Taalverzorging - Beeldspraak

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

3 muziek

6 januari

• Even herhalen: beeldspraak H4
• Werken aan het werkstuk: samen de opbouw bespreken
• Aan de slag

Vergelijking

In een vergelijking zet je twee dingen naast elkaar die op elkaar lijken: het object (o) en het beeld (b). Een paar voorbeelden:

– De winnaar van de talentenjacht (o) was zo trots als een pauw (b).

– Zijn hoofd (o) lijkt wel een varkenskop (b); er zit zowat geen haar meer op.

– Wat een boom (b) van een kerel (o)! 

– Het leven (o) is net een krentenbol (b), met af en toe een hard stukje.

Het object is iets uit de werkelijkheid, bijvoorbeeld de winnaar van de talentenjacht. Het beeld is iets waar het object op lijkt, bijvoorbeeld een pauw.

Om object en beeld met elkaar te verbinden, gebruik je: als (een) …, lijkt wel (een) …, zo … als (een) ..., een … van (een) …, … is net ….

Metafoor

Bij een metafoor vallen object en beeld samen. Je vervangt dan het object helemaal door het beeld; in plaats van die rots zeg je bijvoorbeeld:

- Van veraf is die rots (o) net een olifant (b).

– Zullen we die olifant eens beklimmen?

Metaforen komen vaak voor als spreekwoord:

– Als het kalf verdronken is, dempt men de put.

Dit betekent: Pas nadat er iets fout is gegaan, neemt men maatregelen.

– Je moet een gegeven paard niet in de bek kijken.

Dit betekent: Je mag niet klagen over de kwaliteit van iets wat je gekregen hebt.

Personificatie

Bij een personificatie geef je een voorwerp, plant, dier of abstract begrip (liefde, verdriet) menselijke eigenschappen:

– De zon doet zijn best tevoorschijn te komen.

– De toekomst lacht me tegemoet.

Een metafoor en een personificatie zijn – net als een vergelijking – vormen van beeldspraak. Beeldspraak is altijd figuurlijk taalgebruik.

Deel genoemd, geheel bedoeld 

Geheel genoemd, deel bedoeld 

Abstract genoemd, concreet bedoeld

Concreet genoemd, abstract bedoeld. 

Maker wordt genoemd, product wordt bedoeld 

Beeldspraak

Metaforen

Een metafoor is een vorm van beeldspraak, waarbij het beeld een object vervangt:

Stel dat je een kop vieze koffie aan het drinken bent, dan kun je zeggen:

Ik zit vieze koffie te drinken.

Als je er een metafoor van maakt, geef je koffie een naam die eigenlijk bij een ander soort viezigheid hoort.

Ik zit een bak rioolwater te drinken. 

de koffie is dan het object: het is er in werkelijkheid

het beeld is een bak rioolwater.

Personificatie

personificatie is een andere vorm van beeldspraak, waarbij iets wat niet menselijk is, menselijke eigenschappen krijgt.

De bomen wiegen in de wind.

De zon lacht me vrolijk toe.

Wat is het object in de volgende zin:
De tuin snakt naar regen.

1. de tuin
2. snakt
3. regen

Wat wordt er bedoeld met:
In de herfst van zijn leven schreef de filmacteur een autobiografie

Wat wordt er bedoeld met:
Mijn mobiel slaapt nooit.

Beeldspraak

Wat een zwijnenstal!

Beeldspraak...

Soms wil je iets duidelijk maken, je maakt dan gebruik van beeldspraak. Door een bepaald beeld op te roepen snappen mensen (sneller) wat je bedoelt.

Beeldspraak

Vergelijking -> vergelijken met iets

"Je bent zo koud als ijs."

"Ik voel me als een vis in het water."

Beeldspraak

Metafoor-> vergelijken met iets

"Deze schilder is de nieuwe Picasso."

"Je kamer is een zwijnenstal"

Beeldspraak

Personificatie-> iets behandelen alsof het leeft.

"Het zonnetje lacht ons toe."

"De wekker schreeuwde me toe."

Beeldspraak

Metoniem-> Eén deel voor het geheel benoemen.

"Spanje won van Nederland op het WK."

Niet héél Spanje won van héél Nederland, maar het Spaans voetbal elftal van het Nederlandse.

Welke zin bevat een metafoor?

1. Mijn grootvader rookte als een schoorsteen
2. Het schip danste op de golven
3. Niemand wil vriendin zijn met zo'n heks
4. Al deze zinnen

Een vergelijking herken je aan:

1. Het woordje '(net) als'
2. Het woordje 'met'
3. Het woordje 'niet'
4. Het woordje 'vergeleken'

Metafoor of metoniem?
'Mijn buurman houdt wel
van een glaasje.'

1. Metafoor
2. Metoniem

Wat is een personificatie?

1. Als je een vergelijking maakt met/over een persoon
2. Als je een levenloos ding als een levend persoon omschrijft
3. Als je een persoon vergelijkt met een dier
4. Iedere metafoor is een personificatie