les 31/5

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Aan het eind van deze week:

- herhalen we het onderdeel beeldspraak

- gaan we de stof voor de toets herhalen

herhalen!

metafoor

• een vergelijking tussen twee zaken die op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben:

                      Mijn vader is een boom van een kerel.

metoniem

Stijlfiguur waarbij in plaats van het bedoelde, iets anders wordt genoemd:

-Nederland won met 2-0.  (i.p.v. het Nederlandse elftal)

-Doe mij nog maar een bakkie.  (i.p.v. kopje koffie)

-Mijn oma heeft een Van Gogh in huis hangen. (i.p.v. een schilderij van Vincent van Gogh)

Hoe herken je een metoniem?

- Geheel in plaats van deel: Nederland won met 1-0

    -> Je bedoelt: het Nederlands elftal

- Deel in plaats van geheel: Laten we vanmiddag de koppen bij elkaar steken.

    -> Je bedoelt: de hele personen, niet alleen hun koppen

- Maker in plaats van gemaakte: In het museum hangt een Van Gogh

    -> Je bedoelt: een schilderij van Van Gogh

- Materiaal in plaats van inhoud: Mag ik nog een blikje?

   -> Je bedoelt: een blikje Cola, Fanta, ...

verschil metafoor/metoniem

- Metafoor: Je vervangt de werkelijkheid door een beeld; er lijkt in eerste 

                         instantie geen verband tussen deze twee te zijn.

                     Bijv.: Over langzaam rijdende auto voor je: Wat een trage slak.

                                Ook gezegdes en uitdrukkingen zijn metaforen!

- Metoniem: Er is een verband tussen werkelijkheid en beeld.

                   Bijv.: Over een kopje koffie: Mag ik nog een bakkie?

foutieve samentrekkingen

goede samentrekking:

Als je in een zin woorden weglaat in plaats van ze te herhalen, spreek je van een samentrekking.

Zij ging eerst naar school en zij ging daarna naar huis.

Zij ging eerst naar school en daarna naar huis.

regel 1: 

het weggelaten gedeelte moet dezelfde vorm hebben

fout: Ik heb een nieuwe dynamo en achterlicht gekocht.

de nieuwe dynamo - een nieuwe dynamo

het nieuwe achterlicht - een nieuw achterlicht

goed: Ik heb een nieuwe dynamo en een nieuw achterlicht gekocht.

regel 2: 

het weggelaten gedeelte moet dezelfde betekenis hebben

Fout: Hij maakte een fout en vervolgens dat hij wegkwam.

een fout begaan

ervoor zorgen dat je wegkomt

Goed: Hij maakte een fout en vervolgens maakte hij dat hij wegkwam.

regel 3: 

het weggelaten zinsdeel moet dezelfde grammaticale functie hebben

fout: De fiets heb ik tweedehands gekocht en bevalt mij erg goed.

de fiets = lijdend voorwerp en [de fiets]  is onderwerp

goed: Die fiets heb ik tweedehands gekocht en [...] opgeknapt.

die fiets = lijdend voorwerp en ik = onderwerp

[die fiets]= lijdend voorwerp en [ik] = onderwerp

heb= hulpwerkwoord en [heb] = hulpwerkwoord

Beknopte bijzin

1. Zwervend door Griekenland, kwam Oedipus op een driesprong zijn vader tegen. 

2. Op het strand aangespoeld, kreeg hij gelijk een deken om zich heen.  

3. Om een hoog cijfer te krijgen, moest hij echt een middagje blokken. 

Voorwaarde!

Je mag het onderwerp wel uit een beknopte bijzin weglaten, maar er is wel één voorwaarde:

Het weggelaten onderwerp is uit de bijzin is hetzelfde onderwerp als het onderwerp uit de hoofdzin. 

Foutief beknopte bijzin

1. Dromend van zijn vriendin, stond de lantaarnpaal ineens in de weg en stootte hij zijn hoofd. 
ow hoofdzin = de lantaarnpaal
ow bijzin= 'hij'

2. In het stadion aangekomen, bleken de ballen allemaal lek.
ow hoofdzin = de ballen
ow bijzin = het elftal (of wij)

Weet je nu:

-  wat de verschillende stijlfiguren van woordenschat H1 en H2 zijn en hoe je deze herkent? 

- wat het verschil is tussen een pleonasme en een tautologie? 

- hoe je verschillende vormen van metonymie herkent en gebruikt? 

Woordenschat H4 (blz. 126 en 127)

Opdracht 1 + 2

Oefentoets!