4.2 Burgers en bestuur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Wat hadden de plaatjes op de vorige slide met elkaar gemeen?

Je telefoon ligt in je kluis.

Zichtbaar? Inleveren! 📵

     Ons huiswerk is klaar wanneer dit 

verwacht wordt. 

     Je laptop ligt dicht klaar op tafel.

Je schrift en pen

    liggen klaar op tafel. 📖✍

Zijn er vragen of heb je iets niet af/bij?

Laat van je horen! 🔊

Wereld GS/LE

Handige links!

• Goaly
• Tijd voor geschiedenis

4.2 Burgers en bestuur

Wereld: GS/LE

Handige links!

• Goaly
• Tijd voor geschiedenis

Hoofddoel:

R9) Ik kan een beeld vormen van hoe het bestuur van het oude Griekenland vormgegeven werd.

 

lknwe

Subdoelen:

Ik kan uitleggen wat een stadstaat is en hoe deze ingedeeld en bestuurd werd.

Ik kan de vier verschillende bestuursvormen noemen en uitleggen.

Ik kan uitleggen hoe de democratie is ontstaan en hoe het zich heeft ontwikkeld. 

De leerdoelen: deze les

Stadstaten

Griekenland bestaat uit een deel vasteland en eilanden. Het landschap is heel ruig en afwisselend. Op vlaktes ontstaan boerendorpen die soms uitgroeien tot steden. Door de bergen, is contact tussen steden moeilijk. Steden werden dus vrij zelfstandig. Ze hebben een eigen regering en leger. De stad met het landbouwgebied er omheen noemen we een stadstaat (Athene en Sparta).

Stadstaten

Het gaat hier nog steeds om een landbouw stedelijke samenleving. De steden hebben in het centrum een plein. Dit noem je de agora. In de wijken hieromheen wonen en werken ambachtslieden die producten maken. Dit noem je nijverheid. Mensen waren bijvoorbeeld pottenbakkers of scheepsbouwers. Visserij en landbouw waren de middelen van bestaan.

Veel stadstaten ontstonden rondom een akropolis. Dit is een hoge rots of heuvel met een verdedigingswerk er op. Hier kon je schuilen en later kwamen er godsdienstige gebouwen.

https://nl.mozaweb.com/lexikon.php?cmd=getlist&let=3D&book_content=MS-9514&pg=1

Bestuurders en onderdanen

In stadstaten, bij het stadsplein (agora) stonden verschillende regeringsgebouwen, godsdienstige gebouwen en stoa’s. Dit is een zuilenhal die bescherming biedt tegen zon en regen. Hier ontmoeten mensen elkaar en praten ze over politiek. Dit woord is afgeleid van het woord polis (stadstaat). De poleis waren politiek onafhankelijk en maakten dus eigen politieke keuzes. Hoe dit gebeurde verschilde wel.

Bestuurders en onderdanen

1.  Tot de 8e eeuw waren er voornamelijk monarchieën: Een staat met een vorst. Dit waren meestal koninkrijken, waarbij een zoon zijn vader overnam na zijn dood.
   
2. Na de 8e eeuw verloren veel vorsten hun macht en kwam deze terecht bij belangrijke mannen. Deze noem je aristocraten en de bestuursvorm is een aristocratie. Sparta is hier een voorbeeld van.

Bestuurders en onderdanen

3. In de stadstaten waren er wetten/regels waar mensen zich aan moesten houden. Wanneer iemand dit niet deed en zo de macht overnam, werd hij een tiran genoemd. De bestuursvorm is dan een tirannie. Je hebt goede en slechte tirannen. Een voorbeeld van zo een goede tiran is Pisitratus. Dit noemen we een tirannie. 

www.google.com

Bestuurders en onderdanen

De handel leidde vooral in Athene tot grote welvaart. De samenleving bestond uit vier groepen met verschillende rechten:

- Volwassen mannen geboren in Athene: Zij mochten land bezitten.

- Vreemdelingen: Mensen buiten Athene of waarvan de ouders ergens anders geboren zijn. Zij werkten meestal in de handel of nijverheid.

- Vrouwen: Zij voedden de kinderen op en zorgde voor het huishouden.

- Slaven: Zij hebben helemaal geen rechten, omdat ze bezit zijn. Slavernij was heel gewoon. Zij werkten in zilvermijn, op het land, in werkplaatsen of in het huishouden.

Bestuurders en onderdanen

Athene had eerst een bestuursvorm van aristocratie, omdat er een groot verschil was tussen arm en rijk. Solon besloot een aantal wijzigingen door te voeren zoals een volksvergadering oprichten. Hier mogen mensen met burgerrecht meebeslissen over het bestuur in de stad. Dit deden ze bij de Agora. Hier werd gesproken over rechten en plichten en werd slavernij onder eigen bevolking afgeschaft. Toch bleven mensen ontevreden.

Democratie

Athene had eerst een bestuursvorm van aristocratie, omdat er een groot verschil was tussen arm en rijk. Solon besloot een aantal wijzigingen door te voeren zoals een volksvergadering oprichten. Hier mogen mensen met burgerrecht meebeslissen over het bestuur in de stad. Dit deden ze bij de Agora. Hier werd gesproken over rechten en plichten en werd slavernij onder eigen bevolking afgeschaft. Toch bleven mensen ontevreden. Later kwamen hier meer taken mee en ontstond er in Athene een democratie. 

