les 7: muziek

• Kunst Algemeen
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5,6

H5: Muziek

Deel 1: middeleeuwen en prima practica;

             Het ontstaan van muziek als kunstvorm in europa

Startvragen 

1. Welk instrument bespeelt Jan Pietszoon Sweelinck

2. Wat is het standpunt van de calvinistische kerk t.a.v. muziek in de kerkdienst

3. Waar vindt je muziek in de gouden eeuw

4. Wat is de vox humana

5. Noem vijf andere begrippen die je zult moeten leren uit H5

Orgel

Muziek tijdens diensten wordt afgekeurd, het woord staat centraal. Muziek zou teveel afleiden.

Overal op straat en bij de mensen thuis. (maar niet/nauwelijks in de kerk)

De menselijke stem

muzieknotatie

polyfonie

prima practica /stile antica

seconda practical / stile moderno

musica flesanima

dissonant en consonant

interval

luit, citer, blokfluit, viool,  viola da gamba, klavecimbel, virginaal, beiaard

Liedboek

Geuzenlied

Klucht

affectenleer

Kijk het filmpje in de hotspot en sorteer vervolgens het ontstaan van de muziek op de juiste manier

Mensen leren muziek door elkaar na te zingen

Mensen maken notities boven de liedtekst om aan te geven hoe hoog je moet zingen

Mensen brengen lijn(en) aan om de hoogte van de noten nog beter weer te geven

Mensen brengen lijn(en) gaan polyfoon zingen en er ontstaan nog meer noten op de notenbalk

KLIK HIER

de middeleeuwen

Ontstaan notenschrift

Ontstaan consonanten en dissonanten leer

Eind van de middeleeuwen

• Prima practica 
• Madrigalen

Kenmerken Prima Practica

• Polyfoon
  
• Muziek staat centraal (tekst is niet verstaanbaar)
  
• Vox Humana (menselijke stem)
  
• indien latijn --> kerkelijk (religieus)

Kenmerken madrigaal

• Wereldlijke muziek
• Moederstaal (taal die gesproken wordt in het land)
• Vox Humana (menselijke stem
• Prima pratica

Consonant

Een prettige samenklank die gelijkluidend is en als positief ervaren wordt 

Dissonant

Een onprettige samenklank die gelijkluidend is en als negatief ervaren wordt 

tritonus

octaaf

septiem

kwint

Kwart

sext

terts

 Het parallele organum

Alle noten blijven op gelijke afstand van elkaar maar de verschillende stemmen zingen wel in verschillende toonhoogte
 

 Het zwevend organum:

beginnend en uitkomend bij 1 toon, maar verder parallel

Met gebruik van zoveel mogelijk consonanten

 

Het melismatisch organum:

De eerste stem volgt een vrij eenvoudige melodielijn.

De tweede stem gaat daaroverheen met vele melismes.

Het vrije organum:

een soort spiegelbeeld beweging, ook wel contrapunt

genoemd. 

MELISMATISCH 

het zingen van meer noten op een lettergreep 

Naar de renaissance

Vanuit deze vroege muziek en het vrij organum gaan steeds meer variaties ontstaan. Componisten komen op en gaan aan de slag met de mogelijkheden binnen de muziek. Ze doen onderzoek naar dissonant en consonant en ontwikkelen de affectenleer. 

Dit in combinatie met de steeds wereldlijkere  christelijke oriëntatie in de late middeleeuwen en vroege renaissance zorgt ervoor dat de madrigaal in de prima practica kunnen ontstaan

bio of monteverdi

00:00

Kijk en luister 

ontdek de organums in deze madrigaal van Monteveri

00:24

Wat was dit stuk?

1. Parellel organum
2. Zwevend organum
3. Melismatisch organum
4. vrij organum

00:39

Wat zag je hier?

1. Paralell organum
2. zwevend organum
3. melismatisch organum
4. vrij organum

01:10

waar zat het melisme?

Instrumenten

Ook komt het gebruik van instrumenten in zwang... 

Sweelinck maakt bijvoorbeeld dit madrigaal...

to be continued.....