Monniken en ridders > Hebban Olla Vogola > Klokhuis

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 4,5

Dit ga je vandaag doen:

• Je gaat een filmpje kijken van het Klokhuis over de eerste woorden die ooit in het Nederlands zijn opgeschreven.
  
• Daarna ga je nog wat informatie lezen over het klooster.
  
• Je maakt je eigen initiaal. 

Het filmpje: Hebban Olla Vogola

Hebban Olla Vogola Nestas zijn de eerste woorden van een liefdesliedje van bijna 1000 jaar oud. 

Een bijzonder liedje omdat het bestaat uit de eerste woorden die ooit in het Nederlands zijn opgeschreven. 

Door een monnik. 

Lisa vertelt de geschiedenis van het liedje en maakt samen met schrijver Jurrian van Dongen een hele nieuwe versie.

Een informatieplaat

Bekijk de volgende informatieplaat goed. 

Een liefdesliedje

Gerulf is juist op weg naar zijn schrijftafel als hij door het kloosterraam een jonkvrouw langs ziet rijden. Even kijkt ze hem recht in de ogen. Meteen schieten Gerulf de woorden van een liefdesliedje te binnen. Het liedje dat zijn meisje ooit voor hem zong, thuis in het verre Vlaanderen: Hebban olla vogala…

Zelf inkt en verf maken

Monniken maakten hun eigen inkt en verf om mooie boeken te kunnen maken. Inkt werd gemaakt door dingen uit de natuur fijn te stampen in een vijzel en daarna met een dunne kleefstof te mengen. Van walnoten maakte je bruine, van roet zwarte en van schildluizen rode inkt.

Schrijven met een ganzenveer

Je schreef met een ganzenveer en een potje inkt. Als de veerpunt bot was, sneed je een nieuw puntje. Daarna eerst op een kladje even proberen of hij weer goed schrijft. Wat schrijf je dan? Het eerste dat je te binnen schiet; een liefdesliedje dat net in je hoofd zit bijvoorbeeld.

Perkament

Tegenwoordig schrijven we meestal op papier. Maar middeleeuwse boeken zijn bijna allemaal op perkament geschreven. Perkament is speciaal bewerkte dierenhuid van een kalf, geit of schaap. Voor een dik boek als de bijbel had je wel 150 schapenvellen nodig. Perkament was dan ook heel duur.

Monnikenwerk

Tegenwoordig worden boeken gedrukt. Van elk boek bestaan dus honderden of duizenden exemplaren die er allemaal precies hetzelfde uitzien.

Voor 1450 bestond de boekdrukkunst nog niet. Boeken werden stuk voor stuk met de hand overgeschreven. Wat een monnikenwerk!

Prachtige versieringen

Middeleeuwse boeken werden, nadat de zwarte letters netjes overgeschreven waren, vaak prachtig versierd. De hoofdstuktitels werden in rode letters toegevoegd. En de eerste hoofdletter van een hoofdstuk werd vaak heel groot en mooi getekend. En ook werden er in de kantlijn allerlei grappige tekeningen gemaakt.

Zo duur als een huis

Handgeschreven boeken waren heel kostbaar. Dat kwam vooral omdat het perkament en de kleurstoffen zo duur waren. Een mooi versierde bijbel was rond 1270 bijvoorbeeld net zoveel waard als een groot stenen huis.

Een aantal vragen

In de middeleeuwen werden boeken door monniken met de hand geschreven. Waarom was dat?

Het overschrijven van boeken was echt monnikenwerk.
Waarom?

1. Monniken hadden toch niks beters te doen.
2. Het was heel precies werk en nam veel tijd in beslag.

Eigen initialen

Hiernaast zie je broeder Rufillus werken aan een rijk versierde

hoofdletter R. 

De eerste letter van iemands
naam noemen we initialen. 

Eigen initialen

Je gaat straks de eerste letter van je eigen naam op zo'n manier schrijven/ tekenen dat er van alles op te zien is.

Dat mogen lijntjes en figuurtjes zijn. Maar je mag ook wat anders bedenken. 

Als je maar een mooie versierde 

letter van je naam maakt.  

Scoolfolio

Als je letter klaar is maak je er een foto van als bewijs.

Upload de foto in Scoolfolio > Wereld > Tijd

Geef de foto de naam: handschrift