Basisstof 5: Transport door membranen deel 2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

BS 5 Transport door membranen

Deel 2

Herhaling vorige les

Welke situatie bij een plant is te vergelijken met het openbarsten van een rode bloedcel door osmose?

1. Plasmolyse
2. Turgor
3. Isotone oplossing

Verplaatsing van water over een membraan van een lage zoutconcentratie naar een hoge zoutconcentratie

1. Diffusie
2. Osmose
3. Actief transport
4. Kan niet

Welk type molecuul kan op deze manier door het membraan?

1. glucose
2. natrium-ionen
3. vetten
4. zuurstof

Deel 2 van de basisstof

• Het celmembraan is semipermeabel
• Passief transport 
• Actief transport

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan ik...

• beschrijven hoe transport van stoffen via (cel)membranen plaatsvindt

Membranen zijn semipermeabel

• Celmembranen en membranen van organellen zijn semipermeabel. 
• Diffusie en osmose spelen daardoor een belangrijke rol bij het transport van stoffen.
• Kleine moleculen zoals O2 en CO2 kunnen het membraan                          passeren via diffusie.
• Grotere moleculen worden getransporteerd via eiwitten.
• Watermoleculen hebben een speciaal transport eiwit: aquaporines

Typen membraantransport 

• Passief transport: kost geen energie, gaat met concentratieverval mee (hoge naar een lage concentratie van een bepaalde stof)
• Actief transport: kost wel energie, gaat tegen concentratieverval in      (lage naar een hoge concentratie van een bepaalde stof)

Passief transport

Diffusie en osmose

Watertransport

Ionentransport

Grotere moleculen

Fosfolipiden 

Aquaporines

bv. water

bv. Na+, Cl-, K+

bv. glucose

bv. O2 en CO2

Ionenkanaaltjes

Transporteiwitten

Diffusie

Gefaciliteerde diffusie

Transporteiwitten

• Binden specifieke moleculen en transporteren ze van buiten naar binnen of omgekeerd. 
• Transporteiwitten maken het transport van grote moleculen zoals glucose mogelijk. 
• Wanneer een glucosemolecuul bindt aan het transporteiwit, verandert de vorm van het eiwit. 

Actief transport

• Transporteiwitten kunnen stoffen ook transporteren tegen het concentratieverval in. 
• Stoffen gaan dan via het membraan van een lage naar een hoge concentratie. 
• Voor deze vorm van transport is energie nodig.  

--> Meestal in de vorm van ATP

Passief vs. actief transport

Diffusie

actief transport

gefaciliteerd transport

passief transport

Niet waar

Waar

Bij actief transport worden stoffen van een hoge naar een lage concentratie verplaatst.

Bij passief transport is geen energie nodig en bij actief transport wel.

Passief transport vindt plaats door diffusie, osmose en transporteiwitten.

Diffusie vindt alleen plaats door een semipermeabele wand.

Huiswerk

Opdracht 85 t/m 91