6/3 verwijswoorden, H4

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

Verwijswoorden

'Het meisje dat daar loopt.'
of
'Het meisje die daar loopt.'?

Spelen met woorden: rebus

Geef iedereen de kans om de rebus op te lossen: roep je geen antwoorden door de klas, maar doe de rebus het in je hoofd.

• Bekijk eerst de rebus goed en probeer hem in je hoofd op te lossen (schrijf je antwoord eventueel even in je schrift op)
  
• Schrijf je antwoord in de volgende sheet.
  
• Denk aan hoofdletters en leestekens.
  

Lesplanning

• Korte activiteit 
• Instructie/quiz
  
• Werken
  
• Afsluiten
  

Leerdoelen

Aan het einde van deze les:

• kan je benoemen wanneer je verwijst met dit, dat, die of deze
  
• kan je benoemen wanneer je verwijst met hij, hem, zijn, zij/zij, haar, het, zijn, zij/ze, hen en hun
• kan je benoemen wanneer je verwijst met wie + vz of waar + vz

De jongen koopt een fiets. De jongen fietst op zijn fiets naar huis. De jongen laat zijn fiets zien aan zijn moeder. De jongen is blij met zijn fiets.

Verwijswoorden 

Hoe leest dit en/of wat valt je op?

Antwoord in de volgende sheet invullen.

De jongen koopt een fiets. Hij fietst erop naar huis. Hij laat hem zien aan zijn moeder. De jongen is er blij mee.

Verwijswoorden

Met een verwijswoord wijs je terug naar een of meer woorden die eerder genoemd zijn, het antecedent. 

Vaak is dit iets (een antecedent) de kern van een zinsdeel.

Als je verwijst, houd je rekening met het geslacht en het getal van de kern.

Verwijswoorden

Verwijst dus naar een ander woord

Eerder of later in de tekst.

Mijn zusje is moe. Ze gaat naar bed.

Verwijst naar een ander woord

Eerder of later in de tekst.

Mijn zusje is moe. Ze gaat naar bed.

De-woorden

Een zelfstandig naamwoord waar het lidwoord de bij staat is:

• een mannelijk woord: de kano --> hij viel om
• een vrouwelijk woord: de regering --> zij wordt nu gevormd
• een woord in het meervoud: het kind --> de kinderen

Daar kun je naar verwijzen met de aanwijzende voornaamwoorden deze en die.

• Deze kano ligt op het land. - Die kano ligt op het land, deze moet nog het water in.
• Deze wedstrijd is spannend. - De wedstrijd die nu bezig is. 
• Deze boeken zijn nog niet uitgedeeld - De boeken die morgen uitgedeeld kunnen worden.

Het-woorden

Een zelfstandig naamwoord waar het lidwoord het bij staat, 

is een onzijdig woord --> niet mannelijk of vrouwelijk.

 Het cadeau (de cadeaus)

Daar kun je naar verwijzen met de aanwijzende

voornaamwoorden dit en dat.

• Dit cadeau is heel mooi. 
• Dat cadeau is heel mooi. Zij zullen wel blij zijn met dit. 
• Het cadeau dat zij gisteren gekregen hebben.

Mannelijk, vrouwelijk of onzijdig?

• De-woorden kunnen mannelijk (kano) of vrouwelijk zijn (regering) 

  --> Dit kun je opzoeken in een (online) woordenboek

• Het-woorden zijn onzijdig
• Bij een-woorden kan je zien of het de of het is door er een bijvoeglijk naamwoord tussen te plaatsen:

        Komt er een 'e' aan het eind van het bijvoeglijk naamwoord , dan is het een de-woord.

        Een mooie dag --> de --> die of deze

        Komt en GEEN 'e' achter het bijvoeglijk naamwoord, dan is het een het-woord.

        Een mooi cadeau --> het --> dit of dat

De woorden zijn mannelijk of vrouwelijk.

Vrouwelijk zijn:

• vrouwelijke dieren of personen
• • de-woorden met de volgende uitgangen

Vrouwelijke woorden

• Namen van landen, provincies, steden en clubs 
• Verkleinwoorden

Onzijdige woorden - Het-woorden 

Die/dat

– Naar een onzijdig zelfstandig naamwoord (het-woord) in het enkelvoud verwijs je met dat.

– Naar andere zelfstandige naamwoorden verwijs je met die:

Zie je het vliegtuig dat daar vliegt?

