Lezen 7 theorie

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Lezen 7 theorie

Alle theorie staat in de Toolbox onder het kopje Lezen 7. 

Klik op 'meer weten' om alle informatie te achterhalen. 

Wat moet je leren voor het se?

Signaalwoorden en signaalzinnen

Tekstverbanden

Tekstgeraamte en functies

Leesmanieren

Tekstsoorten

Betrouwbaarheid van teksten

Let op: de toets bevat ook theorievragen!

Signaalwoorden en signaalzinnen

Signaalwoorden zijn woorden die een tekst begrijpelijker maken.

Je legt verbanden tussen zinnen en alinea's. 

De lezer krijgt een 'signaal'

Bij verkeerd gebruik van signaalwoorden zal de tekst verkeerd begrepen worden.

Waarom is het belangrijk om signaalwoorden in een tekst te gebruiken?

Geef een signaalzin bij het tekstverband 'oorzaak/gevolg'

Tekstverbanden

Opsomming	Stan houdt van voetbal en games. Ook gaat hij graag naar tennis.
Tegenstelling	Vorig jaar kwam hij altijd te laat, maar nu is hij meestal op tijd.
Conclusie	Mijn telefoon heeft een screenprotector dus het scherm is krasvrij.
Toelichting of uitleg	We kunnen de slaapkamer donkerblauw verven bijvoorbeeld .
Tijdaangevend	Vroeger mochten we niet in het donker naar buiten.
Reden of verklaring	Zij gaan niet naar het schoolfeest, want de dj is niet goed.

Tekstverbanden

Oorzaak-gevolg	Door de harde regen werd de wedstrijd afgelast.
Doel-middel	Je moet studeren om het se te halen.
Samenvatting	Kortom , dit is handig om te leren.
Vergelijking	Net als Tim moet Esmée ook hard leren voor de toetsen.
Voorwaarde	Als ik genoeg geld heb, koop ik een nieuwe scooter.

Wat is het tekstverband in de volgende zin?
Ik ga niet sporten, want ik ben moe.

1. Opsomming
2. Tegenstelling
3. Voorwaarde
4. Reden of verklaring

Wat is het tekstverband?
Hij komt fietsend naar school, maar ik loop liever.

1. Doel-middel
2. Oorzaak-gevolg
3. Tegenstelling
4. Samenvatting

Wat is het tekstverband?
Daarnaast is deze paragraaf ook belangrijk om te leren.

1. Oorzaak-gevolg
2. Opsomming
3. Doel-middel
4. Conclusie

Tekstgeraamte en functies

• Titel
• Alinea's
• Illustratie
• Tabel
• Tussenkopjes
• Bron 

Tekstopbouw

Titel: het onderwerp verklappen, de lezer nieuwsgierig maken

Inleiding: de lezer nieuwsgierig maken, onderwerp verklappen, opbouw van de kern aankondigen

Kern: structuur aanbrengen in de tekst: oorzaak-gevolg, voor- en nadelen, chronologisch, vroeger-nu-toekomst. 

Tussenkopje: introduceert een deelonderwerp door het letterlijk te noemen, een vraag of 

pakkende woorden uit de alinea te noemen. 

Slot: het verhaal afronden. Er komt geen nieuwe informatie. De hoofdgedachte wordt hier vaak genoemd door middel van een conclusie of samenvatting. 

Leesmanieren

• Ontspannend lezen
• Zoekend lezen
• Scannend lezen
• Grondig lezen
• Kritisch lezen 

Tekstdoelen

Informeren: de schrijver geeft informatie in een informatieve tekst.

Instructies geven: de schrijver legt stap voor stap hoe je iets doet in een instructie.

Overtuigen: de schrijver wil de lezer overtuigen van zijn mening in een overtuigende tekst.

Activeren: de schrijver wil dat de lezer iets doet of juist niet doet in een activerende tekst.

Amuseren of ontroeren: de schrijver wil bij de lezer emoties oproepen in een amuserende of emotieve tekst. 

Tekstsoorten

Een informatieve tekst, bijvoorbeeld een nieuwsbericht of een artikel.

Een instructie, bijvoorbeeld een kookboek of een schoolboek.

Een overtuigende tekst, bijvoorbeeld een recensie of een betoog in de krant.

Een activerende tekst, bijvoorbeeld een advertentie of een bijsluiter bij medicijnen.

Een amuserende of emotieve tekst, bijvoorbeeld een stripverhaal of gedicht

Betrouwbaarheid van teksten

https://speld.nl/2020/11/07/albert-heijn-komt-met-verspakket-voor-boterham-met-pindakaas/

Bron

De bron vertelt waar een tekst vandaan komt. Dan kan je de betrouwbaarheid bepalen. Kijk ook naar de publicatiedatum, domeinnaam, schrijver, expert op welk gebied, verwijzingen (linkjes), taalfouten.

Er zijn ook websites die uitsluitend nepnieuws verspreiden. Denk aan De Speld en Nieuwspaal

Waar denk jij aan bij voorbeelden van een betrouwbare bron?

Succes met de voorbereiding!

Vragen? Stel ze!

De se-toets bestaat uit theorievragen en twee teksten met vragen.