Les 4 - H1 Grammatica: Betrekkelijk vnw en bijvoeglijke bijzin

• Nederland
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom AH3F!

• We zorgen voor een veilige leeromgeving
  
• We laten elkaar uitpraten
  
• We laten elkaar en elkaars spullen met rust
  
• We letten op ons taalgebruik
  
• Spullen compleet
  

Voordat de timer afgaat...

- Jas uit en tas van tafel

- Telefoon in de tas

- Nederlands boek + schrift op tafel

Lesplanning

- Lesdoel

- Voorkennis ophalen

- Grammatica: betrekkelijk voornaamwoord en bijvoeglijke bijzin

- Zelfstandig werken (eerste 5 min in stilte)

- Afsluiting

Aan het einde van de les...

... kun je uitleggen wat een bijvoeglijke bijzin is

... kun je uitleggen wat een betrekkelijk voornaamwoord is

Welke zinsdelen kennen jullie nog?

Zinsdelen

Een zin bestaat uit zinsdelen.

Een zinsdeel is één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen:

Jan | heeft | vorige week | een film | gekeken.

Bijvoeglijke bepaling/bijzin

- In een woordgroep met een zelfstandig naamwoord of voornaamwoord als kern kunnen bijvoeglijke bepalingen staan

Wat is het verschil tussen deze twee zinnen?

1. Deze nieuwe snelweg veroorzaakt veel geluidsoverlast

2. Deze snelweg, die nieuw is, veroorzaakt veel overlast

Bijvoeglijke bepaling/bijzin

Wat is het verschil tussen deze twee zinnen?

1. Deze nieuwe snelweg veroorzaakt veel geluidsoverlast

- Nieuwe zegt iets over de kern (snelweg) en is een bijvoeglijke bepaling

2. Deze snelweg, die nieuw is, veroorzaakt veel overlast

- Die nieuw is zegt iets over de kern (snelweg)

- Is een zin, dus...:

- Bijv. bijzin = die nieuw is --> snelweg

Bijvoeglijke bepaling/bijzin

Bijvoeglijke bepaling kan ook horen bij een voornaamwoord!

Bijvoorbeeld: 

Een seizoenskaart van Ajax is leuk voor hen die elke wedstrijd willen zien. 

Bijvoeglijke bepaling/bijzin

Een seizoenskaart van Ajax is leuk voor hen die elke wedstrijd willen zien. 

- Pers. vnw = hen 

- Bijv. bijzin = die elke wedstrijd willen zien --> hen

Betrekkelijk voornaamwoord

De belangrijkste betrekkelijke voornaamwoorden zijn:

• die
• dat

Andere betrekkelijke voornaamwoorden zijn:

• wie
• wat
• hetgeen
• welk(e)

Betrekkelijk voornaamwoord

- Verwijzen terug naar  een woord dat al eerder benoemd is 

- Dit woord noem je het antecedent

Bijvoorbeeld: 

- De reis, die ik met mijn vrienden maakte, was geweldig

- De docent van wie wij wiskunde krijgen, is pas afgestudeerd

Betrekkelijk voornaamwoord

- De reis, die ik met mijn vrienden, maakte was geweldig

1. Betrekkelijk voornaamwoord = die

2. Antecedent = de reis

3. Bijv. bijzin = die ik met mijn vrienden maakte 

- De docent van wie wij wiskunde krijgen, is pas afgestudeerd

1. Betrekkelijk voornaamwoord = van wie

2. Antecedent = docent

3. Bijv. bijzin = van wie wij wiskunde krijgen

Overige informatie

1. Wie/wat kun je soms vervangen door degene die of datgene wat 

(verwijst naar niks)

Wie nooit lacht, heeft weinig plezier 

Wie = betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent 

(betr.vnw m.i.a.)

2. Als je die/dat kunt vervangen door deze/dit, is het een aanwijzend voornaamwoord

Betrekkelijk voornaamwoord

Verwijst naar...

1. Overtreffende trap

Het allerlekkerste wat ik ooit heb gemaakt is tiramisu

2. Woorden zoals alles, enige, iets, niets, veel etc.

Alles wat je wilt weten staat hier

3. Hele zin

Het gaat morgen hard regenen, wat ik erg jammer vind.

Welke klopt?

1. Dina waarmee ik altijd fiets, is vandaag ziek

2. Dina met wie ik altijd fiets, is vandaag ziek

Welke klopt?

1. Dina waarmee ik altijd fiets, is vandaag ziek

2. Dina met wie ik altijd fiets, is vandaag ziek

Voorzetsel + wie = verwijzen naar een persoon

NIET met waarmee, waarvan etc. 

'een veelbelovend talent van het basketbalteam'

Wat zijn de bijvoeglijke bepalingen van dit zinsdeel?

1. veelbelovend
2. van het basketbalteam
3. een veelbelovend talent
4. een veelbelovend talent van het basketbalteam

Wat is waar over de bijvoeglijke bepaling? Kies de goede antwoorden.

Een bijvoeglijke bepaling...

1. is geen zinsdeel, maar een deel van een zinsdeel.
2. zegt iets over een werkwoord in een zinsdeel.
3. zegt iets over een zelfstandig naamwoord in een zinsdeel.
4. is altijd een zinsdeel.

Wat is een bijvoeglijke bepaling?
Ze speelt op de beste gitaar van Nederland.

1. beste
2. van Nederland
3. beste, van Nederland
4. de beste, van Nederland

Wat is de bijvoeglijke bepaling?
De slaapkamer van het meisje is roze.

1. van het meisje
2. van het meisje, roze
3. roze

Noteer de bijvoeglijke bijzin

Het bericht over het schoolfeest dat niet doorgaat kwam als een verrassing.

1. het schoolfeest dat niet doorgaat
2. Het bericht kwam als een verrassing.
3. dat niet doorgaat
4. over het schoolfeest

Wat is een bijvoeglijke bijzin?

1. Een zin die erbij komt.
2. Hetzelfde als een bijwoordelijke bijzin.
3. Geeft extra/onmisbare informatie over woord dat ervoor staat.
4. Geeft extra informatie over het onderwerp van de hoofdzin.

Het kasteel dat daar staat, is al jaren onbewoond.

De bijvoeglijke bijzin =

1. Het kasteel dat daar staat
2. dat daar staat
3. Het kasteel is al jaren onbewoond
4. is al jaren onbewoond

Noteer de bijvoeglijke bijzin.

De schoenen die ik gisteren gekocht heb, zijn te krap.

1. De schoenen
2. die ik gisteren gekocht heb
3. De schoenen die ik gisteren gekocht heb
4. De schoenen zijn te krap

Wat is de bijvoeglijke bijzin?

Alle foto's waarop hij te zien was, zijn verdwenen.

1. Alle foto's
2. waarop hij te zien was
3. Alle foto's waarop hij te zien was
4. zijn verdwenen

Wat zijn / doen betrekkelijke voornaamwoorden?

1. Verwijzen naar een eerder genoemd woord in de zin.
2. Woorden waar je de, het of een voor kan zetten.
3. Alle werkwoorden in een zin.
4. Ze geven informatie over het zelfstandig naamwoord.

Zelfstandig werken / verlengde instructie 

Wat	Blz. 28-29 opdracht 1 en 3 Blz. 30-31 opdracht 1 en 2
Hoe	Boek en schrift
Hulp	Eerste 5 min zelfstandig, daarna klasgenoot
Tijd	20 minuten
Klaar ?	Goed! Verder werken