3.4 Christendom in Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

3.4 Christendom in Europa

kenmerkend aspect:
de verspreiding van het christendom in geheel Europa

Leerdoelen

• Je begrijpt waarom de kerken van Rome en Constantinopel uit elkaar groeiden 
• Je weet hoe het christendom werd verspreid over Europa
• Je begrijpt hoe christelijke en Germaanse gebruiken samensmolten 

Verschillen oost en west

Rome:

• bisschoppen hebben de leiding in een bisdom en sturen andere   geestelijken aan. 
• hoogste bisschop is de paus, de bisschop van Rome

Constantinopel: 

• (Byzantijnse) keizer is de baas over de kerk 

Tweezwaardenleer

De Roomse paus was het niet eens: de macht in de wereld moest verdeeld zijn tussen geestelijke en wereldlijke macht.

--> tweezwaardenleer 

Gevolg: schisma in de kerk 

1. Rooms-katholieke kerk (West-Europa) 
2. Orthodoxe kerk  (Oost-Europa) 

Verspreiding West-Europa

In West-Europa was het grootste gedeelte van de bevolking niet christelijk, zeker niet in het noorden.

Missionarissen waren geestelijken die rondtrokken om het christendom te verspreiden. 

Bijv.

• Willibrord en Bonifatius in Utrecht 
• De Frankische koning Clovis liet zich dopen 

Verspreiding West-Europa

Verspreiding lukte niet overal:

• Germaanse heidense volkeren bleken moeilijke te bekeren (Friezen   en Saksen) 
• Plunderende Vikingen maakte verspreiding moeilijk in Noord-Europa

Uiteindelijk wel succes door 

• samensmelting heidense en christelijke gebruiken. 
• bekering vorst

Toets geschiedenis

Wat is belangrijk:

• rode draad: hoofdzaken van bijzaken onderscheiden
• kijk naar leerdoelen in je boek!
• oefenen is belangrijker dan alles uit je hoofd leren!
• meer nadruk op vaardigheden 

Toets geschiedenis

Hoe leren?

• Oefenen: zie examentraining aan het einde van het hoofdstuk! (antwoorden op ELO)
• Kenmerkende aspecten uit je hoofd leren!
• https://geschiedenisonline.nl/tijdvak-_/ --> overzicht per tijdvak, inclusief KA's en begrippen 

Formuleren?

• Vraag mee in je antwoord
  
• Altijd verwijzen naar bronnen
  
• Formuleren alsof ik de toets er niet bij heb / alsof ik er niets van weet
  
• Altijd uitleggen!
  

wat zijn nomaden?

1. jagers-verzamelaars
2. mensen die in een klein dorpje leefden
3. mensen die niet konden lezen en schrijven
4. mensen die rondtrokken

Wat is GEEN oorzaak voor het ontstaan van de landbouw in het midden-oosten?

1. er kwamen betere weersomstandigheden
2. er waren veel dieren aanwezig die makkelijk te temmen zijn
3. de uitvinding van de ploeg
4. de aanwezigheid van rivieren

Wat is GEEN gevolg voor het ontstaan van de landbouw in het midden-oosten?

1. er kwam ongelijkheid tussen mensen
2. mensen werden zelfvoorzienend
3. komst van het christendom
4. mensen gingen in grotere gemeenschappen wonen

Wat is specialisatie?

Welke kenmerken horen bij een stedelijke gemeenschap?

1. aanwezigheid van handel
2. verschillende ambachten
3. aanwezigheid ambtenaren
4. aanwezigheid van een schrift

Welke staatsvormen kenden de Griekse poleis?

Waarom noemen we de tijd van Grieken en Romeinen 'klassiek'?

Wat is de juiste volgorde van staatsvorm in het Romeinse Rijk?

1. Keizerrijk - koninkrijk - republiek
2. Koninkrijk - keizerrijk - republiek
3. Koninkrijk - republiek- keizerrijk
4. Republiek - koninkrijk - keizerrijk -

Waarom konden de Romeinen zo'n groot rijk stichten?

1. Door het christendom in te voeren voelden mensen zich verbonden
2. Doordat Romeinen oorlog voeren verheerlijkten
3. Ze lieten overwonnen volkeren Romeins burger worden
4. Ze lieten overwonnen volkeren meevechten in het Romeinse leger

Wat is de eerste monotheïstische godsdienst?

1. Jodendom
2. Christendom
3. Islam
4. Protestantisme

Waar ging de confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur over?

1. De Romeinen keken op tegen de Germanen
2. De Romeinen wisten (delen van) Germania maar niet te veroveren
3. De Germanen keken op tegen de Romeinen
4. De Romeinen vonden de Germanen onbeschaafd

Het hofstelsel was een ..... systeem

1. politiek
2. cultureel
3. sociaal
4. economisch

Het feodale stelsel was een ..... systeem

1. politiek
2. cultureel
3. sociaal
4. economisch

Wat zijn horigen?

1. Boeren die op het gebied van de graaf werken.
2. Boeren die hun eigen stuk land hebben.
3. Ridders die voor de graaf vechten
4. Boeren met een uitstekend gehoor.

In het hofstelsel:

1. geeft de heer bescherming aan de horige
2. moesten horigen herendiensten verrichten
3. geeft de horige een deel van de opbrengst van het land aan de heer
4. helpt de heer de horige op het land tijdens de oogsttijd

leenstelsel = feodalisme

1. juist
2. onjuist

Wat waren de gevolgen van het feodale stelsel?

1. Koning werd de machtig
2. Versnippering in het rijk
3. Iedereen was trouw aan de koning
4. Niemand wist meer wie de leenheer was

Wat was geen nadeel van het feodale stelsel?

1. Achterleenmannen waren eerder trouw aan hun eigen leenheer dan aan de koning
2. Leenmannen gaven hun leen door aan hun kinderen
3. De feodale verhoudingen leken op een contract
4. Bij zwakke vorsten grepen de leenmannen van de vorst de macht

Wat is een feodale relatie?

1. Een eed van trouw van een vazal aan een heer
2. Een huwelijk tussen edellieden
3. De verhouding tussen horige en zijn heer
4. Het recht om pacht te eisen van een horige

Wat doet een missionaris?

1. christendom verspreiden
2. in een klooster de bijbel bestuderen
3. macht uitoefenen over andere geestelijken
4. controleren of mensen wel juist met het geloof omgaan