4.1 Eigen keuzes maken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

Eigen keuzes maken

Nederland na 1945: cultuur en mentaliteit

...uitleggen dat de Nederlandse samenleving tot
in de jaren 1950 verzuild was

...drie jeugdculturen omschrijven die ontstonden
in de jaren 1950 en 1960

...beschrijven hoe in de Nederlandse samenleving
het individu meer centraal kwam te staan

AAN HET EINDE VAN DE LES KAN JE...

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

A

Leven in zuilen

Leerdoel:

Je kunt uitleggen dat de Nederlandse samenleving tot in de jaren 1950 verzuild was

Begrippen:

verzuiling

mentaliteit

sociale controle

B

Jeugdculturen

Leerdoel:

Je kunt drie jeugdculturen omschrijven die ontstonden in de jaren 1950 en 1960

C

Individualisering

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe in de Nederlandse samenleving het individu meer centraal kwam te staan

Begrippen:

ontzuiling

secularisatie

individualisering

Begrippen:

jeugdcultuur

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

A

Leven in zuilen

Rond 1880: verzuiling: de verdeling van de samenleving op grond van hoe je naar het leven kijkt. De verschillende groepen hadden weinig contact met elkaar.

• Eigen voetbalvereniging
• Eigen krant
• Eigen school
• Eigen politieke partij
• Eigen vakbond.

Katholieken en socialisten gingen er snel aan mee doen

En de liberalen?

Leerdoel:

Je kunt uitleggen dat de Nederlandse samenleving tot in de jaren 1950 verzuild was

Begrippen:

verzuiling

mentaliteit

sociale controle

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

A

Leven in zuilen

Hoe zag het leven er uit?

• Je deed alles binnen je eigen zuil:
  boodschappen
  tv-kijken 
  krant lezen

Verzuiling zorgt voor een bepaalde mentaliteit: hoe kijk ik naar het leven?

• gehoorzamen aan de leiders
• kinderen luisteren naar ouders/leraren
• sterke sociale controle: mensen die elkaar controleren.

Gevolg: mensen gedragen zich hetzelfde

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

A

Leven in zuilen

Tijdens de Tweede Wereldoorlog:

• Men was vooral Nederlander
• Bezetter verbood kranten, radio, politiek

Na de oorlog terug naar het oude. De normen en waarden (op zondag naar de Kerk) van voor de oorlog moesten hersteld worden. 

Dat zagen jongeren niet zitten. Zij willen meer vrijheid en niet meer luisteren naar de Kerk en hun ouders.

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

B

Jeugdculturen

Verandering vanaf 1950:

• Lonen omhoog, welvaart stijgt
• Jongeren langer naar school

Gevolg:

• Jongeren zitten meer bij elkaar
• Invloed op elkaars gedrag

Gevolg:

• Jeugdculturen: eigen stijl en mentaliteit van een groep jongeren. Kleding, kapsel, muziek.
  Nozems, provo's, hippies. 

Leerdoel:

Je kunt drie jeugdculturen omschrijven die ontstonden in de jaren 1950 en 1960.

Begrippen:

jeugdcultuur

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

B

Jeugdculturen

Nozems

• Eind jaren 50
• Werkende jongens uit steden
• Kenmerken: brommer, leren jack, spijkerbroek, vetkuif.
• Tegen het gezag, ze dragen vetkuiven en leren jacks, luisteren naar rock-muziek.
  
• Kwamen uit de arbeidersklasse.
  
• Nozems willen vooral vrijheid en geen verantwoordelijkheden.

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

B

Jeugdculturen

Provo's

• Midden jaren 1960

• Willen het gezag provoceren(zonder geweld) en hen daarmee uitlokken geweld te gebruiken. Demonstreren actief.
  
• Vooral rijke jongeren die studeren aan de universiteit.
  
• Milieubewust en bemoeien zich met politiek (links en tegen oorlog)
• Willen samenleving en politiek veranderen

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

B

Jeugdculturen

Hippies

• Eind jaren 60
• Lief zijn voor elkaar
• Waren tegen milieuvervuiling, oorlog en kernwapens en verafschuwde de brave burger.
• Herkenbaar aan: kleding met veel kleuren, bloemen en parelkettingen. Lang haar. Symbool tegen de brave burger.
• Waren voorstander van vrije seks, blowen, popfestival
• Woonden in gekraakte panden

Jeugdculturen:

Nozems: Tegen het gezag, dragen van vetkuiven en leren jacks, luisteren naar rock-muziek.

Nozems: 

• Tegen het gezag, ze dragen vetkuiven en leren jacks, luisteren naar rock-muziek.
• Kwamen uit de arbeidersklasse. 
• Nozems willen vooral vrijheid en geen verantwoordelijkheden.

Provo's: 

• Willen het gezag  provoceren(zonder geweld) en hen daarmee uitlokken geweld te gebruiken. Demonstreren actief.
• Vooral rijke jongeren.
• Milieubewust en bemoeien zich met politiek (links en tegen oorlog)

Hippies:

• Tegen milieuvervuiling, oorlog en kernwapens en verafschuwde het burgerlijk bestaan. Droegen daarom tweedehandskleding.
• Rijke en arme hippies.
• Voor vrije seks, legaliseren hasj/wiet en woonden in kraakpanden.

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

C

Individualisering

Vanaf jaren '60 ontzuiling:

• nieuwe radiostations zonder zuil
• nieuwe politieke partij zonder zuil
• jongeren trekken zich van zuilen niks aan

Gevolg:

• Verzuilde organisaties verdwenen
• Kranten gingen politici kritisch volgen ipv leiders zuil volgen

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe in de Nederlandse samenleving het individu meer centraal kwam te staan

Begrippen:

ontzuiling

secularisatie

individualisering

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

C

Individualisering

Naast ontzuiling ook secularisatie: Steeds minder mensen gelovig

Kerk ouderwets:

• Ongetrouwd samenwonen
• Scheiden
• Voorbehoedsmiddelen

Kerk moet zich niet bemoeien met zulke persoonlijke kwesties

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

C

Individualisering

Mensen laten zich minder beïnvloeden door anderen.

Oorzaken:

• Door secularisatie hadden leiders minder macht
• In steden was minder sociale controle

Dit leidde tot individualisering: de behoeften van het individu wordt belangrijker.