6.7 Suikerhormonen en 6.8 Bijnierhormonen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Telefoon in telefoontas

Tas van tafel

Laptop pakken en opstarten

Binas pakken

Doel

Je kent de rol van de lever in de koolhydraatstofwisseling

Voorkennis. Welk koolhydraat heeft ons lichaam altijd nodig voor de stofwisseling?

Glucose & glycogeen

- De lever slaat te veel glucose op in de vorm van glycogeen (alleen levercellen en spiercellen kunnen dit).

- Is er te weinig glucose in het bloed, dan wordt glycogeen weer omgezet in glucose en afgegeven aan bloed.

Je lever kan glucose assimileren tot glycogeen. Dit gebeurt verder alleen in spiercellen. Waarom zullen juist spiercellen glycogeen opslaan?

Hoe regel je het glucosegehalte van je bloed?

• Je lichaam heeft glucose nodig. Glucose is ‘brandstof’ voor je lichaam. Het geeft je energie om te bewegen, warm te blijven en voor alle processen die in je lichaam plaatsvinden.

• Je lichaam regelt de hoeveelheid glucose in je bloed met twee hormonen: insuline en glucagon. 
• Deze hormonen worden geproduceerd in de alvleesklier.

Bloedsuikerspiegel = concentratie glucose in bloed

Wanneer is je bloedsuikerspiegel hoog?

Waarom is glucose eigenlijk zo belangrijk?

Wat zijn gevolgen van een te lage bloedsuikerspiegel? (T1)

Wat zijn de gevolgen van een te hoge bloedsuikerspiegel? (T2)

Regeling van bloedsuikerspiegel

Glucose wordt omgezet tot glycogeen door insuline

Glycogeen wordt omgezet tot glucose door glucagon

Insuline en glucagon worden aangemaakt in de alvleesklier

Je bloedsuikerspiegel is erg hoog, welk hormoon wordt afgegeven?

1. Insuline
2. Glucose
3. Glycogeen
4. Glucagon

Insuline

Twee taken

1. omzetten glucose in glycogeen

2. zorgt ervoor dat celmembraan glucose doorlaat 

Regeling van de hoeveelheid glucose in het bloed

Alvleesklier

Glucose

Glycogeen

Insuline

Glucagon

Bloedsuikerpsiegel gaat omlaag

Bloedsuikerpsiegel gaat omhoog

Lever

Is er bij de glucose-homeostase sprake van positieve of negatieve terugkoppeling?

1. Positieve terugkoppeling
2. Negatieve terugkoppeling
3. Beiden

Er zijn twee soorten diabetes

• Bij diabetes type 1 zijn de alvleeskliercellen die insuline maken beschadigd. Hierdoor maakt de alvleesklier onvoldoende insuline.
  
  
  
  
• Bij diabetes type 2 zijn de lichaamscellen ongevoelig geworden voor insuline. Hierdoor werkt het hormoon niet goed meer. Diabetes type 2 komt veel voor bij mensen met overgewicht, die weinig bewegen.
  

Zijn diabetes type I en type II te genezen? Zo ja, hoe dan?

Langdurige gevolgen
diabetes

Bij langdurige diabetes zonder diagnose kan uiteindelijk een amputatie van een voet/been nodig zijn. Diabetes zorgt voor nauwere bloedvaten. Door de slechtere doorbloeding genezen wondjes bijzonder slecht wat kan leiden tot ernstige infecties. 

Adrenaline

Bij woede, angst of schik moet je extra gefocust zijn. Leg uit hoe adrenaline daaraan bijdraagt. 

Ik kan

• de functie en werking van de bijnierhormonen uitleggen
• uitleggen wat adrenaline te maken heeft met het orthosympatische zenuwstelsel

de bijnieren = hormoonklier

• Liggen als een mutsje op de nieren, maar hebben niets met de nieren te maken.
  

