e6-H.5- Gramm. zd.-Over de bedrijvende en lijdende vorm-- havo3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wat moeten jullie straks kennen en kunnen?

Oftewel, wat is het doel van deze les?

Na deze les kun je onderscheid maken tussen de bedrijvende en lijdende vorm plus zinnen met een lijdende vorm herschrijven in de bedrijvende vorm en omgekeerd.

H. 5 blz. 162

Zinnen kunnen in de bedrijvende of in de lijdende vorm staan. Het onderwerp van de zin in de bedrijvende vorm is actief (voert de handeling uit), het onderwerp van de zin in de lijdende vorm is passief (ondergaat de handeling).

Bekijk zin 1a en zin 1b:

1a De hovenier snoeit de leiboom.

1b De leiboom wordt door de hovenier gesnoeid.

De hovenier snoeit de leiboom.

In zin 1a staat een werkwoordelijk gezegde (snoeit), een onderwerp (De hovenier) en een lijdend voorwerp (de leiboom). Deze zin staat in de bedrijvende vorm.

Van zo’n zin in de bedrijvende vorm kun je een zin in de lijdende vorm maken, zie zin 1b.

De leiboom wordt door de hovenier gesnoeid.

Dan veranderen er drie dingen:

het lijdend voorwerp wordt het onderwerp (de leiboom);

het onderwerp wordt een bijwoordelijke bepaling die met door begint (door de hovenier), een door-bepaling;

bij het werkwoordelijk gezegde (snoeit) wordt het hulpwerkwoord worden of zijn gebruikt (wordt gesnoeid). 

Hoe het gezegde precies verandert, kun je zien aan de volgende voorbeelden.

                 Bekijk dit in je boek op blz.162

apps.noordhoff.nl

Bedrijvende of lijdende zin?
De speler heeft een prachtig doelpunt gemaakt.

1. Bedrijvend
2. Lijdend

Bedrijvende of lijdende zin?
De brieven worden door de postbode bezorgd.

1. Bedrijvend
2. Lijdend

a. De dieven hebben mijn laptop gestolen.
b. Mijn laptop is door de dieven gestolen.

In welke zin doet het onderwerp echt iets?

1. A
2. B

Het gras van onze tuin werd door de hovenier gemaaid.

1. Lijdende vorm
2. Bedrijvende vorm

De rechercheur vond bloedspetters op de muur van de keuken.

1. Lijdende vorm
2. Bedrijvende vorm

Dit werkstuk is door vier leerlingen uit mijn klas gemaakt.

1. Lijdende vorm
2. Bedrijvende vorm

Wis je alle mailadressen van je oude vrienden uit je bestand?

1. Lijdende vorm
2. Bedrijvende vorm

Bedrijvende of lijdende zin?
De bal wordt geschopt.

1. Bedrijvend
2. Lijdend

Bedrijvende of lijdende zin?
De kinderen drinken limonade.

1. Bedrijvend
2. Lijdend

Bedrijvende of lijdende zin?
Word jij later docent aardrijkskunde?

1. Bedrijvend
2. Lijdend

Bedrijvende of lijdende zin?
De leerlingen maken de grammaticatoets.

1. Bedrijvend
2. Lijdend

Bedrijvende of lijdende zin?
Deze grap werd me gisteren ook al geappt!

1. Bedrijvend
2. Lijdend

Bedrijvende of lijdende zin?
De toets wordt morgen afgenomen bij klas H2a.

1. Bedrijvend
2. Lijdend

Bedrijvende of lijdende zin?
Ik ben geen groot liefhebber van poëzie.

1. Bedrijvend
2. Lijdend

Inna ontvangt een prijs.

1. lijdend
2. bedrijvend

Is de opdracht nu goed nagekeken?

1. Bedrijvend
2. Lijdend

Het jurkje wordt door Simone gekocht.

1. Bedrijvend
2. Lijdend

De man koopt een scheerapparaat.

1. Bedrijvend
2. Lijdend

Het dressuur wordt door Inna goed uitgevoerd

1. lijdend
2. bedrijvend

Mijn moeder prijst mijn oom uitbundig.

1. lijdend
2. bedrijvend

Het dienstmeisje verschoont de lakens.

1. Bedrijvend
2. Lijdend

H3A

Aan de slag

Maken:

H. 5

Gramm. zinsdelen

blz.162

startopdr.+

opdr 1 t/m 4