Grammatica - enkelvoudige/samengestelde zinnen, hoofd- en bijzin, voegwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 2.8

Enkelvoudige en samengestelde zinnen.

Aan het eind van deze les...

• kun je hoofd- en bijzinnen van elkaar onderscheiden
• weet je welke voegwoorden bij welke zinnen passen
• weet je wat een tussenwerpsel is

Uitleg 

Enkelvoudige  en samengestelde zinnen

Geef een voorbeeld van een en enkelvoudige en een samengestelde zin

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

• Een enkelvoudige zin is een zin met één persoonsvorm en één onderwerp.
  De jongen scoorde een 9 voor zijn toets.
  
  
• Een samengestelde zin is een samenstelling van twee of meerdere zinnen en heeft twee of meer persoonsvormen. 
  De jongen scoorde een 9 voor zijn toets, maar was toch ontevreden.

Samengestelde zin!
Hoe gaat het dan met zinsdelen?

Ik vond de roman 'Het leven is vurrukkulluk' mooi, omdat het boek zo veel humor bevat. 

[Mevrouw Vos gaat nu
op het digibord kleuren]

Hoofdzin en bijzin

Hoofdzin

• Onderwerp en pv staan naast elkaar:
  Hij koopt vanmiddag dat boek voor mij en ik zorg voor het eten. 

• Er kunnen geen woorden tussen het onderwerp en de pv
• Hij *niet koopt vanmiddag een boek.

Bevat de belangrijkste informatie uit de samengestelde zin:

Als het niet regent, koopt hij vanmiddag een boek voor mij. 

Bijzinnen

• Tussen ow en pv kunnen andere zinsdelen staan:
  Als hij vanmiddag dat boek voor mij koopt, zorg ik voor het eten. 
  
• Pv vaak achteraan in de zin; de info is minder belangrijk.
• Bijzin is 'niet af'.
  Als het niet regent, (zin is niet af, je weet dat er nog info volgt => dus het is een bijzin)

Samengestelde zin!
Wat is hier dan de hoofdzin en wat is de bijzin?

Ik vond de roman 'Het leven is vurrukkulluk' mooi, omdat het boek zo veel humor bevat. 

[Mevrouw Vos gaat
weer op het digibord
tekenen].

Samengestelde zin

Let op: er is altijd minimaal één hoofdzin! 

• Twee hoofdzinnen (nevenschikkend)
• Een hoofd- en een bijzin (onderschikkend)
• Een hoofd- en twee bijzinnen, etc. (onderschikkend)
• Bevat vaak komma (bv. tussen twee pv's)

Voegwoorden bij hoofdzinnen: maar, en, dus, of, want (nevenschikkende voegwoorden)

• Ze vliegen vandaag naar Malaga, maar het is daar nu best koud. 
• Hij koopt vanmiddag dat boek voor mij en ik zorg voor het eten. 
• Ik denk, dus ik besta.
• Hij eet vanavond pasta of hij eet vanavond pizza.
• Ik kom te laat op school, want de bus komt niet opdagen.

  

Dus.....

Dus is meestal nevenschikkend.

Ik denk, dus ik besta.

Hij heeft hoofdpijn, dus wil  

Voegwoorden die bijzinnen inleiden: wanneer, hoewel, omdat, zodat, toen, als,...

(onderschikkende voegwoorden)

Als het niet regent, ...

Hoewel het laat is, ...

Omdat je het boek zo leuk vindt,...

Module grammatica woordsoorten

Lesdoelen

Als het goed is, weet je aan het eind van de les: 

- voegwoorden bij hoofdzin/hoofdzin 

- wat we onder een tussenwerpsel verstaan; 

Het tussenwerpsel

Soms komt er midden in een zin weleens een uitroep voorbij. Als dit het geval is, is er sprake van een tussenwerpsel. 

We onderscheiden verschillende soorten tussenwerpsels: 

- van bevestiging of ontkenning (ja, jawel, nee enzovoorts) 

- van emotie (au, ach, hoera, foei enzovoorts)

- van sociaal contact (goedemorgen, hoi, hallo enzovoorts)

- van klanknabootsing (miauw, brrr, waf, plof enzovoorts) 

Zelfstandig werken/huiswerk

Maak opdracht 13 a, b, c (3.5)

Heb je opdracht 1 t/m 4 van 4.7 af?

Maak dan 4, 5, 6 !