H5 pta schrijven

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

H5 PTA SCHRIJVEN

Vandaag

Puntjes op de 'i' voor het schrijfexamen!

- Je leert nog eens de kenmerken van de drie tekstsoorten uiteenzetting, beschouwing en betoog.

- Je leert nog eens hoe je APA moet verwijzen in de tekst. 

- Je kijkt nog eens naar je eigen schrijfplan(nen).

Wat zijn kenmerken van
een uiteenzetting?

Uiteenzetting

Doel  = uitleg geven / verklaring geven 

Hoe werkt het? Hoe is het zo gekomen? Hoe zit het in elkaar?

Volledig objectief = alleen feiten noemen

- De mening van een ander is een feit en mag genoemd worden. Bijvoorbeeld: “Het voelt echt als een veilige school”, aldus de ouders van leerling X. Pas hier wel mee op!

Mogelijke structuren

* voor-en-nadelenstructuur

* vroeger-en-nustructuur

* vroeger-nu-toekomststructuur

* probleem-en-oplossingstructuur

* verschijnsel-en-verklaringstructuur

* verschijnsel-en-besprekingstructuur

Titel

Titel 

- Pakkend

- Zonder punt erachter 

- Mag een vraag zijn

Inleiding

- Onderwerp aankaarten

- Centrale vraag stellen (Hoe?), probleem beschrijven of verschijnsel noemen.

- Maak duidelijk welke structuur de lezer kan verwachten.

Opbouw uiteenzetting

Middenstuk

- Alle belangrijkste informatie (Zakelijk en feitelijk - pas op met bijvoeglijke naamwoorden)

- Beantwoording centrale vraag.

- Elke alinea een ander deelonderwerp. Er zijn twee, drie of vier alinea's, elk met KUV (kernzin - uitleg - voorbeelden) 

- Signaalwoorden.

- Witregels en tussenkopjes.

Slot

- Start met signaalwoord voor samenvatting (kortom, al met al)

- Vat belangrijkste informatie kort samen in nét iets andere woorden. 

- Geen nieuwe informatie!

- Pakkende slotzin. 

Wat zijn kenmerken van
een beschouwing?

Beschouwing

Doel  = Aan het denken zetten / zelf een mening vormen

Onderwerp van verschillende kanten belichten, zonder conclusie te trekken. 

Grotendeels objectief = eigen mening mag, overtuigen niet.

Taalgebruik met 'slag om de arm', zoals mogelijk en zou kunnen. Vermijd woorden als moeten. 

Mogelijke structuren

* voor-en-nadelenstructuur

* vroeger-en-nustructuur

* vroeger-nu-toekomststructuur

* probleem-en-oplossingstructuur

* verschijnsel-en-verklaringstructuur

* verschijnsel-en-besprekingstructuur

Opbouw beschouwing

Titel

Titel 

- Pakkend

- Zonder punt erachter 

- Mag een vraag zijn

Inleiding

- Onderwerp aankaarten

- Centrale vraag te stellen (Wat?)

- Maak duidelijk welke structuur de lezer kan verwachten

Middenstuk

- Alle belangrijkste informatie. (voor- en nadelen / voor- en tegenstanders / mogelijke oplossingen)

- Beantwoording centrale vraag.

- Elke alinea een ander deelonderwerp. Er zijn twee, drie of vier alinea's elk met KUV.

- Signaalwoorden.

- Witregels en tussenkopjes.

Slot

- Start met signaalwoord voor samenvatting (kortom, al met al)

- Vat belangrijkste informatie kort samen in nét iets andere woorden. 

- Geen nieuwe informatie!

- Geen conclusie of advies, wel een overweging

- Pakkende slotzin. 

Wat zijn kenmerken van
een betoog?

Betoog

Doel  = overtuigen (en eventueel activeren)

Lezer moet mening overnemen

Subjectief = eigen mening staat voorop

Je mag nu juist wél woorden als moeten gebruiken. Inspelen op emotie mag ook.

Mogelijke structuren

* bewering-en-argumentstructuur (sowieso!)

Als substructuur kan 

* probleem-en-oplossingstructuur

* verschijnsel-en-verklaringstructuur

* voor- en nadelenstructuur

Opbouw betoog

Titel

Titel 

- Pakkend

- Zonder punt erachter 

- Mag geen vraag zijn

Inleiding

- Onderwerp duidelijk maken

- Inleiding eindigt altijd met de stelling/het standpunt (jouw mening). Wees duidelijk, dus ongenuanceerd zijn mag.

Middenstuk

- Heeft drie alinea's! 

- Eerste alinea = argument 1 met uitleg en voorbeelden

- Tweede alinea = argument 2 met uitleg en voorbeelden

- Derde alinea = tegenargument (van iemand anders!) met uitleg en voorbeelden en daarna een weerlegging van dat argument met uitleg en voorbeelden. 