Zie je de auto die daar rijdt?

Zie je de schepen die daar varen?

Verwijswoorden - voorbeeld

De-woorden: verwijs met deze of die

Het-woorden: verwijs met dit of dat

Deze deur is op slot, maar die daar is wel open.

(de deur)

Dat paard is wild, maar dit hier is rustig.

(het paard)

Ezelsbruggetje

voor de/het:

Deze en die gebruik je bij de-woorden

Dit en dat gebruik je bij het-woorden

Een-woorden

Wanneer het lidwoord een gebruikt wordt, dan kan je zien of het een de of het woord is door er een bijvoeglijk naamwoord tussen te plaatsen.

Dat doe je zo:

Een mooie dag --> er staat een e achter het bn --> de

Een mooi cadeau --> er staan geen e achter het bn --> het

Hen of hun

De woorden 'mijn' en 'hun' zijn bezittelijke voornaamwoorden.

--> Er staat altijd een woord achter voor iets waar ik of zij de eigenaar van zijn.

 De woorden 'mij' en 'hen' zijn persoonlijke voornaamwoorden.

Het verwijswoord hen gebruik je als lijdend voorwerp (lv) en na een voorzetsel (vz). 

Het verwijswoord hun gebruik je als meewerkend voorwerp (mv).

Verwijswoorden - hen/hun

Jaimies ouders wonen  dichtbij en hij bezoekt hen vaak. Hij neemt dan iets lekkers voor hen mee en bezorgt hun een 

gezellige middag.

Verwijswoorden - hen/hun

Wie + vz of waar + vz?

Met de verwijswoorden waarmee, waarvan, waarover, waaraan enzovoort verwijs je naar zaken of dingen. Met de verwijswoorden met wie, van wie, over wie, aan wie enzovoort verwijs je naar personen. 

Bijvoorbeeld: 

– De jongen met wie ik heb afgesproken, heeft een brommer waarmee hij elke dag naar school rijdt.

Wie + vz en waar + vz

- Met wie verwijst naar een persoon. 

- Waarmee verwijst naar een dier of een ding:

Dat is de jongen met wie ik elke week meerijd.

Dat is het paard waarmee Hanneke kampioen is geworden.

Dat is de camper waarmee mijn opa en oma op vakantie gaan.

Op dezelfde manier kun je een keuze maken tussen op wie en waarop; voor wie en waarvoor; tegen wie en waartegen; naast wie en waarnaast enzovoort.

Jaimie rijd een elektrische auto waarmee hij overal naartoe gaat. Zijn dochter met wie hij regelmatig op pad gaat, heeft een eigen autostoel waarin zij veilig kan zitten. 

Wie + vz en waar + vz

Persoonlijk of bezittelijk

Persoonlijke voornaamwoorden verwijzen naar mensen, dieren of dingen.

Bezittelijke voornaamwoorden geven aan van wie iets is.

Robin komt regelmatig op visite bij zijn ouders. Hij geeft ... dan altijd een knuffel.

1. het
2. hun
3. zijn
4. hen

Dat is de jongen ...... ik een naar school fiets.

1. waarmee
2. met wie
3. waaraan
4. aan wie

Het mes ..... ik een pakketje open is heel bot.

1. waarmee
2. met wie
3. waaraan
4. aan wie

De hond ... ik heel lang wandel.

1. waarmee
2. met wie
3. waaraan
4. aan wie

Werk voor de deze les + huiswerk: 

Blz. 108/109, opdracht 3, 4 en 5

+ nakijken en verbeteren met een andere kleur!

Wat niet af is = huiswerk

Stel de volgende les vragen over fouten die je niet begreep!

Leerdoelen

Aan het einde van deze les:

• kan je benoemen wanneer je verwijst met dit, dat, die of deze
  
• kan je benoemen wanneer je verwijst met hij, hem, zijn, zij/zij, haar, het, zijn, zij/ze, hen en hun
• kan je benoemen wanneer je verwijst met wie + vz of waar + vz

Ik kan verwijzen met die, deze, dit en dat.

😒🙁😐🙂😃

Ik kan verwijzen met hij, hem, zijn, zij/zij, haar, het, zijn, zij/ze, hen en hun.

😒🙁😐🙂😃

Ik weet wanneer ik moet verwijzen met wie + vz of waar + vz.

😒🙁😐🙂😃

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders zien?