Les 4.1.1 Formules en naamgeving van zouten

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Les 4.1 Formules en naamgeving van zouten

Planning

• Nakijken 1 en 2  (blz 20)
• 4.1 formules van naamgeving van zouten
• Maken opgaven

1

2

• a) Voor elektrische stroomgeleiding zijn vrij bewegende, geladen deeltjes nodig. Een vast zout bevat wel geladen deeltjes (ionen), maar deze zitten op een vaste plek in het ionrooster en kunnen dus niet vrij bewegen.
• b) De ionen van een gesmolten zout kunnen wel vrij bewegen. De negatieve ionen kunnen naar de positieve pool bewegen en de positieve ionen naar de negatieve pool. Zo kan een vloeibaar zout de elektrische stroom geleiden 

Leerdoel 4.1

• 4.1.1 Je kunt de systematische namen en verhoudingsformules van zouten geven en gebruiken.

Ontstaan van zouten

• Reactie tussen metalen en moleculaire stoffen.
• Metaalatomen geven valentie-elektronen af aan niet-metaalatomen.
• Metaalatomen → positief geladen ionen (bijv. Na⁺),           niet-metaalatomen → negatief geladen ionen (bijv. Cl⁻).

Binding en structuur van zouten

• Ionbinding: sterke binding tussen positieve en negatieve ionen. Door sterke ionbinding zijn zouten vaste stoffen. 
• Vorming van een kristalrooster (ionrooster).
• Verstoring van het ionrooster → materiaalbreuk door afstoting van gelijke ladingen.

Eigenschappen van zouten

• Vaste stoffen bij kamertemperatuur door sterke ionbinding.
• Geen elektrische geleiding in vaste fase (ionen vast in rooster).
• Geleiding van stroom in vloeibare of opgeloste toestand (vrije ionen).
• Hoge smelt- en ontleedpunten (zie Binas tabel 42A).
• Materiaalsterkte: sterk, maar niet-vervormbaar: 

Enkelvoudige en samengestelde ionen

Ionen zijn geladen deeltjes: 

• Wanneer een stof meer elektronen dan protonen bevat is dit een negatief geladen deeltje. 
• Wanneer eens stof meer protonen dan elektronen bevat is dit een positief geladen deeltje. 

Enkelvoudige ionen

• Bestaan uit één atoom.

Voorbeelden: 

• Na⁺
• Al³⁺
• O²⁻.
  

Samengestelde ionen

• Bestaan uit atoomgroepen verbonden door atoombindingen.

Voorbeelden:

• Carbonaation: CO₃²⁻
• Hydroxide-ion: OH⁻
• Fosfaation: PO₄³⁻

Tabel 1 blz 16!!

Tabel 1 blz 16!!

Opstellen formule van een zout (verhoudingsformules)

Stappenplan opstellen zoutformule

1. Noteer de naam van het zout.
2. Noteer de ionen die zich in het zout bevinden.
3. Bepaal hoeveel je van elk ion nodig hebt, om net zoveel positief als negatieve lading te krijgen.
4. Schrijf de formule op: gebruik indexgetallen als je een ion 2 of meer keer gebruikt. (index moeten zo laag mogelijke en hele getallen zijn).

Samen oefenen

Kaliumbromide

• K⁺ en Br^–
  
• 1x en 1x (beide lading 1)
  
• KBr
  

Calciumsulfide

• Ca²⁺ en S^2-
  
• 1x en 1x (beide lading 2)
  
• CaS
  

Samen oefenen (2)

Natriumoxide

• Na⁺ en O^2-
• 2x en 1x (worden beide lading 2)
• Na₂O

Aluminiumoxide

•  Al³⁺ en O^2-
• 2x en 3x (worden beide lading 6)
• Al₂O₃

opstellen verhoudingsformule met samengestelde ionen

• Zelfde stappen als opstellen zouten.
  
• ..... maar..... wanneer een samengesteld ion meer dan één keer voorkomt, zet je haakjes om het ion heen (haal de lading wel weg!)

Samen oefenen

Calciumnitraat

• Ca²⁺ en NO₃^–
  
• 1x en 2x (worden beide lading 2)
  
• Ca(NO₃)₂
  

Ammoniumfosfaat

• NH₄⁺ en PO₄^3-
  
• 3x en 1x (worden beide lading 3)
  
• (NH₄)₃PO₄

Nu zelf maken: 

• a) Calciumchloride
• b) Magnesiumsulfaat
• c) Natriumfosfaat
• d) Aluminiumcarbonaat
• e) Kaliumsulfide
• f) ijzer(III)nitraat
• g) lood(IV)oxide 

Klaar? lees vanaf naamgeving blz 18 en 19

Naamgeving zouten

Stap 1: ionformules

• Uit welke twee ionen is de formule opgebouwd? 

Stap 2: ionnamen

• Geef de namen van de ionen (zonder het achtervoegsel ‘ion’). Wanneer er van een metaalion verschillende soorten bestaan, geef je in de naam met een Romeins cijfer tussen haakjes aan om welk ion het gaat.
  

Stap 3: naam zout (achter elkaar plakken!)

• Zet de naam van het negatieve ion achter de naam van het positieve ion.

Oefenen naamgeving zouten

HgBr₂

• = kwikbromide

K₃PO₄

• = kaliumfofaat

FeO

• = ijzer(II)oxide

Naamgeving zouten

Triviale naam vs systematische naam

Binas 66A

Maken opdracht 3, 4, 6, 7 en 9 (vanaf blz 20)

4a en 4e niet maken, al gemaakt.

(PS. 5 hebben jullie al gemaakt zojuist)