• Bijniermerg (binnenkant) - productie adrenaline 

• Bijnierschors (buitenkant) - productie corticosteroïden, waarvan cortisol de bekendste is
  

bijnierschorshormonen

Bijnierschors maakt corticosteroïden, dit zijn

vetachtige hormonen (steroïden), net als testosteron

Wordt aangestuurd door ACTH uit de hypofyse
----------------------------------------------------------

Bijniermerg maakt adrenaline

Wordt aangestuurd door het zenuwstelsel

Welk hormoon zal sneller in werking gaan? Leg uit waarom.

adrenaline

Productie in bijniermerg

'Vecht of vlucht' hormoon (voorbereiden op actie, voor noodgevallen)

Snelst werkende hormoon (snel gemaakt en snel afgebroken)

adrenaline

1. Zet glycogeen om in glucose (direct brandstof)
   
2. Hartslag sneller en krachtiger, bloeddruk stijgt
   
3. Bloedvaten wijder in de spieren, en nauwer op plekken waar minder bloed nodig is (wit van schrik worden)
   

Door welk zenuwstelsel zal de afgifte van adrenaline worden geregeld?

1. Animaal zenuwstelsel
2. Orthosympatisch zenuwstelsel
3. Parasympatisch zenuwstelsel
4. Perifeer zenuwstelsel

Het verlagen van de bloeddruk. Hoort dit bij het (ortho)sympatische of parasympathische zenuwstelsel?

1. (ortho)sympatische zenuwstelsel
2. parasympatische zenuwstelsel

Adrenaline zet glycogeen om in glucose. Welk ander hormoon ken je die dit ook doet?

1. cortisol
2. insuline
3. glycogeen
4. glucagon

bijnierschorshormonen

Bijnierschors maakt corticosteroïden, cortisol is de bekendste

- lijkt qua werking op adrenaline, maar dan veel trager

- bij lichamelijke stress (koorts/ ernstige wonden)

- stimuleert stofwisseling, verhoogt de weerstand

- bij langdurige stress verlaagt het juist de weerstand (mensen die te lang stress hebben worden sneller ziek)

Kat en hond
Een kat ligt rustig in de zon. Plotseling ziet ze een hond, komt overeind, zet een dikke staart op en kromt haar rug. De hond reageert hierop door te blaffen en zijn tanden te laten zien. Het gehalte aan adrenaline in het bloed van beide dieren zal door deze gebeurtenissen veranderen. Bij de hond en de kat wordt de afgifte van adrenaline op overeenkomstige wijze geregeld als bij de mens.

In welk bloedvat zal de adrenalineconcentratie het eerst veranderen?
PS: slagaders lopen naar een orgaan, aders lopen vanuit het orgaan weg

1. in de bijnierader
2. in de bijnierslagader
3. in de nierslagader
4. in de nierader

Kat en hond
Een kat ligt rustig in de zon. Plotseling ziet ze een hond, komt overeind, zet een dikke staart op en kromt haar rug. De hond reageert hierop door te blaffen en zijn tanden te laten zien. Het gehalte aan adrenaline in het bloed van beide dieren zal door deze gebeurtenissen veranderen. Bij de hond en de kat wordt de afgifte van adrenaline op overeenkomstige wijze geregeld als bij de mens.
Daalt of stijgt het adrenalinegehalte in het bloed van de kat in bovenbeschreven situatie? Leg je antwoord uit.

Je ziet kapitein Haddock uit de strip Kuifje.
In tekening 2 van de afbeelding wordt woede weergegeven en in tekening 3 angst. In het vervolg van het stripverhaal gaat kapitein Haddock tot snelle actie over. Als gevolg daarvan veranderen de concentraties van twee stoffen in zijn lichaam: adrenaline in het bloed en glycogeen in de spieren.
Neemt tijdens de snelle actie van kapitein Haddock de concentratie adrenaline in het bloed toe? En de concentratie glycogeen in de spieren?

1. Geen van beide
2. Alleen adrenaline in het bloed
3. Alleen glycogeen in de spieren
4. Zowel adrenaline in het bloed als glycogeen in de spieren

Huiswerk

Opdrachten 6.7 en 6.8

https: