13.2 Gaswisseling havo5

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

13.2 Gaswisseling

longblaasjes

longen

brochiën

bronchiolen

luchtpijp

Welke spieren hebben welke taak?

Inademen

Uitademen

Binnenste tussenribspieren

Buitenste tussenribspieren

Midden-rif

Buikspieren

Nekspieren

Oorzaak

daardoor:

daardoor:

Gevolg

Lucht stroomt naar buiten

Longen worden kleiner

Borstholte wordt kleiner

Middenrif ontspant

Leerdoelen

• Ik kan uitleggen hoe zuurstof en koolstofdioxide je lichaam in- en uitgaan
• Ik kan uitleggen hoe mijn ademhaling wordt geregeld
• Ik kan uitleggen welke ademhalingsproblemen mensen kunnen hebben

• longblaasjes, diffusie, gaswisseling, concentratieverschil, diffusieafstand, diffusieoppervlak, astma, COPD, chronische bronchitis, ademcentrum, pH, chemoreceptoren

Bouw longblaasjes/ alveoli

BINAS 83A

Gaswisseling - diffusie

De gaswisseling vindt plaats door diffusie.

Kost geen energie -> gaat met concentratie verschil mee

Hoog --> laag 

BINAS 83A

Gaswisseling - diffusie

De snelheid van diffusie is snel door:

1. Kleine diffusie-afstand.
2. Groot concentratieverschil van O₂ en CO₂ tussen longblaasjes en haarvaten (continue ventilatie en de bloedstroom).
3. Groot diffusie-oppervlak (longblaasjes 70-80 m²)

In de longen..

1. gaan zuurstof en CO2 het bloed in
2. gaan zuurstof en CO2 het bloed uit
3. gaat zuurstof het bloed in en CO2 het bloed uit
4. gaat zuurstof het bloed uit en CO2 het bloed in

Diffusie van een stof gaat altijd...

1. van een hoge naar een lage concentratie, vanzelf
2. van een lage naar een hoge concentratie, vanzelf
3. van een hoge naar een lage concentratie, kost energie
4. van een lage naar een hoge concentratie, kost energie

De dode ruimte is het deel van de luchtwegen waar geen gaswisseling kan plaatsvinden. 

Dat zijn: neus- en mondholte, keelholte en strottenhoofd, luchtpijp en 

luchtpijpvertakkingen en bronchiolen. 

Alleen in de longblaasjes vindt gaswisseling plaats.

Er blijkt bij elke rustige ademteug slechts 0,35 liter verse lucht tot in de longen door te dringen. 

De rest (0,5 – 0,35 = 0,15 liter) zit in de dode ruimte.

Aandoeningen gaswisseling

Astma: spiertjes rond de luchtwegen trekken samen. Luchtweg-ontsteking, slijmophoping: minder lucht bij de longblaasjes. Opgewekt door prikkelende stoffen. Niet continu.

                     

Aandoeningen gaswisseling

COPD: verzamelnaam voor de ziekten longemfyseem en chronische bronchitis. Vaak veroorzaakt door roken.

Longemfyseem: kapotte longblaasjes en dichtgeklapte bronchiolen -> kleiner longoppervlak

                     

Twee ziekten van het ademhalingsstelsel zijn astma en COPD. Bij welke van deze ziekten versmelten in een later stadium de longblaasjes en heb je continu extra zuurstof nodig?

1. alleen bij astma
2. alleen bij COPD
3. bij astma en bij COPD
4. bij geen van beiden

Bij welke longaandoening worden de luchtwegen nauwer, door samentrekkende spiertjes
in luchtpijptakjes?

1. Astma
2. COPD
3. Beide
4. Geen van beide

Ademcentrum - hersenstam

Ademprikkel (onbewust)

Het ademcentrum reageert op impulsen afkomstig van hersencentra en 

chemoreceptoren in de aortaboog:

• lage pH bloed
• hoge CO₂ concentratie bloed
• zeer lage O2 concentratie bloed
• Hormonen: adrenaline (Binas 89A)

Aansturing ademhalingsspieren:

ademfrequentie en ademvolume moeten omhoog

Een pasgeboren poesje ligt na de geboorte soms enkele ogenblikken stil zonder te ademen. Plotseling komt dan de ademhaling op gang. Wat zal van dit laatste de directe oorzaak zijn?

1. Het bloed wordt nu door de bloedvaten van de longen geperst, waardoor de longen zich ontvouwen
2. Het koolstofdioxidegehalte in het bloed neemt toe en prikkelt het ademcentrum
3. Het wegvallen van de druk van het vruchtwater veroorzaakt het uitzetten van de longen
4. De hogere druk van de buitenlucht veroorzaakt het uitzetten van de longen

Hoeveel keer gaat een zuurstofmolecuul door een celmembraan als hij vanuit de lucht in de longblaasjes naar de hemoglobine in het bloed gaat?

De afbeelding geeft schematisch een
longblaasje met een longhaarvat van
de mens weer. Op welke van de vier
plaatsen bevindt zich het meeste
zuurstof?

1. alleen op plaats R
2. alleen op de plaatsen Q en R
3. alleen op de plaatsen R en S
4. op de plaatsen P, Q, R en S

Huiswerk

Lees 13.2 goed door

Maak opdracht 1 t/m 9