Democratie

Later kwamen er nog andere taken:

- het kiezen van een Raad van Vijfhonderd. Vijfhonderd burgers mochten wetten bedenken die aan de volksvergadering werden voorgelegd. De burgers wisselden elk jaar, zodat iedereen aan de beurt kwam;

- het kiezen van leiders van het leger en de oorlogsvloot;

- het kiezen van rechters;

- het invoeren van het ostracisme.

Democratie

Pericles kwam later ook nog met het idee dat als je kwam meebepalen, je ook nog een vergoeding kreeg. Zo konden arme burgers ook mee doen aan de democratie.

Toch vond niet iedereen dit altijd een goed idee: Hadden mensen hier wel genoeg kennis voor? In deze discussies kwamen de Grieken met argumenten.

De burgers kwamen veertig keer per jaar bij elkaar bij de agora om te stemmen. Er moesten minstens 600 aanwezigen zijn. Hier maken ze beslissingen over oorlog voeren, vrede sluiten, geld en het aanstellen van ambtenaren.

Goede sprekers konden belangrijke leiders worden. Voorbeelden hiervan zijn Pericles en Demosthenes.

www.google.com

Hoofddoel:

R9) Ik kan een beeld vormen van hoe het bestuur van het oude Griekenland vormgegeven werd.

 

lknwe

Subdoelen:

Ik kan uitleggen wat een stadstaat is en hoe deze ingedeeld en bestuurd werd.

Ik kan de vier verschillende bestuursvormen noemen en uitleggen.

Ik kan uitleggen hoe de democratie is ontstaan en hoe het zich heeft ontwikkeld. 

De leerdoelen: deze les

Ik kan een beeld vormen van hoe het bestuur van het oude Griekenland vormgegeven werd.

Ja

Bijna, ik kan het samen met mijn buur oplossen

Nee het lukt mij nog niet, ik wil graag meer tijd om er zelf aan te werken .

Nee het lukt nog niet, ik wil graag meer hulp

 Waar: Tijd voor geschiedenis

-> Hoofdstuk 4
-> Paragraaf 2

 Wat: Alle opdrachten

 Wanneer: Volgende les

Hoe: Zelf in stilte of met je buurman/buurvrouw zachtjes overleggen.

Klaar? Mij bij je roepen

Zijn er vragen of heb je iets niet af/bij?

Laat van je horen! 🔊

Zelf aan de slag

Handige links!

• Goaly
• Tijd voor geschiedenis

Bronnen

Het Perzische Rijk

Lesplan 1

Wat	Hoe lang VT >
Leerdoelen 4.4	5 min
Quizlet 4.1-4.5	5 min
Samen lezen	5 min
Uitleg 4.5.1	10 min
Zelf aan de slag 4.5.1 opdr	15 min

Een mooi vak: Wereld GS / LE

Wat	Hoe lang VT >
Leerdoelen 4.4	5 min
Zelf aan de slag 4.5.1 opdr	15 min
Eigen keuze > Begrippen H4 > Invulsamenvatting > Samenvatting > Mindmappen > Video kijken	20 min

Wat	Hoe lang VT >
Leerdoelen 4.4	5 min
Zelf verwerken leerdoelen 4.5	35 min

• Houtkamp GPL
  
• Tijd voor geschiedenis
• Mundo
  
• Quizlet (live)
• WRTS (live)
• Blooket (play)
• Quizizz

🟢 Voortgangstoets 1

4.4 t/m 4.5

H1B:

H1C: 

V1B: 

V1C: 

🟡 Voortgangstoets 1

4.4 t/m 4.5

H1B: 

H1C:

V1B:

V1C:

🔴 Voortgangstoets 1

4.3 t/m 4.5

H1B: 

H1C: 

V1B: 

V1C:

Lesplan 2

Wat	Hoe lang VT >
Herhaling 4.5.1	5 min
Quizlet 4.1-4.5	5 min
Samen lezen	5 min
Uitleg 4.5.2	10 min
Zelf aan de slag 4.5.2 opdr	15 min

Een mooi vak: Wereld GS / LE

Wat	Hoe lang VT >
Herhaling 4.5.1	5 min
Zelf aan de slag 4.5 opdr	15 min
Eigen keuze > Begrippen H4 > Invulsamenvatting > Samenvatting > Mindmappen > Video kijken	20 min

Wat	Hoe lang VT >
Herhaling 4.5.1	5 min
Zelf verwerken leerdoelen 4.5	35 min

• Houtkamp GPL
  
• Tijd voor geschiedenis
• Mundo
  
• Quizlet (live)
• WRTS (live)
• Blooket (play)
• Quizizz

🟢 Voortgangstoets 1

4.4 t/m 4.5

H1B:

H1C: 

V1B: 

V1C: 

🟡 Voortgangstoets 1

4.4 t/m 4.5

H1B: 

H1C:

V1B:

V1C:

🔴 Voortgangstoets 1

4.3 t/m 4.5

H1B: 

H1C: 

V1B: 

V1C:

--

Leerdoelen / subdoelen vorige paragraaf            

-

-

Antwoordop en deze leerdoelen:

Leerdoelen - een stapje terug, een stap vooruit

aanpassen

R2(S1) - 4.3 - Je kunt verschillende goden en godinnen noemen uit de Griekse mythologie.

