HV2 les 8 H6 bijwoordelijke bepaling en voorzetselvoorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Vandaag

Lezen

Herhaling meewerkend voorwerp

Uitleg bijwoordelijke bepaling en voorzetselvoorwerp

Aan de slag: keuzebord

Lezen

Lesdoelen

Na deze les:

weet je hoe je de bijwoordelijke bepaling en het voorzetselvoorwerp vindt in een zin.

Heb je het begrepen? Steek 1, 2 of 3 vingers op. 

Wat is het meewerkend voorwerp in de onderstaande zin?

De ouders kochten een cadeau voor hun jarige kind. 

1) de ouders

2) een cadeau

3) voor hun jarige kind

Meewerkend voorwerp

Hij heeft aan Sanne een cadeau gegeven.

stap 1) pv: heeft

stap 2) zinsdelen maken

stap 3) wg: heeft gegeven

stap 4) ow: wie/wat heeft gegeven? hij

stap 5) lv: wie/wat heeft hij gegeven? een cadeau

stap 6) mw: aan (of voor) wie heeft hij een cadeau gegeven? aan Sanne

Let op: in deze zin kun je eenvoudig het voorzetsel ‘aan’ weglaten: ‘Hij heeft aan Sanne een cadeau gegeven.’ Als dat kan, weet je dus al dat je te maken hebt met een meewerkend voorwerp.

Meewerkend voorwerp

Vorige week wilden Bart, Kees en Ben een cadeaubon gaan kopen voor de jarige juf.

stap 1) pv: wilden

stap 2) zinsdelen maken

stap 3) wg: wilden gaan kopen

stap 4) ow: wie/wat wilden: Bart, Kees en Ben

stap 5) lv: wie/wat wilden Bart, Kees en Ben gaan kopen: een cadeaubon

stap 6) mv: voor (of aan) wie wilden Bart, Kees en Ben een cadeaubon gaan kopen: voor de jarige juf

Bijwoordelijke bepaling BWB

Saskia sloeg alarm.

 

Dit is een kale zin. Waarom sloeg ze alarm, wanneer sloeg ze alarm, hoe sloeg ze alarm, waar sloeg ze alarm?

Met bijwoordelijke bepalingen krijg je antwoord op zulke vragen. Ze noemen tijd, plaats en omstandigheden. Er kunnen meerdere in een zin staan.

• Om half tien sloeg Saskia alarm. WANNEER?

• In Instanbul sloeg Saskia alarm. WAAR?

• Vanwege de diefstal van haar paspoort sloeg Saskia alarm. WAAROM?

• Saskia sloeg alarm door hard te gaan gillen. HOE?

Maak aantekeningen!

Bijwoordelijke bepaling BWB

Een bijwoordelijke bepaling noemt GEEN eigenschap van een mens, dier of ding!

Dan is het een bijvoeglijke bepaling.

Ook losse woorden kunnen een BWB zijn, zoals:

Ook, zeker, toch, waarschijnlijk, blijkbaar, niet, misschien, absoluut, gelukkig, inderdaad, helaas, immers, hoe, waarom, waarheen.

• Wim rookt niet/kennelijk.

• Waarschijnlijk is de accu leeg.

Voorzetselvoorwerp 

Je moet eerst weten wat voorzetsels zijn. Het voorzetsel is meestal eenvoudig te herkennen, de meeste voorzetsels zijn namelijk op de puntjes in te vullen

... de kast (of kooi)

in de kast

op de kast

achter de kooi

naast de kooi

onder het kleed

... het schoolfeest 

tijdens/na/voor het schoolfeest

Voorzetselvoorwerp

Meestal is het meteen duidelijk welk voorzetsel je moet gebruiken als je kijkt naar wat er precies gebeurt. De onderstaande zinnen zijn allemaal juist, je moet alleen goed naar de kat kijken en dan gebruik je het juiste voorzetsel.

De kat zit op de bank.

