Formuleren §1

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Oefentoets Formuleren

§1 - Herhaling leerjaar 2

Woordgeslacht

• Onzijdig: alle het-woorden zijn onzijdig. Ook als het duidelijk een man of een vrouw aangeeft. In het laatste geval mag je dan wel met mannelijk en vrouwelijk verwijzen, anders niet: het meisje – het kalfje – het gebouw​
• Vrouwelijk: de-woorden kunnen vrouwelijk zijn als: ​
• Het vrouwelijke personen en dieren zijn (en 'de' als lw hebben): de merrie – de kip – de vrouw​
• Als het woord eindigt op: -heid, -nis, -ing, -schap, -de, -te, -ij, -st, -tuur, -theek, -ie en teit: de liefde - de bibliotheek - de universiteit​
• Mannelijk: de-woorden die daarna overblijven, zijn meestal mannelijk: de tafel - de stoel – de haan

Verwijswoorden 1

• Hen: als lijdend voorwerp en na een voorzetsel. ​
  

                                                       Ik bel hen op. - Ik geef het boek aan hen.​

• Hun: als bezittelijk voornaamwoord en als meewerkend voorwerp zonder voorzetsel. Het kan NOOIT een onderwerp zijn. ​
  

                                                          Het is hun boek. - Ik geef hun het boek. 

Zelfstandig naamwoord	Verwijswoord: persoonlijk voornaamwoord	Verwijswoord: bezittelijk voornaamwoord
Enkelvoud onzijdig	Het	Zijn
Enkelvoud vrouwelijk	Ze, zij, haar	Haar
Enkelvoud mannelijk	Hij, hem	Zijn
Meervoud personen	Zij, ze, hen, hun	Hun
Meervoud dieren/dingen	Ze, hun	Hun

Verwijswoorden 2

• Het juiste verwijswoord kiezen: die of dat​
• Naar een onzijdig zelfstandig naamwoord (het-woord) in het enkelvoud verwijs je met dat.​
  
• Naar andere zelfstandige naamwoorden verwijs je met die. ​
•                                                            Zie je het vliegtuig dat daar vliegt?​
•                                                                  Zie je de auto die daar rijdt?​
  
•                                                             Zie je de schepen die daar varen?​
  
• Zorg er altijd voor dat je de juiste verwijswoorden koppelt aan het geslacht van een woord.

Is het woord 'tafel' mannelijk, vrouwelijk of onzijdig?

2. mannelijk
3. onzijdig
4. vrouwelijk

Is het woord 'huis' mannelijk, vrouwelijk of onzijdig?

1. vrouwelijk
2. onzijdig
3. mannelijk

Is het woord 'diversiteit' mannelijk, vrouwelijk of onzijdig?

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. onzijdig

Is het woord 'stoel' mannelijk, vrouwelijk of onzijdig?

2. onzijdig
3. mannelijk
4. vrouwelijk

Is het woord 'schaap' mannelijk, vrouwelijk of onzijdig?

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. onzijdig

Is het woord 'boek' mannelijk, vrouwelijk of onzijdig?

1. vrouwelijk
3. onzijdig
4. mannelijk

Is het woord 'auto' mannelijk, vrouwelijk of onzijdig?

1. onzijdig
2. vrouwelijk
4. mannelijk

Verwijswoorden 1

• Hen: als lijdend voorwerp en na een voorzetsel. ​
  

                                                       Ik bel hen op. - Ik geef het boek aan hen.​

• Hun: als bezittelijk voornaamwoord en als meewerkend voorwerp zonder voorzetsel. Het kan NOOIT een onderwerp zijn. ​
  

                                                          Het is hun boek. - Ik geef hun het boek. 

Zelfstandig naamwoord	Verwijswoord: persoonlijk voornaamwoord	Verwijswoord: bezittelijk voornaamwoord
Enkelvoud onzijdig	Het	Zijn
Enkelvoud vrouwelijk	Ze, zij, haar	Haar
Enkelvoud mannelijk	Hij, hem	Zijn
Meervoud personen	Zij, ze, hen, hun	Hun
Meervoud dieren/dingen	Ze, hun	Hun

Dit is mijn boek. ____ ligt op tafel.

1. Het
2. Zij
3. Hij
4. Hen

Zij hebben hun huiswerk gemaakt. ____ zijn tevreden.

