Les 2. 8.2 t/m 8.5 Eiwitsynthese

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom

Tas van tafel

Laptop pakken & in Lesson-Up

Pen, potlood & notitieschrift pakken

Waarom kunnen A&G of C&T niet tegenover elkaar staan?

Doelen

• Je kunt met behulp van basenparing vanuit een gegeven nucleotide-volgorde van de coderende streng, de matrijsstreng of mRNA de nucleotidevolgorde van de andere twee bepalen.
  
• Je kunt met behulp van een nucleotidevolgorde in mRNA bepalen in welke volgorde eiwitten in een eiwit gekoppeld worden door het ribosoom (en andersom).
  

Let op start/stop codons!

aantal chromosomen

DNA bestaat uit twee 

Het aflezen van DNA en hier een ketting van aminozuren van maken (eiwit/ enzym) gebeurt in de ribosomen.

En dan nu...... 'de code'.

Elke 3 stikstofbasen coderen voor één soort aminozuur. 

Een ketting aminozuren vormen weer een eiwit.

Welke aminozuren, en de volgorde, maken een eiwit uniek. 

De volgorde van DNA bepaalt dus de volgorde van de aminozuren en dus welk eiwit je maakt.

Aminozuren zijn de bouwstenen van....
Deze worden geproduceerd in de....

1. Koolhydraten Ribosomen
2. Koolhydraten RER
3. Eiwitten Ribosomen
4. Eiwitten RER

Aminozuren zijn de bouwstenen van eiwitten. Dat betekent dat het DNA eigenlijk de code is voor aminozuren.

1. Waar
2. Niet waar

Kan DNA de celkern uit?

1. Ja, altijd
2. Nee, nooit
3. Enkel voor eiwitsynthese
4. Hangt van het celtype af

Transcriptie

DNA kan worden gekopieerd tot RNA

RNA kan de celkern wel uit

Wat zijn de verschillen tussen RNA en DNA?

Ik heb een streng DNA met de volgende code AATGTCGTC. Hoe codeert de daarbij horende streng RNA?

Bekijk tabel 71G.
Welk aminozuur hoort er bij AAA?

We hebben de DNA code CGCCGAATC. Welke aminozuren horen hierbij (T1, 2p)
PS: eerst naar RNA gaan

Bij de vorige vraag zagen we voor welk aminozuur de code ATC staat. Wat gebeurt er met het te vormen eiwit als de eerste A veranderd in een C? (probeer zo volledig mogelijk te antwoorden) (T2)

Welke streng is dan het gen?

We hebben twee strengen DNA. Deze zijn verschillend van elkaar en dus krijg je andere aminozuren. De coderende streng bevat het gen. De matrijsstreng staat daar tegenover en bevat dus niet het gen. De matrijsstreng wordt dus afgelezen tot RNA

Een stuk DNA heeft een coderende streng van de volgende code ATGCCAATT. Welke RNA code hoort hierbij? En welke aminozuren? (T2, 3p)

Eiwitsynthese

Is de DNA streng hiernaast de coderende of matrijsstreng?

Hoe weet je waar de code van een eiwit in het DNA begint/eindigt?

Noteer hier de DNA en RNA code van het startcodon en de RNA codes van het stopcodon

Bij sommige insecten is 15% van het genetisch materiaal hoog repetitief. Dat wil zeggen dat een stuk genetische code steeds maar weer terugkeert.
Zo komt er in de matrijs streng van het genoom een lang stuk voor waarin vele malen de basevolgorde ATAA achter elkaar geplakt is.

Voor maximaal hoeveel verschillende aminozuren codeert dit repetitieve materiaal? Leg je antwoord uit (I, 3p)

De regels

Een eiwit begint altijd bij het eerste aminozuur bij het startcodon. Zoek dus altijd naar een TAC-sequentie in het DNA. Als er daarna startcodons (Methionine-aminozuur) dan die gewoon invoegen

Een eiwit eindigt altijd pas bij het laatste aminozuur voor het stopcodon. 

gen

mutatie

leg uit waardoor in een gen het verwijderen van één base meer effect heeft dan het wijzigen van een base in het DNA.

Translatie

Met behulp van de code op het mRNA bevestigd tRNA de aminozuren

tRNA heeft dus de anticodon ten opzichte van mRNA

U-A
G-C

Dit gebeurt allemaal in de ribosomen in een cel

Wat zou de anticodon van het tRNA zijn bij glutamine en glutaminezuur

typen DNA

structuurgenen: bevatten code voor een eiwit

regulatorgenen: beïnvloed de expressie van andere genen 

niet-coderend DNA: bevat geen code voor eiwitten (95%)

Samengevat

1. Een gen komt tot expressie op het moment dat de DNA-code van dat gen gebruikt wordt om een eiwit te maken
2. Ontwikkeling, Cel-differentiatie en cel-activiteit verschillen door expressie van verschillende genen in verschillende celtypen. 
3. Welke genen tot expressie komen wordt bepaald door signalen in of buiten de cel.

Epigenetica

code gelijk, expressie veranderd door epigenetische factoren

bv blokkering transcriptie door methylering 
(het koppelen van CH3 aan een nucleotide)

soms erfelijk, meestal niet

proto-oncogen

tumor-suppressorgen

Ontstaan van kanker

Een mutatie in het tumor suppressor gen zorgt ervoor bij schade de celcyclus niet stil komt te liggen. De celcyclus kan doorgaan met een beschadigde cel.

Het "rempedaal" is beschadigd.

3.9.6

https:

Huiswerk

Toetsvragen 8.4

Toetsvragen bij 8.1 tm 8.3

moeilijk, oefen vragen 8.4