- Signaalwoorden van opsomming

- Witregels en tussenkopjes.

Slot

- Start met signaalwoord voor samenvatting (kortom, al met al)

- Vat argumenten en weerlegging tegenargument kort samen in nét iets andere woorden. 

- Conclusie = herhaling van het standpunt

- Geen nieuwe informatie!

- - Pakkende slotzin. 

En dit geldt voor alle teksten...

- Foutloos geschreven

- Met bronverwijzing(en): 

Bij citaten (letterlijk) zet je achter het citaat (Merbis, 2025, p.13)

Bij parafraseren (in eigen woorden) zet je achter dat tekstdeel (Merbis, 2025)

Je moet vooral parafraseren. Een enkel citaat mag. 

Even oefenen

Je krijgt een aantal tekstfragmenten te zien. 

Daarna volgen telkens twee vragen: 

1. Welke tekstsoort

2. Inleiding, middenstuk of slot?

Lees onderstaand tekstfragement

Er zijn echter ook nadelen te bedenken aan het hebben van een hond, kat of konijn in huis. Ten eerste kan een huisdier veel extra werk opleveren. De beestjes moeten verzorgd, gevoerd en uitgelaten worden en dat kost tijd, soms zelfs veel tijd. Daarnaast verliezen ze nou eenmaal ook haren, knoeien wel eens met hun eten en hebben soms een ‘ongelukje’ en dat kan meer poetswerk betekenen. 

Voorgaand tekstfragment was onderdeel van een...

1. Beschouwing
2. Betoog
3. Uiteenzetting

Voorgaand tekstfragment was...

1. De inleiding
2. Een alinea uit het middenstuk
3. Het slot

Lees onderstaand tekstfragement

Rust, regelmaat en reinheid. Menig mens is in het verleden opgevoed volgens deze ‘drie r-en’. Maar ook voor hond zijn dit ingrediënten voor een lang en gezond leven. Net als mensen hebben zij voldoende slaap, genoeg beweging en de juiste voeding nodig. Maar wat houdt dat in? Hoe zorg je nu goed voor jouw trouwe viervoeter? 

Voorgaand tekstfragment was onderdeel van een...

1. Beschouwing
2. Betoog
3. Uiteenzetting

Voorgaand tekstfragment was...

1. De inleiding
2. Een alinea uit het middenstuk
3. Het slot

Lees onderstaand tekstfragement

Er zijn echter ook veel mensen die beweren dat het hebben van huisdieren bij met name kleine kinderen onverantwoord en gevaarlijk is. Zo zou een hond een kind kunnen bijten of zou een agressieve kat een kinderarmpje flink kunnen openhalen. Maar dit zou ook op straat kunnen gebeuren! Een kind dat opgroeit met een huisdier leert juist hoe het met deze dieren om moet gaan en vooral hoe het de grenzen van deze dieren moet respecteren door de waarschuwingssignalen te herkennen waarmee een hond of kat zijn grenzen aangeeft, waardoor het juist veiliger is. Bovendien leert een kind hiervan ook empathischer met mensen om te gaan. 

Voorgaand tekstfragment was onderdeel van een...

1. Beschouwing
2. Betoog
3. Uiteenzetting

Voorgaand tekstfragment was...

1. De inleiding
2. Een alinea uit het middenstuk
3. Het slot

Lees onderstaand tekstfragement

Kortom, de verzorging van een hond vraagt om de juiste hoeveelheid rust en slaap, om minimaal vier dagelijkse wandelingen en etenswaren met voldoende en gezonde voedingsstoffen. Wie meer wil weten over het hebben en verzorgen van honden, kan online veel informatie vinden of kan terecht bij de plaatselijke dierenwinkel. 

Voorgaand tekstfragment was onderdeel van een...

1. Beschouwing
2. Betoog
3. Uiteenzetting

Voorgaand tekstfragment was...

1. De inleiding
2. Een alinea uit het middenstuk
3. Het slot

(Meestringa, 2016, p.41)

Op deze manier vermeld je de bron van...

1. Een parafrase
2. Een citaat
3. Zowel een parafrase als een citaat

Opdracht: schrijf één alinea

Wit = Wat verstaan we onder sporten (uitleg en voorbeelden)

Roze = Voordeel van sporten met uitleg en voorbeelden. Niet overtuigen. 

Blauw = Nadeel van sporten met uitleg en voorbeelden. Niet overtuigen.

Groen = Argument vóór of tegen sporten (overtuigend) met uitleg en voorbeeld.

Schrijf hier je antwoord

Volgende lesuur

Ga je zelf aan de slag: 

- Kies het schrijfplan waar je nog het meest aan moet aanpassen

- Herschrijf het schrijfplan

- Geef aan een tafelgenoot voor nieuwe feedback

Klaar? 

Dan ga je verder met:

- Numo

- Lezen