1. Hun
2. Hen
3. Het
4. Zij

Dit is de auto van mijn buurman. ____ is blauw.

1. Hij
2. Hun
3. Het
4. Zij

De kinderen spelen buiten. ____ zijn gelukkig.

1. Hen
2. Hij
3. Zij
4. Hun

Ik zie _____ op het schoolplein spelen.

1. zij
2. het
3. hen
4. hun

Dat is _____ nieuwe huis.

1. hen
2. hun
3. het
4. zij

_____ hebben het boek al gelezen.

1. zij
2. hun
3. hen
4. het

Ik geef het cadeau aan _____.

1. hen
2. hun
3. het
4. zij

_____ gaan morgen naar het museum.

1. hen
2. hun
3. het
4. zij

Ik geef ______ de aantekeningen van wiskunde.

1. hen
2. hun
3. het
4. zij

Verwijswoorden 2

• Het juiste verwijswoord kiezen: die of dat​
• Naar een onzijdig zelfstandig naamwoord (het-woord) in het enkelvoud verwijs je met dat.​
  
• Naar andere zelfstandige naamwoorden verwijs je met die. ​
•                                                            Zie je het vliegtuig dat daar vliegt?​
•                                                                  Zie je de auto die daar rijdt?​
  
•                                                             Zie je de schepen die daar varen?​
  
• Zorg er altijd voor dat je de juiste verwijswoorden koppelt aan het geslacht van een woord.

____ boek ligt op de tafel.

1. Dat
2. Die

Ik zie ____ mensen in het park.

1. Die
2. Dat

____ auto is van mijn vriend.

1. Die
2. Dat

Ik heb ____ idee voor het project.

1. Die
2. Dat

Verwijswoorden 2

• Het juiste verwijswoord kiezen: met wie en waarmee​
  
• Met wie verwijst naar een persoon. ​
  
• Waarmee verwijst naar een dier of ding. ​
  
•                                          Dat is de jongen met wie ik elke week meerijd. ​
  
•                             Dat is het paard waarmee Hanneke kampioen is geworden. ​
  
•                            Dat is de camper waarmee mijn opa en oma op vakantie gaan. ​
  
• Op dezelfde manier kun je een keuze maken tussen op wie en waarop; voor wie en waarvoor; tegen wie en waartegen; naast wie en waarnaast. 

Het paard _____ ik les, staat bij mijn nicht op stal.

1. Waarmee
2. Met wie

De docent _____ ik les krijg is er niet op maandag.

1. Waarvan
2. Van wie

Het randje ____ ik struikelde steekt uit.

1. Waarover
2. Over wie

De jongen ____ ik verliefd ben ziet mij niet staan.

1. Waarop
2. Op wie

Variatie in woordgebruik

• Als je steeds dezelfde woorden gebruikt, wordt een tekst saai. Door variatie in je woordgebruik aan te brengen, zijn teksten prettiger om te lezen. ​
  
• Gebruik hiervoor synoniemen: woorden die hetzelfde betekenen maar er anders uitzien. ​
  
•                                                                  opa – grootvader​
  
• Synoniemen kun je vinden in een (online) woordenboek of gewoon op Word:​
  
• Ga met de muis op het woord staan (waar je een synoniem voor wil).​
  
• Klik op de rechtermuisknop en ga dan in de lijst naar 'synoniemen'. ​
  
• Kies een goed synoniem, maar pas de spelling of het aantal (of de zin) wel even aan. 

Variatie in woordgebruik

• Om variatie aan te brengen in je woordgebruik kun je synoniemen gebruiken. ​
  

Je kunt ook woorden gebruiken die ongeveer hetzelfde betekenen, maar niet per se synoniem zijn. Je kunt bijvoorbeeld een soortnaam gebruiken.​

                                                                      huizen – gebouwen​

                                                                         iPad – device ​

                                                                    leeuw – katachtige ​

Je kunt ook verwijswoorden gebruiken, als je geen synoniem of ander woord weet: hij, haar, deze, die, dit, dat etc. ​

         Ik heb de laatste uitgave van de Donald Duck binnen gekregen. Die is erg zeldzaam. ​

                                       Dat was vreemd. We hadden plotseling kortsluiting. 

Vul een synoniem in.
Ze hebben de kans op neerslag voorspeld. De kans op _____ is 80%.

