H7 7.2 Verlichting, verstand en vooruitgang

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

7.2 Verlichting, verstand en vooruitgang

Leerdoel

Wat houdt Verlichting in?

Welke denkers en ideeën zijn er?

Invloed op de maatschappij?

7. Pruiken en Revoluties

Kenmerkend aspect:

Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.

Verlichting: denkstroming, met het hoogtepunt in de 18e eeuw waarbij het gebruik van het menselijk verstand centraal staat.

De voorlopers van de Verlichting zijn: Renaissance, Humanisme en de wetenschappelijke revolutie.

Rationalisme en empirisme

Samen overzicht bekijken in TVG. 

(Cultuur)wetenschappelijke stromingen.

Wat is er nieuw?

-Veel meer mensen zijn ermee bezig. In de Renaissance: enkele geleerden. In de 18e eeuw: edelen en rijke burgerij.

-effecten op de samenleving waren groter. Denk aan godsdienst, politiek en sociale omgang.

-Verlichtingsdenkers zijn kritisch ten opzichte van kerk en godsdienst maar erkennen wel het bestaan van God!!

Mensen hadden veel wetenschappelijke ontdekkingen en uitvindingen gedaan

1. Oorzaak van de verlichting
2. Gevolg van de verlichting

Al de verworven kennis moet je wel bewaren

De Encyclopédie

Diderot en d’Alembert

Symbool van de Verlichting

Alle nuttige bestaande kennis verzamelen

 Want als het gebruik van ratio (het verstand, de rede) door natuurwetenschappers zulke grote positieve gevolgen had, zou dat dan ook niet gelden voor het bestuderen van de men en de samenleving? Dit noemen we rationeel optimisme. 

Rationeel optimisme: de overtuiging dat er een betere en eerlijker samenleving kon worden ontwikkeld. Er zou een einde komen aan problemen als armoede, misdaad en onderdrukking.

Vooruitgangsgeloof=maakbare samenleving= nuttig zijn voor de samenleving. Dus ook geen censuur!!!!

Leg nu in je eigen woorden rationeel optimisme uit.

Voltaire

Mensen hebben natuurlijke rechten: vrijheid en gelijkheid.

Dus tegen standensamenleving en feodale verhoudingen.

Deïsme: God is de schepper maar mens en natuurwetten bepalen de schepping. Kerk mag zich niet bemoeien met het bestuur van een land. 

Scheiding: staat en kerk

Staat moet verdraagzaam zijn ten opzichte van andere godsdiensten en denkstromingen.

Rousseau

Volkssoevereiniteit:  het volk  heeft de hoogste macht.

De machtsverhouding tussen vorst en volk moeten worden vastgelegd in een sociaal contract.

Tegen slavernij en voor vrouwenemancipatie.

Montesquieu 

Trias Politica: machtenscheiding: wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht.

Boeken van deze denkers werden gepubliceerd in de Republiek. Daar was geen censuur.

Samen bekijken overzicht Verlichtingsdenkers in TVG.

Wie hoort bij deïsme?

1. Robespierre
2. Voltaire
3. Montesquieu
4. Rousseau

De algemene volkswil hoort bij:

1. Voltaire
2. Locke
3. Rousseau
4. Montesquieue

Trias Politica betekent ...

1. alleenheerschappij
2. scheiding der machten
3. vrijheid
4. Montesquieu

Adam Smith

• Mensen streven altijd eigen voordeel na, maar is natuurlijk = rationeel gedrag -> hoeft niet nadelig te zijn voor anderen.
  
• Als iedereen op een verstandige manier hun eigen belang nastreven, is dat voor iedereen het beste.
• Wet van vraag en aanbod -> overheid moet zich niet bemoeien anders werkt het niet meer (laissez faire) = rationeel optimisme = rationeel  (verlicht) denken en vrijheid leidt tot een betere wereld!

Cultuur:

Met de juiste opvoeding en kennis zou de mens in staat zijn tot veel meer!

Verschillende Verlichtingsdenkers gingen hun eigen ideeën kritisch aanpassen omdat ze inzagen dat sommige onderdelen te idealistisch waren.

Zet de kenmerken van de Verlichting in het Schema, twee per vakje

Sociaal

Godsdienst

Economie

Politiek

Scheiding kerk en staat

Vrijheid

Vrije handel

Scheiding der machten

Religieuze tolerantie

Eigenbelang

Gelijkheid

Volkssoevereiniteit

Noem 3 dingen die je vandaag geleerd hebt.

Heb je nog een vraag?