Grammatica PV TA1

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Dinsdag 22 september

Pak een leesboek en start met lezen 

Uitleg onderwerp en persoonsvorm

Doel van de les

Je weet wat de persoonsvorm (auto/ werkwoord) van een zin is.​

​

Je weet wat het onderwerp (doener) van de zin is.​

​

Je weet dat het onderwerp de persoonsvorm uitzoekt.​

​

Je weet dat werkwoorden twee vormen hebben (congruentie)

Doel van de les

Je weet wat de persoonsvorm (auto/ werkwoord) van een zin is.​

​

Je weet wat het onderwerp (doener) van de zin is.​

​

Je weet dat het onderwerp de persoonsvorm uitzoekt.​

​

Je weet dat werkwoorden twee vormen hebben (congruentie)

gaat

doet 

kunnen 

zijn 

mag

is

waren

is 

mama lief

papa slapen

popjes stout 

meloenen bah

oma's breien

tante zingen

broertje boos 

trein tsjoeke

iets zijn 

iets doen 

gaat

doet 

kunnen 

zijn 

mag 

is 

waren 

is 

 Congruentie

Je hebt nu het verschijnsel congruentie ontdekt: ​

Verschillende vormen van een werkwoord passen bij de persoon over wie iets gezegd wordt. ​

 ​

  Mama past bij is, en popjes past bij zijn. 

Bij de vorige lessen is je misschien iets opgevallen. Je hebt daar kennisgemaakt met werkwoorden die stonden op de auto's.

Op die auto staan sla, sloeg, slaat, sloeg, slaan en sloegen. 

We hebben net gedaan alsof dat geen probleem was, maar dat is het wel.

We vinden namelijk een zin als de volgende niet goed:​
​
Roodkapje slaan sla sloeg slaat sloeg slaan sloegen de wolf.

Waarom niet?​

De vorm van het werkwoord

Deze vorm wordt bepaald door het onderwerp (vaak de bestuurder van de auto).​

​We noemen dit ook wel de doener. De doener doet namelijk iets (werkwoord). ​

In welke vorm het werkwoord staat, wordt bepaald door de Doener (degene die slaat, slaapt, leert, voetbalt, etc.).

 

​

De vorm van het werkwoord

Kijk maar:

Ik leer de regels 

De leerlingen van 1TA leren de regels

De jongen slaapt in zijn bed

Zijn ouders slapen in hun bed. 

 

​

Wat verandert er bij deze zinnen?
Dit meisje slaat de man.​ Deze meisjes slaan de man.​

Verander de Doener in de zin. Schrijf de hele zin op. Dit meisje slaat de man.

Verander de Doener in de zin. Schrijf de hele zin op. Deze meisjes slaan de man.

Bedenk nu zelf twee van deze soorten zinnen.

Kijk eens naar onderstaande zin:​
Zelden heb ik zulke onzin gehoord.​
​
Wat is het onderwerp (doener) in deze zin?​ En wat valt je op aan dit onderwerp?

Ken je nog een soort zin waarbij het onderwerp na de persoonsvorm komt?

Bij vraagzinnen

Heb je een leuk weekend gehad?​

​

Hoeveel antwoorden heb jij gegeven?​

​

Ga je morgen mee naar de kermis

Kijk eens naar deze zinnen:​

​Kom eens mee!​ 

Haal een broodje voor me!​

Geef mij tien euro!​

 ​

- Wat is het onderwerp (doener) in deze zinnen?​

- Wat zijn dit voor zinnen?​

Gebiedende wijs

Bij zinnen waarin een bevel zit (gebiedende wijs) mist het onderwerp (doener).​

​

De ik-vorm bepaalt dan hoe de persoonsvorm (auto/ werkwoord) eruit ziet, maar deze staat dus niet in de zin.​

​

De persoonsvorm staat in deze zinnen altijd vooraan.​

Een uitroepteken mag, maar hoeft niet(!).​ 

​

​

Je weet nu:

Je weet wat de persoonsvorm (auto/ werkwoord) van een zin is.​

Je weet wat het onderwerp (doener) van de zin is.​ 

Je weet dat het onderwerp de persoonsvorm uitzoekt.​ 

Je weet dat het onderwerp ook achter de persoonsvorm kan staan.​ 

Je weet dat werkwoorden twee vormen hebben (congruentie): enkelvoud en meervoud.​ 

Je weet ook dat het onderwerp ontbreekt in zinnen met de gebiedende wijs.

De persoonsvorm is altijd een

1. werkwoord
2. persoon

De persoonsvorm kan

1. wel veranderen
2. niet veranderen

De doener

1. bepaalt niet de vorm van het werkwoord
2. bepaalt de vorm van het werkwoord

Dinsdag 22 september - Les 2

Het schrijven van een recensie voor het boek 'de regels van drie'

Zie voor de opdracht in Magister. Vandaag in de les inleveren.