Les 20: koppelwerkwoord en naamwoordelijk gezegde

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom 

A2I!

Programma

1. Doelen benoemen
2. Herhalen koppelwerkwoord
3. Grammatica 20: naamwoordelijk gezegde
   
4. Zelfstandig werken
5. Afsluiting en vooruitblik
   

Doel van deze les

- Ik weet wat het naamwoordelijk gezegde is

- Ik weet wat het verschil is tussen een werkwoordelijk gezegde en een naamwoordelijk gezegde

- Ik ken de koppelwerkwoorden

Soorten werkwoorden

• Welke twee soorten werkwoorden kennen jullie al?
• Zelfstandige werkwoorden en hulpwerkwoorden
• Kun je een zin bedenken met een zww en een hww erin?
• Bijvoorbeeld: Ik heb (hww) dit weekend appeltaart gebakken (zww).

Koppelwerkwoorden

- Een koppelwerkwoord koppelt het onderwerp van de zin aan een toestand of eigenschap.

- Koppelwerkwoorden zijn vaak de persoonsvorm.

- Je kunt een koppelwerkwoord vervangen door een ander koppelwerkwoord.

- Er zijn negen koppelwerkwoorden.

Koppelwerkwoorden

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen (heten, dunken, voorkomen)

Koppelwerkwoorden

Z W A B B E L S 

Een koppelwerkwoord kan wel voorkomen in combinatie met een hulpwerkwoord.

Lasergamen kan spannend zijn

zijn = koppelwerkwoord

kan = hulpwerkwoord 

Een koppelwerkwoord kan niet voorkomen met een zelfstandig werkwoord.

De toets is slecht gemaakt

gemaakt = zelfstandig werkwoord

is = hulpwerkwoord

Koppelwerkwoorden

Hij is bij Transavia toch piloot gebleven.

gebleven komt van blijven

gebleven is dus een koppelwerkwoord

De docente Nederlands is geweldig.

is komt van zijn

is is dus een koppelwerkwoord

Wat is het koppelwerkwoord in de volgende zin?

Jammer dat het zo bewolkt was.

Wat is het koppelwerkwoord in de volgende zin?

Ondanks alle tegenslag, bleef ze optimistisch.

Wat is het koppelwerkwoord in de volgende zin?

De teleurstelling na het verlies in de belangrijkste wedstrijd was immens.

Wat is het koppelwerkwoord in de volgende zin?

Het kopen van zogeheten 'lootboxen' in games is eigenlijk een vorm van gokken, aldus de Kansspelautoriteiten.

Wat is het koppelwerkwoord in de volgende zin?

De actrice is altijd bescheiden gebleven.

Wat is het koppelwerkwoord in de volgende zin?

Het oeuvre van de schrijver is door de jaren heen behoorlijk omvangrijk geworden.

Wat is het koppelwerkwoord in de volgende zin?

Met dit resultaat was Ties erg blij geweest.

Wat is het koppelwerkwoord in de volgende zin?

De brief wordt geschreven door Walter.

Wat is het koppelwerkwoord in de volgende zin?

Cole lijkt te vertrouwen, maar hij is het niet.

Opdracht 2 nakijken

a blijft – koppelwerkwoord

b wordt – koppelwerkwoord

c wordt – hulpwerkwoord, voorzien - zelfstandig werkwoord

d is – hulpwerkwoord, gehalveerd - zelfstandig werkwoord

e moet - hulpwerkwoord, gevierd - zelfstandig werkwoord, worden – hulpwerkwoord

f groeide – zelfstandig werkwoord

g blijven – hulpwerkwoord, lachen - zelfstandig werkwoord

h worden – hulpwerkwoord, bewaard - zelfstandig werkwoord

Wat is het koppelwerkwoord in de volgende zin?

Cole lijkt te vertrouwen, maar hij is het niet.

Naamwoordelijk gezegde (NWG)

• Bestaat uit een werkwoordelijk en een naamwoordelijk deel
• Het werkwoordelijk deel bevat alle werkwoorden uit de zin. Eén van deze werkwoorden is een vorm van een koppelwerkwoord
• Het naamwoordelijk deel geeft een toestand/eigenschap van het onderwerp aan (een bijv. nw of een zelfst. nw)
  --> Let op: dit is een heel zinsdeel! 

Wel of geen naamwoordelijk gezegde?

Stel drie vragen:

Vraag 1: Is het belangrijkste werkwoord uit de zin een koppelwerkwoord (ZWABBELS)?

Vraag 2: Gaat het in de zin om een toestand of eigenschap (bijv. mooi, voetballer, geopend, lui, blij, geloofwaardig)? 

Vraag 3: Zegt die toestand of eigenschap iets over het onderwerp? 

Alle drie JA? Dan heb je te maken met een NWG. 

Let op: wanneer ook geen NWG?

• Kww 'schijnen' in de betekenis van ‘licht of zon schijnen’
• Kww 'zijn' en 'blijven' in de betekenis van ‘ergens verblijven’
  

‘Ik blijf thuis’

‘De zon schijnt door de ramen’

‘Ik ben op school’

Wat houdt het naamwoordelijk gezegde in?

1. koppelwerkwoord
2. koppelwerkwoord + lijdend voorwerp
3. koppelwerkwoord + naamwoordelijk deel (kenmerk of eigenschap)
4. alle werkwoorden in de zin

Een naamwoordelijk gezegde bevat altijd een koppelwerkwoord

1. juist
2. onjuist

Welk van de onderstaande woorden is geen koppelwerkwoord?

1. zijn
2. blijken
3. kijken
4. schijnen

Mijn vriend wordt leraar op een basisschool.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

Hij is naar huis gegaan.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

De leraar was gisteren ineens ziek geworden.

1. WWG= was geworden
2. NWG= was gisteren ziek geworden
3. NWG= was ineens ziek geworden
4. NWG= was ziek geworden

De trein is gisteren aangekomen op het station van Nijmegen.

1. WWG= is aangekomen
2. NWG= is gisteren aangekomen
3. NWG= is aangekomen

Wat is het naamwoordelijk gezegde in de volgende zin? Noteer je antwoord op de juiste manier.
Dat lijkt me nog niet zo eenvoudig!

Wat is het naamwoordelijk gezegde in de volgende zin? Noteer je antwoord op de juiste manier.
Het fileprobleem is het afgelopen jaar veel groter geworden.

Wat is het naamwoordelijk gezegde in de volgende zin? Noteer je antwoord op de juiste manier.
Zijn laatste film was een herhaling van eerder werk.

Wat is het naamwoordelijk gezegde in de volgende zin? Noteer je antwoord op de juiste manier.
De aanschaf van de hogesnelheidstrein bleek een fiasco.

Wat is het naamwoordelijk gezegde in de volgende zin? Noteer je antwoord op de juiste manier.
Telefoneren in stiltecoupés blijft irritant.

Wat is het naamwoordelijk gezegde in de volgende zin? Noteer je antwoord op de juiste manier.
Het downloaden van speelfilms is sinds 2016 ook voor consumenten illegaal.

Zelf aan de slag

• Maak les 20 opdracht 5 en 7  op pagina 85
• Klaar? Stillezen
• Je mag zachtjes overleggen met je buur. 
• Je maakt de opdrachten in je schrift!
• Let op spelling en het maken van goede zinnen!