Vul een synoniem in.
De auteur van dat boek heeft een prijs gewonnen. De _____ is natuurlijk erg gelukkig.

Vul een soortnaam in.
Wolven zijn steeds meer te zien in Nederland. De _________ kunnen gevaarlijk zijn.

Vul een soortnaam in.
Papegaaien zijn prachtige dieren om te zien. De _______ komen vooral in tropische gebieden voor.

Vul een verwijswoord in.
Papegaaien zijn prachtige dieren om te zien. _____ komen vooral in tropische gebieden voor.

Vul een synoniem in.
De auteur van dat boek heeft een prijs gewonnen. ____ is natuurlijk erg gelukkig.

Samengestelde zinnen

• Een samengestelde zin is een zin met twee of meer persoonsvormen. Zo'n zin is vaak langer dan een enkelvoudige zin (één persoonsvorm). ​
  
• Je kan zo'n zin maken met behulp van een voegwoord. Bijvoorbeeld: en, omdat, maar, dus, als etc. ​
  
•                              Ik kon geen huiswerk maken, want mijn training liep uit. ​
  
• Gebruik: ​
  
• Zet altijd een komma voor het voegwoord, behalve bij 'en'.​
  
• Controleer of de woordvolgorde juist is. ​
  
• Voeg enkelvoudige zinnen samen tot één geheel met een voegwoord. 

Samengestelde zinnen

• Voegwoorden “en”, “maar”, “of”, “want”, “dus”.​
  
• De zinsvolgorde blijft ongeveer hetzelfde als je van twee enkelvoudige zinnen één zin maakt. ​
  
•                                                                                                 Ik heb een ijsje gegeten. ​
  
•                                                                                                         Ik kreeg buikpijn. ​
  
•                                                                                Ik heb een ijsje gegeten en ik kreeg buikpijn. ​
  
• Voegwoorden “als”, “nadat”, “omdat”, “terwijl”, “toen”. ​
  
• De zinsvolgorde moet misschien veranderen als je van twee enkelvoudige zinnen één zin maakt. ​
  
•                                                                                                    Iedereen was toen vrij. ​
  
•                                                                             Ik heb mijn verjaardag op zaterdag gevierd.​
  
•                                            Omdat iedereen toen vrij was, heb ik mijn verjaardag op zaterdag gevierd. 

De koelkast is leeg, omdat...

1. het eten is op.
2. het is vies.
3. het is nieuw.
4. het eten oud was.

Ik ga naar de winkel omdat...

1. de winkel is dichtbij.
2. ik melk moet kopen.
3. het weer is mooi.
4. ik hou van de winkel.

Hij leest een boek en...

1. hij slapen gaat.
2. hij honger heeft.
3. hij drinkt thee.
4. hij moe is.

Je mag naar buiten, als ....

1. de tafel staat buiten.
2. het eten is klaar.
3. je kamer opgeruimd is.
4. je bord is leeg.

Ze kookt pasta maar...

1. de saus is niet klaar.
2. ze van koken houdt.
3. het is tijd is om te eten.
4. ze honger heeft.

Vaste voorzetsels bij werkwoorden

• Vaste voorzetsels komen voor bij:​
  
• werkwoorden, zoals afgaan op en deelnemen aan.​
  
• De betekenis van een werkwoord verandert soms als het gecombineerd wordt met een vast voorzetsel:​
  
•                      bestaan: De voetbalvereniging bestaat deze zomer vijfentwintig jaar.​
  
•                                        bestaan uit: Dit boek bestaat uit zes hoofdstukken.​
  
• Vaste voorzetsels kunnen niet vervangen worden door een ander voorzetsel, maar soms kan een werkwoord wel meerdere vaste voorzetsels hebben. ​
  
•                                      Ik denk aan de reis die we deze zomer gaan maken.​
  
•                                                              Denk om dat steile trapje!

Hij is geïnteresseerd _____ geschiedenis.

1. op
2. bij
3. voor
4. in

Hij is gek ___ zijn nieuwe auto.

1. op
2. voor
3. in
4. aan

Ze vraagt ___ hulp bij haar huiswerk.

1. met
2. naar
3. om
4. voor

We moeten ons ___ de regels houden.

1. op
2. aan
3. in
4. voor