De Tachtigjarig Oorlog

• Geschiedenis
• Wereldoriëntatie
• +3
• Basisschool
• Groep 7,8

Introductie

Nederland moest één land worden, met één godsdienst. Dat vond de Spaanse koning Filips II, die hier de baas was. Maar dat zagen zeven Nederlandse gewesten anders. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568- 1648) vochten ze voor vrijheid. In 1648 gaf Spanje toe. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden waren nu zelfstandig.

.

De Tachtigjarige Oorlog

• Wat gebeurt er in de video?
• Waar gaat het over?
• In welke tijd speelt deze video zich af, denk je? 
• Waar zie je dat aan?

Bekijk het filmpje en beantwoord de vragen samen met je schoudermaatje. 

Bekijk het filmpje hier!

Vragenmuur & Weetmuur

Wat wil jij graag weten over de Tachtigjarige Oorlog? Schrijf jouw vragen op en plak ze op de vragenmuur!

Wereldoriëntatie

Na deze les:

• weet ik waarom en hoe Nederlandse burgers in opstand kwamen rond 1566. 
• kan ik in grote lijnen uitleggen hoe de Tachtigjarige Oorlog verliep. 
• weet ik welke rollen Filips II en Willem van Oranje speelden in deze tijd. 
• weet ik hoe de Republiek der Zeven Nederlanden is ontstaan. 

Dit ga je leren

Woordenschat

Na deze les:

• begrijp ik de belangrijke woorden die met de Tachtigjarige Oorlog te maken hebben. 

Begrijpend lezen

Na de les:

• kan ik een script schrijven van een scène uit een toneelstuk over de Tachtigjarige Oorlog.

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Over welke tijd hebben we het?

De tijd van ontdekkers en hervormers: 1500 - 1600

De tijd van regenten en vorsten: 1600 - 1700

_{Verdiepende tekst}

Lees de tekst en arceer 

de woorden die je nog niet goed begrijpt. 

Arceer in ieder geval: 

• onafhankelijk
• de gewesten 
• het katholicisme
• protestants
• de hagenpreken
• de burgers
• de vandaal
• de Beeldenstorm
• de republiek
• de raadspensionaris
• de stadhouder

_Woordenschat

De Opstand

in opstand komen

Ergens tegenin gaan.

De mensen komen in opstand, omdat ze het niet eens zijn met de nieuwe plannen.

de hagenpreken

Protestantse preken (toespraken) die in de openlucht gehouden werden. 

De hagenpreken die in de zestiende eeuw gehouden werden, waren verboden. 

de vandaal

Iemand die vernielingen aanricht. 
De vandalen vernielden de winkels door stenen door de ruiten te gooien. 

onafhankelijk

Zonder invloed van iemand anders.

De meeste vroegere kolonies zijn nu onafhankelijke staten.

Woordenschat

Bespreek de moeilijke woorden met uw leerlingen.

_Woordenschat

katholiek

protestant

katholiek

Een stroming in de christelijke kerk waarvan de paus in Rome de baas is.

Katholieke mensen gaan vaak op zondag naar de kerk.

protestant

Een stroming binnen het christendom dat alleen de Bijbel erkent.

Een protestant leest vaak verhalen in de Bijbel.

Woordenschat

Bespreek de moeilijke woorden met uw leerlingen.

_Woordenschat

eten

het ontbijt

de lunch

het diner

Ga met behulp van de hulpkaart op zoek naar de betekenis van de woorden die jij hebt gearceerd. 

Weet je de betekenis nog niet? Zoek dan de betekenis van het woord op, op deze website. Schrijf de betekenis voor jezelf op. Horen er woorden bij elkaar? Maak dan een woordparaplu, -kast of -trap.

groot

klein

muis

olifant

Hulpkaart

woordparaplu

woordtrap

woordkast

Woordenschat

Bespreek de belangrijke woorden met uw leerlingen. De hulpkaart kan helpen om achter de betekenis van de woorden te komen. In hun logboek noteren de leerlingen de betekenis van de woorden die ze nog niet kenden.

Hoe werd Nederland in het begin van de zestiende eeuw bestuurd?

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

1. Nederland bestond uit zeven losse provincies: de gewesten.
2. Nederland bestond uit twaalf provincies: de gewesten.
3. Koning Filips II was koning van Spanje en Nederland.
4. Nederland werd bestuurd door de katholieke kerk.

Waarom waren veel mensen in die tijd ontevreden?

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

1. Er heerste werkloosheid.
2. Veel mensen waren arm.
3. Filips II regeerde het land heel streng.
4. Alle antwoorden zijn goed.

Door wie werd Nederland tijdens de Tachtigjarige Oorlog bestuurd? 

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

1. Karel de Vijfde
2. Willem van Oranje
3. Johan van Oldebarnevelt
4. Filips II

Wat is

Op welke manier kwamen sommige burgers in verzet? 
Laat het zien met een kort toneelstukje met je tafelgroepje. 

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Wie zijn deze twee heren? Slepen maar!

Filips II

Hertog van Alva

Karel de Vijfde

Willem van Oranje

Wat is

Wat was de reactie van Filips II op de beeldenstorm en wat gebeurde er vervolgens? 

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Is deze uitspraak WAAR of NIET WAAR?

Nederland pikte het niet dat de protestanten werden gestraft en Willem van Oranje bracht een leger op de been. 

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

1. WAAR
2. NIET WAAR

Wat is

Wat was het Plakkaat van Verlatinghe en wat stond erin?

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Wat was het Twaalfjarig Bestand?

