wk.14 Gedichten, stijlfiguren en beeldspraak

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom 

Nederlands

Je legt klaar:

Leesboek

Boek Nieuw Nederlands

Schrift

Pak je lesboek Nieuw Nederlands en je schrift :

TH. blz. 79

HA. blz. 85

A blz. 81

Pak je lesboek Nieuw Nederlands en je schrift :

TH. blz. 79

HA. blz. 85

A blz. 81

Pak je laptop en log in bij de Lessonup!

Periode 3

• Week 14:          Start les Gedichten, beeldspraak en stijlfiguren.
•                              Beoordelingsformulier recensie/betoog
• Week 15:          Gedichten
• Week 16:           Lezen en Woordenschat

Lesplanning

• Eigen leesboek lezen/ Leesboek reserveren in de online bibliotheek.
• Website: www.bibliotheektwente.nl
• Log in met je leerlingnummer en eigen wachtwoord.
• Zoek een boek op titel of naam van de auteur.

• Zoek een boek bij 'aanwinsten'.

Lesdoel

• Je leert over beeldspraak in gedichten.
• Je herkent beeldspraak: 
• personificatie, 
• vergelijking 
• metafoor.
• Je kan beeldspraak zelf toepassen.

Gedichten

Gedichten

kenmerken gedicht

wat is een gedicht?

Gedichten

Oorlog aan tafel

Mijn vader werpt woorden

als bommen over mijn moeder

haar bord. Met alle geweld

kaatst zij zoveel kilte terug dat

zelfs mijn oorlogszuchtige zusje

er stil van wordt. Er hangen doden

in de lucht, grote doden, ten minste

twee. Ik, vriend noch vijand, zoek

dekking achter een heuveltje

aardappelpuree.

Erik van Os, in: Ted van Lieshout (red.), Ik wil een naam van chocola. Querido, Amsterdam 2009

Gedichten 

klank & ritme

beeldspraak

Vorm

Klank en ritme 

Beeldspraak

• Figuurlijk taalgebruik
• personificatie

Personificatie

• een levenloos ding voor als een persoon,
• dit krijgt menselijke eigenschappen

• De zon streelde onze wangen.
• Schreeuwende kleuren.
• Zuchtend en kreunend kwam mijn auto tot stilstand.

De wind huilt...

1. metafoor
2. personificatie
3. vergelijking

Beeldspraak

• De vergelijking
• Object  en  (subject) beeld

• Bij een vergelijking hoort meestal het woordje 'als' of 'lijkt'.
• Zo sterk als een beer.
• 
  Je lijkt wel een verzopen hond. 
• 
  Wat een vuile hond, ben jij!

Zo blind als een...

Je kamer ziet eruit als...

een zwijnenstal!

Zo doof als een...

1. kabouter
2. spin
3. mol
4. kwartel

Mijn opa was zo rond als een tonnetje!
Bij een vergelijking heb je....

1. een object (de werkelijkheid) en een subject (beeld)
2. alleen maar een beeld
3. een kenmerk van een persoon op een levenloos ding

De metafoor

• Het object (de werkelijkheid) wordt  vervangen door het beeld. 
• Het is er nog wel, maar wordt niet genoemd, je moet het figuurlijk zien:

• Het schip der woestijn (kameel)
• Het leven is een weg met kuilen en hobbels.
  
• Haar ouderlijk huis is nog steeds een veilige haven.

Beeldspraak

•  figuurlijke betekenis. 
  
  
• Er is sprake van een overeenkomst tussen een object (wat is dat?) en het beeld
  
  
• Goede beeldspraak maakt een (gesproken)tekst mooier,
  
  
• Duidelijker en krachtiger.

In de zin "Zij is een koele kikker"
is gebruik gemaakt van beeldspraak.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Als iemand zegt:
"Hij springt een gat in de lucht",
dan is dat letterlijk bedoeld.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Beeldspraak is altijd figuurlijk.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Letterlijk of figuurlijk?
Die man heeft een gat in zijn hand, zoveel geld geeft hij uit.

1. LETTERLIJK
2. FIGUURLIJK

Vergelijking of metafoor?

Wat een klier van een vent is die Peter toch!

1. metafoor
2. vergelijking

Vergelijking of metafoor?

Voetbal is oorlog.

1. metafoor
2. Vergelijking

Vergelijking of metafoor?

Hij is een wandelende encyclopedie.

1. vergelijking
2. metafoor

Vergelijking of metafoor?

Haar ogen stralen als sterren.

1. vergelijking
2. metafoor

.....aan de slag

T/H:  Lees de theorie op blz. 78.

           Cursus 3 Fictie, paragraaf 5, opdracht 2 en 4 (blz. 79)

H/A:  Lees de theorie op blz. 83.

           Cursus 3, paragraaf 5, opdracht 3, 5 en 6 (blz. 85)

A:  Lees de theorie op blz. 81.

       Cursus 3 Fictie, paragraaf 5, opdracht 2, 4 en 6.

Zoek een Nederlandstalige songtekst  en neem deze uitgeprint mee naar de les morgen.

Opdracht Gedichten

Luister naar onderstaande nummers en zoek de songteksten op.

1) Lente Me, Toon Hermans, 1993

2) Mag ik dan bij jou, Claudia de Breij, 2010

3) Ik wou dat ik jou was, Veldhuis en Kemper, 2003   

Je slaat één songtekst op en je beantwoordt vervolgens de volgende vragen...

Opdracht bij songtekst

Noteer onder de songtekst de antwoorden op de volgende vragen:

1. Onderstreep de woorden die rijmen. 

2. Welke woorden of letters worden herhaald? Herken je een ritme?

3. Welke beeldspraak (personificatie, vergelijking of metafoor) kun je vinden?

4. Waar gaat het nummer volgens jou over?

Opdracht

• Onderstreep de woorden die jou aanspreken in de tekst.
• Noteer ze op het 'woordwolk'  blad.
• Bedenk er rijmwoorden bij.
• Bedenk minimaal 2 vergelijkingen.
• Bedenk minimaal 2 personificaties.
• Bedenk minimaal 2 metaforen.
• Schrijf je eigen gedicht.

Opdracht

1. Welk rijmschema heken jij in dit nummer?

2. Kun je alliteratie in het nummer vinden? Zo ja, geef voorbeelden.

3. Kun je assonantie in het nummer vinden? Zo ja, geef voorbeelden.

4. Welke beeldspraak (vergelijking of metafoor) kun je vinden?
5. Welke stijlfiguren (opsomming, herhaling, tegenstelling en overdrijving) kun je vinden?
6. Waar gaat het nummer volgens jou over?

Klaar? Bespreek je bevindingen in groepjes of in duo's.