14.5 DNA en RNA

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welkom, ga lekker zitten

Welkom, ga lekker zitten

Doelen van deze les:

Structuur en functie van DNA, mRNA en tRNA

Eiwitsynthese mbv genetische code

DNA

DNA = Deoxyribo-Nucleïne-Acid (zuur..)

RNA =              Ribo-Nucleïne-Acid (zuur..)

Keten: polymeer van (deoxy)ribose

Aan elk (deoxy)ribose zit een 

fosfaatgroep (in de keten)

en een base (=nucleotide) (zijtak)

Vier nucleotiden DNA

Aan deoxyribosefosfaat 

kunnen in DNA vier basen zitten:

Thymine  (T)

Adenine   (A)

Cytosine  (C)

Guanine   (G)

Vier nucleotiden RNA

Aan deoxyribosefosfaat 

kunnen in RNA vier basen zitten:

Uracil        (U) (in plaats van Thymine)

Adenine   (A)

Cytosine  (C)

Guanine   (G)

Keten

Streng gevormd door koppeling van 

fosfaatgroepen 

aan deoxyribose. 

Aan het (deoxy)ribose zit rechts naast de O 

de base A, T, C of G 

Dubbele streng

DNA bevat TWEE strengen in een helix (dubbele spiraal). 

A  altijd tegenover T 

C altijd tegenover G  

binding door H-bruggen

Transcriptie

Info van matrijsstreng van DNA (=volgorde van A, C, G en T) wordt overgebracht op mRNA (m= messenger)

Stap1: DNA-strengen uit elkaar

Streng 1 = coderende streng

Streng 2 = matrijsstreng

Codon: drie 'letters' (bijv. GGA) coderen één aminozuur (glycine) 

BINAS 71A!

(DNA)                                                      (DNA)

stap 1 en 2: 

•  DNA strengen los (1 streng coderend, andere streng matrijs)
• mRNA wordt gevormd op de matrijsstreng

LET OP: 

tegenover de A geen T maar U!!

Transcriptie

Stap3: elk codon (3 letters)

op het mRNA 

codeert één aminozuur

BINAS 67H1

Elk aminozuur heeft een 

3-letter code (Gly)

en een 1-lettercode (G)

Let op: niet altijd de eerste letter:  glutamine = Q

Voorbeeld

volgorde mRNA = volgorde coderende streng DNA (met U ipv T)

tabel 71G

 welke code hoort bij welk aminozuur?

UCC hoort bij S (serine)

(tabel 67H)

Eiwitsynthese

tRNA (transferRNA) heeft aan de 

ene kant een aminozuur en aan 

de andere kant een anticodon 

dat aan het mRNA koppelt.

Dit gebeurt in de ribosomen 

in de cel.

U   C     A

Eiwitsynthese

Het tRNA vindt een plek op het mRNA, en het ribosoom koppelt de aminozuren tot een  eiwit

U   C     A

samengevat:

1. DNA: coderende-streng <--> matrijsstreng (koppeltjes A-T en G-C)
2. Matrijsstreng <-->  mRNA (=coderende streng maar dan met U ipv T)
3. mRNA <--> tRNA*aminozuur
4. aminozuren gekoppeld => eiwit

maak 45 blz 61

huiswerk