Les 5 - accentwoorden/tremawoorden, bezits-s, aaneenschrijven

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Les 5  

accentwoorden/tremawoorden

bezits-s

aaneenschrijven

Doelen van deze les

Aan het einde van deze les kun je:

• accentwoorden en tremawoorden op de juiste manier spellen;
• woorden met de bezits-s goed schrijven;
• woorden op de correcte manier aaneenschrijven.

Accentwoorden en tremawoorden

Even herhalen: tremawoorden en accentwoorden

Woorden met puntjes op een letter of een streepje erop (ë, ï, é, è)

Trema: je zet de puntjes op de letter die je afzonderlijk uitspreekt in plaats van als één klank.

• Italië, beëindigen, vacuüm 

Accent: je zet het streepje op de letter die een bepaalde uitspraak krijgt.

• café, logé, privé (je spreekt de e uit als een ee)
• scène, barrière, misère (je spreekt de e uit als een e)

Even herhalen: trema meervoud

Trema meervoud

Als de klemtoon van de enkelvoudsvorm, die eindigt op -ie, op de laatste lettergreep valt, komt er -ën bij te staan in de meervoudsvorm.

• melodie -> melodieën
  
• technologie -> technologieën
  

Eindigt de enkelvoudsvorm op -ee? Dan altijd -ën erbij.

• idee -> ideeën
  
• zee -> zeeën

Even herhalen: trema meervoud

Valt de klemtoon bij woorden die in de enkelvoudsvormen eindigen op -ie niet op de laatste lettergreep? In dat geval schrijf je geen extra e.

• bacterie -> bacteriën
  
• provincie -> provinciën
  
• kolonie -> koloniën
  
• porie -> poriën
  
• olie -> oliën 

Bezits-s

Even herhalen: bezits-s

Je geeft hiermee aan van wie iets is.

Je schrijft de s aan het woord vast na een medeklinker en wanneer het geen uitspraakprobleem oplevert:

• Martijns fiets, Elines verjaardag

Je schrijft de 's wanneer je een lange klank aan het einde van het woord hebt (behalve de e klank) en je wel uitspraakproblemen krijgt:

• Marcella's auto, Nicky's voetbal

Je schrijft geen s wanneer je al een s-klank hoort. Om dan wel aan te geven dat het om een bezit gaat schrijf je wel de apostrof:

• Alex' plan, Loes' bijbaan

Aaneenschrijven

Even herhalen: aaneenschrijven

Samengestelde woorden schrijf je zo veel mogelijk aan elkaar, zolang dat geen lees- of uitspraakproblemen oplevert.

• Samenstellingen:

Fietsenstalling, koffiezetapparaat, politieauto, docententoilet.

• Woorden met er-, hier-, daar-, waar- + een voorzetsel:

Ermee, hierdoor, daarover, waarvoor.

• Werkwoorden die beginnen met voorzetsels:

Overgelopen, doorstaan, opgelost

Even herhalen: aaneenschrijven koppelteken

Het koppelteken (-) gebruik je:

• na een klinkerbotsing, waardoor er lees/uitspraakproblemen ontstaan.

mee-eter, radio-omroep, contra-aanval

• na oud-, ex-, non-, niet-.

oud-voetballer, ex-vriendin, non-alcoholisch, niet-rokers

• een deel van de samenstelling bestaat uit een naam, afkorting, cijfers of tekens.

kabinet-Wilders, mbo-student, A3-papier, €-teken.

Even herhalen: aaneenschrijven koppelteken

Het koppelteken (-) gebruik je:

• in samengestelde aardrijkskundige namen.

Noord-Brabant, Midden-Amerika, Oost-Europese

• in vaste combinaties.

klaar-over, ons rood-wit-blauw, doe-het-zelfzaak

Werkvorm

Stijlkwesties trivia

• Je doet de werkvorm in groepjes van maximaal 3 studenten;
• 1 groepslid geeft een vragenkaartje aan de andere groepsleden en heeft zelf het antwoordenkaartje;
• De groepsleden noteren het juiste antwoord en het groepslid met het antwoordenkaartje checkt de antwoorden;
• Wie haalt de meeste punten? (één punt per goed gegeven antwoord)

Opdrachten deze week

• 3F | taalverzorging | spelling | accentwoorden en tremawoorden | opdracht 1 en 2
• 3F | taalverzorging | spelling | bezits-s | opdracht 1 en 2
• 3F | taalverzorging | spelling | aaneenschrijven | opdracht 1 en 2