijk onderdeel van voeding;
• Inname door jodiumhoudend zout in o.a. brood, maar ook in vis en eieren.

Je schildklier is het enige orgaan in je lichaam dat jodium opneemt en uit het bloed zeeft.

1. Waar
2. Niet waar

Tyrosine

Tyrosine is een relatief groot aminozuur

• Opname ook uit zout, vis of eieren.
• Tyrosine maakt samen met jodium twee stoffen:
• Monojodotyrosine (MIT) en dijodotyrosine (DIT)
• Naar behoefte wordt koppeling gemaakt tot T3 en T4 in lever, spieren en hersenen.
• Dit proces heeft deiodionase, en vindt in lever en spieren continue plaats, op basis van peroxidase-enzym (TPO)
  

Opslag schildklierhormoon

Follikels:

• Het gevormde schildklierhormoon wordt opgeslagen in follikels of blaasjes van de schildklier.
• Van daaruit uitscheiding naar bloed, door deze opslag heb je dus een voorraad!
  

Stofwisseling

Schildklier speelt een grote rol in stofwisseling; de schildklier zorgt dus voor energievoorziening!

Wat is stofwisseling precies?

Wat zijn risicofactoren voor schildklieraandoeningen?

Er is een aantal risicofactoren die de kans vergroten op een schildklierziekte.

• Vrouwen (hebben een grote kans op het krijgen van een schildklieraandoeningen dan mannen)
  
• Het zelf hebben van een (andere) auto-immuun aandoening
  
• Het vóórkomen van auto-immuun aandoeningen in de familie
  
• Overmatig gebruik van soja-producten (vooral voedingssupplementen op basis van soja-eiwit)
  
• Overmatig gebruik van jodium/kelp houdende voedingssupplementen
  
• Gebruik van schildklierhormonen zonder schildklieraandoening, bijvoorbeeld in sportsupplement, afvalmiddelen, etc.
  
• Gebruik van bepaalde medicijnen (o.a. lithium, amiodarone, interferon)
  
• Radioactieve behandeling
  
• Bestraling in het hoofdhalsgebied
  
• (Te veel) stress
  
• Roken of vroeger gerookt hebben
  
• Allergie of overgevoeligheid (ontwikkeld)
  
• Bloedarmoede, Vitamine B12-tekort (pernicieuze anemie) of Vitamine D-tekort

Wat zijn algemene symptomen van een schildklierprobleem?

Wat is essentieel bij het vaststellen van een schildklierprobleem?

1. Dat iemand een schildklier heeft
2. Dat er een röntgenfoto gemaakt wordt
3. Dat er bloedonderzoek gedaan wordt
4. Dat er sprake is van een schommelend gewicht

Waarom bloedonderzoek?

Onderzoek op TSH:

• Indien waarde normaal is schildklier niet de oorzaak:
• Te laag of te hoog; extra tests:
• Vrij FT4; dit hormoon wordt geproduceerd voor weefsels en organen.
• Te hoog? --> Te snelle werking -->
  
• Te laag? --> Te langzame werking -->
  

Schildklieraandoeningen

Wat zijn de symptomen van een hypothyreoïdie?

Wat kunnen oorzaken zijn van een hypothyreoïdie?

Onderzoek

Diagnose vaak pas laat door geleidelijk ontstaan klachten:

• Palpatie halsgebied
• Bloedonderzoek
• Verlaagd T3/T4

Wat zijn symptomen van hyperthyreoïdie?

Hormonen en medicatie

Voor zowel hyperthyreoïdie als voor hypothyreoïdie hetzelfde medicijn:

• Levothyroxine (=schildklierhormoon).

• Bij hyperthyreoïdie wordt levothyroxine samen met een TSH remmer gegeven zodat de spiegel beter in de hand te houden is.
• Bij een hypothyreoïdie vult levothyroxine het tekort aan het hormoon aan.
• Levothyroxine moet altijd nuchter ingenomen worden omdat het hormoon slecht wordt opgenomen als er voedsel in de maag zit. Op dezelfde tijden innemen om spiegel te handhaven (= nodig voor dosering).

Ziekte v Graves

Bij deze ziekte wordt schildklier bovenmatig gestimuleerd door abnormaal anti-lichaam;

• TSH kan hierdoor niet in het bloed worden aangetoond.
• Productie is abnormaal hoog evenals aanwezigheid hiervan in het bloed
• Exopthalmus en opthalmoplegie en geïrriteerde ogen zijn het gevolg.

Ziekte van Graves:

Teveel schildklierhormoon

(hyperthyreoïdie) 

Ziekte v Graves

Oogkas kegelvormige ruimte omgeven door bot behalve aan voorzijde.

• Bepaalde witte bloedcellen stimuleren bindweefselcellen (fibroblasten) tot productie van groot suikermolecuul. Dat trekt vocht aan naar de oogkas waardoor weefsels zwellen.
• Tevens ontstaat er meer vetweefsel en littekenweefsel.
• Door uitzetting en littekenweefsel puilen ogen uit en zwellen oogleden.
• Leidt tot niet goed kunnen sluiten ogen, niet goed bewegen van de oogspieren en ontstaat dubbelzien.
• Soms is druk oogzenuw zo hoog dat het zien verstoord raakt
• Kan ook ontstaan bij normale schildklierfunctie!

De schildklier zwelt op.  

De ogen puilen uit.

Behandeling Graves

Drie soorten:

• Vloeibare vorm radioactief jodium (zorgt voor vertraging werking productie hormoon)
• Geneesmiddel in tabletvorm (gericht of afremmen afgifte hormoon)
• Operatief (verwijderen van een deel van de schildklier)
• Welke vorm wordt gekozen adhv lichamelijke toestand en ernst van de hyperthyreoïdie.