Kunstenaars en hun leven: 1.4 kunstenaars in de middeleeuwen

• Beeldende vorming
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Kunst en leven: 

1.4 Kunstenaars in de middeleeuwen (500-1500)

Thema: Kunst en Leven
Probleemstellingen

1. In hoeverre verschilt de beroepspraktijk van een moderne kunstenaar uit de 20ste of 21ste eeuw met die van een kunstenaar uit de Middeleeuwen of 19e eeuw?
2. In hoeverre is in de loop van de tijd de maatschappelijke status en de sociaal-economische positie van de kunstenaar veranderd?
3. Hoe en waarom presenteert een kunstenaar zich op een bepaalde manier in zijn werk (bijv een zelfportret)?

Leerdoel

Aan het einde van deze les weet je hoe het gilde-systeem werkte en hoe kunstenaars leefde in de middeleeuwen.  

Introduceer het doel van de les en leg uit wat de studenten aan het einde van de les zullen leren.

Het leven van schilders in de middeleeuwen

Schilders in de middeleeuwen waren vaak lid van een gilde en werkten in opdracht van de kerk of rijke kooplieden. Ze leefden een bescheiden leven en hadden weinig artistieke vrijheid.

Beschrijf het leven van middeleeuwse schilders en hoe het gilde-systeem hun werk beïnvloedde.

Status van de kunstenaar:

• ze werden beschouwd als ambachtslieden
• in de steden hadden ze een lager aanzien dan kooplieden 
• op het platteland dezelfde status als rijke boeren  

Kunst werd vooral in de vroege middeleeuwen gemaakt in de kloosters. Ze werkt in een scriptorium. Wat is dat?

1. een goudsmederij
2. de plek waar sieraden werken gemaakt
3. de plek waar boeken werden overgeschreven
4. de houtwerkplaats

de werkplaats van kunstenaars in de stad was vooral....?

1. in een kerk
2. in een klooster
3. in hun eigen huis
4. in de openlucht

Hoe werkte het gilde-systeem?

Om lid te worden van een gilde, moest een leerling eerst in de leer bij een meester. Na jaren van training en een meesterproef kon de leerling toetreden tot het gilde als volwaardig lid.

Leg uit hoe het gilde-systeem werkte en welke stappen een leerling moest doorlopen om lid te worden.

Wat zijn gildes?

Gildes waren organisaties van ambachtslieden die dezelfde vaardigheden deelden. Ze stelden regels op voor hun leden en zorgden ervoor dat hun ambachten op hoog niveau werden uitgevoerd.

Geef de studenten een korte introductie over gildes.

kunstenaars in de middeleeuwen verdiende genoeg geld om van te leven......

1. waar
2. niet waar

Wie was de belangrijkste opdrachtgever voor de kunsten in de middeleeuwen?

1. de adel
2. de kerk
3. de burgerij
4. de bestuurders

Bij een middeleeuws manuscript kom je wel eens een geschilderde illustratie tegen. Hoe heet dit?

1. Miniatuur
2. Logo
3. Graffiti
4. Initiaal

Bouwloods (1140-1500)

In de Bouwloods werken Steenhouwers, timmermannen, schilders en andere werklui onder leiding van een bouwmeetser samen aan de bouw van een gotische kathedraal. Deze middeleeuwse manier van werken, met samenwerking van de verschillende ambachten, wordt eeuwen later als een ideaal gezien. 

De opkomst van de moderne kunstenaar

In de 19e eeuw begonnen kunstenaars zich te emanciperen van het gilde-systeem en gingen ze hun eigen weg. Dit leidde tot meer artistieke vrijheid en een explosie van nieuwe kunstvormen.

Geef een overzicht van de opkomst van de moderne kunstenaar en hoe deze zich losmaakte van het gilde-systeem.

Bauhaus

Bauhaus was een Duitse design- en architectuurschool die in 1919 werd opgericht. De school legde de nadruk op functionaliteit en minimalisme, en had invloed op vele kunstvormen.

Leg uit wat Bauhaus was en wat het betekende voor de kunstwereld.

Bauhaus: (1919 tot 1932)

 Kunstacademie in Duitsland

Doel = Alle vormen van kunst in de architectuur onderbrengen.
Een Gesamtkunstwerk

De naam Bauhaus was geïnspireerd op de Bauhütte (bouwloodsen) van middeleeuwse kathedraalbouwers. 

Binnen de nieuwe Bauhausarchitectuur werden structuur en decoratie één. 

Handvaardigheid (ambacht) is belangrijk: textiel, staal, glas, (gebogen hout, leer en kunststof.
Hiermee moest de creativiteit van het individu worden gevormd.

Bauhaus (1919-1933)

Het Bauhaus ideaal is dat architectuur, schilderkunst en beeldhouwkunst samenwerken in één gebouw. (het bauhaus)

Volgens het leerling-gezel-meester wordt in het Bauhaus samengewerkt aan de bouwkunst van de toekomst.

De Kathedraal symboliseert het onderwijs van bauhaus omdat.....

1. ze ambitie hadden als een hoge kathedraal
2. volgens het middeleeuwse principe -leerling-metgezel-meester
3. het staat voor schilderkunst-beeldhouwkunst-architectuur
4. het bouwen van een kathedraal door ambachtslieden werd gedaan

Bauhaus

Bauhaus was een Duitse design- en architectuurschool die in 1919 werd opgericht. De school legde de nadruk op functionaliteit en minimalisme, en had invloed op vele kunstvormen.

Leg uit wat Bauhaus was en wat het betekende voor de kunstwereld.

Kunstenaars en gildes

Hoewel het gilde-systeem niet meer zo'n grote rol speelt in de hedendaagse kunstwereld, zijn er nog steeds gemeenschappen van kunstenaars die samenwerken en elkaar ondersteunen.

Leg uit dat hoewel het gilde-systeem niet meer zo'n grote rol speelt in de hedendaagse kunstwereld, er nog steeds gemeenschappen van kunstenaars zijn die samenwerken en elkaar ondersteunen.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.

Rodin

Claudel