Hoofdstuk 9

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

§9.2 Hoe onveiligheid en criminaliteit ontstaan

Pagina 171

Criminaliteit

• Criminaliteit is gedrag dat door de overheid wettelijk strafbaar is gesteld. 
• Sociale controle is belangrijk voor de binding in de samenleving en kan zorgen voor het voorkomen van crimineel gedrag. 

Soorten criminaliteit

1. Geweldsdelicten
2. Delicten tegen openbare orde en gezag
3. Vernieling
4. Economische delicten
5. Vermogenscriminaliteit
6. Verkeersdelicten
7. Drugsdelicten
8. Milieudelicten
9. Verboden wapenbezit

Criminaliteit is relatief

Voorbeeld tijd: vroeger was euthanasie strafbaar in Nederland 

 

Voorbeeld land: In Thailand is het gebruik en bezit van wiet strafbaar, in Nederland niet. 

Manieren om criminaliteit te meten 

1. Politiestatistieken 

Cijfers over strafbare feiten die bekend zijn bij de politie 

2. Slachtofferonderzoek 

Mensen ontvangen bijvoorbeeld een enquête waarin ze kunnen aangeven of ze slachtoffer zijn geweest van bepaalde misdrijven 

3. Daderonderzoek

Hierbij ontvangen mensen ook een enquête, maar kunnen zij zelf invoeren of ze wel of niet een delict hebben gepleegd 

Criminologische theorieën

1. Gelegenheidstheorie
2. Rationele keuzetheorie
3. Anomietheorie
4. Etiketteringstheorie 

Gelegenheidstheorie en rationele keuze theorie

Rationele keuzetheorie = een kosten-batenafweging maken voor gedrag. Wat levert het mij op, en wat kost het mij?

Gelegenheidstheorie = kosten-batenafweging plus de omstandigheden van de dader

Gelegenheidstheorie

Het niveau van de criminaliteit wordt bepaald door de aanwezigheid van potentiële daders, de aanwezigheid van  geschikte doelwitten en de afwezigheid van voldoende sociale bewaking.

p.173

Bindingstheorie

Sterke verbinding met een (sociale) groep remt de neiging tot crimineel gedrag. De remming wordt verklaard door de kans op verlies van de bindingen.

Deze theorie sluit aan bij het belang van formele en informele sociale controle

Informele sociale controle

Dit vindt plaats wanneer groepsleden elkaar wijzen op de waarden en normen van de groep.

Formele sociale controle

Dit vindt plaats wanneer mensen vanuit hun beroep of functie anderen op de regels wijzen.

Anomietheorie

Criminaliteit kan worden beïnvloedt door omgevingsfactoren (nurture). De sociale druk om algemeen aanvaarde doelen te bereiken leidt ertoe dat mensen de wetten kunnen gaan overtreden.

Etiketteringstheorie

Het idee dat iemand zich gaat gedragen naar het etiket dat op een bepaalde groep wordt geplakt. 

Bijvoorbeeld: door racisme worden in Amerika zwarte Amerikanen sneller als crimineel bestempeld dan witte Amerikanen

Maatschappelijke veranderingen

• Individualisering zorgt voor minder sociale controle en traditionele sociale bindingen.
  
• Ook is er sprake van informalisering: verhoudingen tussen mensen worden minder hiërarchisch, formeel.
  

 

Maatschappelijke veranderingen

Verschillende factoren zorgen voor de bevordering van criminaliteit:

• Minder sociale cohesie
  
• Meer groepsvorming en integratie in ‘criminele (jeugd)groepen’
  
• Meer losse gezagsverhoudingen
  
• Meer ongelijkheid