R2(S2) - 4.3 - Je kunt drie Griekse filosofen noemen en bewijzen waarom deze mannen van belang zijn geweest voor het ontstaan van de filosofie.

R2(S3) - 4.3 - Je kunt vier Griekse wetenschappers noemen en uitleggen wat elk van deze wetenschappers binnen zijn eigen vakgebied ontdekt heeft.

R2

aanpassen

I1(S1) - 4.3 - Je kunt bepalen wanneer er sprake is van een bron met daarin vooral feiten.

I1(S2) - 4.3 - Je kunt bepalen wanneer er sprake is van een bron met daarin vooral een mening.

I1

aanpassen

R2(S1) - 4.3 - Zeus > oppergod

Hades > god van de onderwereld

Poseidon > god van de zee

Athena > godin van de wijsheid

Heracles > halfgod

R2(S2) - 4.3 - Socrates > Filosoof die niet meer in de goden geloofde

Plato > Filosoof en schrijver van gesprekken (dialogen)

Aristoteles > Wis- en natuurkundige en grondlegger filosofie

R2(S3) - 4.3 - Archimedes > Wis- en natuurkundige

Pythagoras > Wiskundige en muzikant / componist

Hippocrates > Arts en geneeskundige

Herodotus > geschiedkundige

R2

aanpassen

I1(S1) - 4.3 - Bron met vooral feiten: dingen die je kunt checken (met andere bronnen), dingen die echt gebeurd zijn (niet discussieerbaar).

I1(S2) - 4.3 - Bron met een mening: dingen die discussieerbaar zijn (goed/slecht mooi/lelijk etc.), dingen die niet vast staan (beschreven).

I1

Links verschijnt na het klikken op de bolletjes de leerdoelen / subdoelen.

Rechts verschijnt na het klikken op de bolletjes de antwoorden op de leerdoelen. 

• Houtkamp GPL
  
• Tijd voor geschiedenis
• Mundo
  
• Quizlet (live)
• WRTS (live)
• Blooket (play)
• Quizizz

Linkje naar begrippen 4.1-4.5

Klik!

tt

Tijd van Grieken en Romeinen

3000 v. C. - 500 n. C.

De 10 tijdvakken - waar bevinden we ons nu?

• Houtkamp GPL
  
• Tijd voor geschiedenis
• Mundo
  
• Quizlet (live)
• WRTS (live)
• Blooket (play)
• Quizizz

4.7 opdracht 8

Oorlog in Griekenland

 Oorlogen in Oude Griekenland

De Perzen komen eraan!

Een machtig rijk rondom het Midden-Oosten, Klein-Azië, Egypte en delen Azië tot aan India.

                           <- leider: Darius I
                                           
                                         <- zoon: Xerxes

Eerste Perzische oorlog:
Darius I

Darius I wilt ook de Griekse wereld innemen en aan zijn rijk voegen. Wordt gestopt bij het plaatsje Marathon.

Hier gebruikte polis Athene haar koppie koppie...

De Perzen keren terug. Nieuwe koning: Xerxes

Na verlies vader (Darius) keert Xerxes terug met 'wraakgevoelens'

Hij laat een brug bouwen bij de Hellespont. Hier steekt hij over.
Een leger dat bestond uit duizenden slaven, sommigen zeiden zelfs 1 miljoen man infanterie. 

Slag bij Thermopylae

Het leger van de Perzen rukt op richting de Griekse poleis. 
De Grieken voelde het gevaar naderen. 
Enkele stadstaten bundelden zich.
Aangevoerd door het militair machtige Sparta, o.l.v. koning Leonidas

Bij een smalle doorgang trotseerden enkele duizenden Grieken, met een kern van 300 Spartanen het leger van '1 miljoen' Perzen.
Kenmerk Griekse oorlogsvoering: Phalanx formatie

Thermopylae

• Smalle doorgang haalde het numerieke voordeel weg. 
  
  
• Goed getraind en zwaar bewapend leger van de Spartanen in de Phalanx
  
  
• Leonidas en zijn 300 stierven en heldendood
  

Thermopylae |  480 v. Chr.

Na Thermopylae

Perzen breken door
Plunderen de stad Athene

Maar de stadstaat Athene is niet alleen een stad, het is het volk en het platteland...

Slag bij Salamis

Grieken bundelen zich. Atheners waren heer en meester op de zee.

--> koppie koppie leidt tot nieuwe technieken, een nieuwe strategie en uiteindelijk de overwinning

Verdeelde Griekse poleis

De Griekse poleis werkten gedwongen samen tijdens de Perzische oorlogen. Daarna begonnen zij in de Peloponnesische oorlogen (431-404 v. Chr.) elkaar te bestrijden.