De kat zit naast de bank.

De kat zit onder de bank.

De kat zit achter de bank.

De kat zit tussen de kussens van de bank.

Vaste voorzetsels

Soms is het niet duidelijk welk voorzetsel je moet gebruiken, in sommige zinnen hoort een voorzetsel bij een werkwoord. 

Voorbeelden van vaste voorzetsels bij werkwoorden.

trouwen met

zich verbazen over

verliefd zijn op

Voorzetselvoorwerp

Het voorzetselvoorwerp begint met een voorzetsel en wordt vaak gevolgd door een voorwerp, bijvoorbeeld:

Ik hou van pindakaas.

voorzetselvoorwerp: van pindakaas

Voorzetselvoorwerp

In een zin met een voorzetselvoorwerp 'eist' het werkwoord eigenlijk een bepaald vast voorzetsel. Je kan het voorzetsel niet vervangen door een ander voorzetsel. Zoals:

houden van

denken aan

zoeken naar

snakken naar

zich verdiepen in

trouwen met

Opmerking: Soms heeft een werkwoord verschillende 'vaste' voorzetsels, maar dan is er vaak wel sprake van een betekenisverschil.

Voorzetselvoorwerp

Rapper Kanye West breekt na jaren een jarenlange samenwerking met zijn manager. 

Werkwoord? 

Hoort er een vast voorzetsel bij?

Rapper Kanye West breekt na jaren een jarenlange samenwerking met zijn manager. 

VZV: .................

Verschil voorzetselvoorwerp en lijdend voorwerp

Een voorzetselvoorwerp lijkt op een lijdend voorwerp. Toch zijn er erg belangrijke verschillen. 

Een lijdend voorwerp begint niet met een voorzetsel.

Ik zoek een nieuwe heggenschaar.

Wie of wat zoek ik?

lijdend voorwerp: een nieuwe heggenschaar

Ik zoek naar een nieuwe heggenschaar.

werkwoord en vaste voorzetsel?

voorzetselvoorwerp: naar een nieuwe heggenschaar

Aan de slag

Huiswerk nakijken

Lezen theorie over bijwoordelijke bepaling en voorzetselvoorwerp.

Keuze:

Ik vind het nog lastig en wil oefenen: maken H6 opdr. 8, 9 en 10.

Gebruik de extra instructie: de uitlegfilmpjes op dia 19.

Ik begrijp het goed: maak de verdiepende opdracht creatief schrijven op dia 22.

Vind je het nog lastig? Gebruik deze extra instructie.

Filmpje werkwoordelijk gezegde

Filmpje persoonsvorm

Filmpje onderwerp

Filmpje lijdend voorwerp

Filmpje meewerkend voorwerp

Filmpje bijwoordelijke bepaling

Filmpje voorzetselvoorwerp

Verdiepende opdracht creatief schrijven BWB en VZV

Schrijf een kort verhaaltje (5-7 zinnen) waarin je minimaal drie verschillende bijwoordelijke bepalingen en twee voorzetselvoorwerpen gebruikt . Zorg ervoor dat de bepalingen betrekking hebben op tijd, plaats en reden. Onderstreep in jouw tekst de bijwoordelijke bepalingen en zet de voorzetselvoorwerpen tussen haakjes. Let ook op de spelling, interpunctie en grammatica. 

Wissel je tekst uit met een klasgenoot en laat hem of haar controleren:

Zijn er minimaal 3 BWB en 2 VZV gebruikt (tijd, plaats en reden)?

Kunnen ze correct benoemd worden?

Geef elkaar feedback. 

Pas je tekst aan op basis van de feedback en sla de verbeterde versie op. 

Volgende les

We gaan verder met redekundig ontleden: naamwoordelijk gezegde

Zijn voor jou de lesdoelen behaald

Ik kan in een zin de volgende zinsdelen benoemen:

voorzetselvoorwerp en bijwoordelijke bepaling