Grammatica les 5

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Nederlands

Sportmarketing Jaar 1

Grammatica

Leerdoelen

Ik kan de persoonsvorm vinden in de zin.

Ik kan het onderwerp in de zin vinden.

Ik kan het werkwoordelijk gezegde in de zin vinden.

Ik weet wat de gebiedende wijs is.

Hoe vind je de persoonsvorm in een zin?

DE PERSOONSVORM (PV)

In elke zin staan werkwoorden.

Een werkwoord (ww) zegt wat iets of iemand doet of overkomt.

Eén van de werkwoorden in de zin is de persoonsvorm (pv).

De persoonsvorm is dus altijd een werkwoord!

Persoonsvorm (pv)

De persoonsvorm is een werkwoord die zich

aanpast aan het onderwerp.

Verandert het onderwerp, dan verandert de persoonsvorm mee.

Ik loop

Jij loopt

Wij lopen

1. Tijdproef

Zet de zin in een andere tijd.

Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

Ik heb een groene fiets

Hij moest zijn fietsband gaan plakken

Janneke praat heel zachtjes

Ik had een groene fiets

Hij moet zijn

fietsband gaan plakken

Janneke praatte heel zachtjes

2. Vraagproef

Maak van de zin een vraag met precies dezelfde woorden.

Het werkwoord dat dan vooraan komt te staan, is de persoonsvorm.

Ik krijg nieuwe schoenen

Hij eet alle snoep op

Mijn vriend wil graag naar het zwembad

Krijg ik nieuwe schoenen?

Eet hij alle snoep op?

Wil mijn vriend graag naar het zwembad?

Let op:

Soms begint een vraag met een vraagwoord (wie, wat, waar, wanneer, waarom, hoe, …).

Een vraagwoord kan NOOIT persoonsvorm zijn.

Gebruik dan de tijdproef om de persoonsvorm te vinden.

Wij hebben gisteren hardgelopen.
Persoonsvorm?

1. wij
2. Hebben
3. Hebben hardgelopen
4. gisteren

Wat is de persoonsvorm in deze zin?
Wij halen morgen een hond uit het asiel.

1. hond
2. morgen
3. wij
4. halen

Wat is een persoonsvorm altijd?

1. Lidwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. werkwoord

Werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in de zin.

Zegt ook iets over wat er in de zin gedaan wordt.

Ik heb gisteren rijst gegeten.

Een werkwoordelijk gezegde geeft aan wat het onderwerp doet of ondergaat.

Een naamwoordelijk gezegde geeft aan wat het onderwerp is of wordt. 

In een naamwoordelijk gezegde staan alle werkwoorden + een zinsdeel met een naamwoord.

Hij loopt een rondje.

Onderwerp doet iets.

Hij is ziek.

Onderwerp is iets.

Het jongentje loopt naar school.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

Mijn vriend wordt leraar.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

Wat is het naamwoordelijk gezegde in de volgende zin:
De afwas blijft vervelend.

1. Blijft
2. afwas blijft
3. afwas blijft vervelend
4. Blijft vervelend

Wat is het werkwoordelijk gezegde?
De jongen neemt een pijnstiller in.

1. neemt
2. neemt in
3. neemt een pijnstiller in
4. De jongen

Hoe vind je het onderwerp in een zin?

Onderwerp

Persoon die of datgene wat in de zin iets doet of is.

Hoe vind je het onderwerp: wie/wat + gezegde.

De oude man fietste op het voetpad. 

Vraag: wie fietste?

antwoord: de oude man = onderwerp. 

persoonsvorm?
Ik zit achter mijn computer.

onderwerp?
Heb jij thuis een hele grote hond?

wat is het onderwerp?

Pieter staat opnieuw in de hoek.

1. Pieter
2. Hoek
3. Opnieuw
4. In

Wat is het onderwerp?

Ik zal morgen zeker komen.

1. Zal
2. Ik
3. Morgen
4. Zeker