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

1. Dit was een document waarin stond dat een vorst zijn burgers moest beschermen.
2. Dit was een document waarin stond dat de Zeven Verenigde Nederlanden vrij waren.
3. Dit was de oorlogspauze in 1609.
4. Dit was de twaalfjarige oorlog tussen Spanje en Nederland.

Wat is

Zou jij weleens ergens tegen in opstand willen komen? 

Waar tegen? En hoe zou je dat doen?  

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Wat is

Hoe eindigde de Tachtigjarige Oorlog?

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Wat gebeurde wanneer? 

Sleep de gebeurtenissen naar het juiste jaartal!

1555

1566

1568

1581

1588

1609

1619

1648

Filips II volgde Karel de Vijfde op.

Boze burgers bestormden katholieke kerken.

Start Tachtigjarige Oorlog.

Ondertekening Plakkaat van Verlating.

Ontstaan Republiek der Zeven Nederlanden.

Oorlogspauze: het Twaalfjarige Bestand.

Johan van Oldebarnevelt onthoofd.

Einde oorlog: Nederland onafhankelijk

Draaien maar!

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Werk samen met je schoudermaatje. 

De juf of meester kiest steeds een tweetal. 

Draai aan het rad en beantwoord samen de vraag.  

_{Verwerkingsopdracht}

Uitleg

Je hebt deze les veel geleerd over de Tachtigjarige Oorlog. 

Nu komt er een toneelstuk over deze tijd om mensen meer te leren over deze periode uit de geschiedenis. De acteurs en actrices moeten dan aan de hand van een script het toneelstuk opvoeren. Aan jou de taak om een scène uit het toneelstuk te schrijven. Geen zorgen, ik help je op weg!

Verwerkingsopdracht

Voorbeeld van een script  

Lees de tekst hiernaast. 

en filmpjes

Waar zou jij deze tekst tegen kunnen komen, denk je? 

1. In een boek over opgravingen.
2. In een folder van een museum.
3. In een boekje voor een musical.
4. In een stripboek.

Wat is Alet

Vergelijk de tekst met een tekst uit een leesboek.

Welke verschillen zie je?

Wat is Alet

Waarom heeft de schrijver de schuingedrukte stukjes 

geschreven, denk je?

_{Conclusie: wat is een script en hoe ziet het eruit?}

• Een script is bedoeld voor acteurs. Zij leren de tekst uit hun hoofd. Een script wordt gebruikt voor een toneelstuk, een musical en voor films en televisieseries. Ze weten wat ze moeten doen en wat ze moeten zeggen. 
  
  
• Het doel van de schrijver: hij wil de acteurs duidelijk maken wat ze moeten zeggen en hoe de situatie op het toneel eruitziet. Uiteindelijk wil de schrijver je vermaken. Hij doet dat door het verhaal spannend of grappig te maken. 
  
  
• In een script staat aan de linkerkant (vaak dikgedrukt) wie het moet zeggen. Achter de dubbele punt lees je wat de persoon moet zeggen, dit staat tussen aanhalingstekens: Marco: 'Hallo!'  
  
  
• In een script staat beschreven wat er tussen het praten door gebeurt. Waar het zich afspeelt en wie er in de scène voorkomen: Marco en Anita staan in de keuken. Anita is erg zenuwachtig en omdat ze zo trilt, laat ze haar kopje vallen. 

_{Het script!} 

Werk in tweetallen. 

Schrijf een script voor een scène uit het toneelstuk over de de Tachtigjarige Oorlog. 

Kies zelf een gebeurtenis tussen 1566 en 1648.

De checklist hiernaast kan je helpen!

De opdracht

Checklist script

Als een acteur het script leest weet hij/zij wat hij moet zeggen. 

De naam is dikgedrukt en de tekst staat tussen aanhalingstekens. 

Uit de tekst blijkt wat zich afspeelt op het toneel. Dit staat schuingedrukt geschreven. 

Als de scene wordt uitgespeeld, is het duidelijk waar de personen op dat moment mee bezig zijn.

Het script: de voorbereiding

Verhaallijn 
De grote verhaallijn weet je al. Het gaat over de tijd van De Opstand.

Samenvatting scène

Schrijf kort op waar de scène over gaat, wie erin voorkomen en waar het zich afspeelt. 

Personages omschrijven 

Schrijf kort voor ieder personage op hoe hij/zij heet, de leeftijd en karaktereigenschappen zoals snel boos, heel creatief of super slim. Schrijf op hoe het personage eruitziet. Je mag ook een tekening maken. 

_{Aanpassen en verbeteren}

Laat een ander tweetal jullie tekst lezen. 

Bekijk samen de checklist nog een keertje. Vinden jullie dat de tekst aan alle punten uit de checklist voldoet? Zijn er nog dingen die jullie kunnen verbeteren?

_{Laat maar zien!}

Zijn jullie tevreden over jullie script? Werk dan samen met klasgenootjes en speel de scène uit. 

Reflectie

EENS of ONEENS? 

Draai aan het rad en bespreek de stellingen.

Wereldoriëntatie

• Ik weet waarom en hoe Nederlandse burgers in opstand kwamen rond 1566. 
• Ik kan in grote lijnen uitleggen hoe de Tachtigjarige Oorlog verliep. 
• Ik weet welke rollen Filips II en Willem van Oranje speelden in deze tijd. 
• Ik weet hoe de Republiek der Zeven Nederlanden is ontstaan. 

Terugkoppeling lesdoelen

Woordenschat

• Ik begrijp de belangrijke woorden die met de Tachtigjarige Oorlog te maken hebben. 

Begrijpend lezen

• Ik kan een script schrijven van een scène uit een toneelstuk over de Tachtigjarige Oorlog.

Plak (een foto/printje van) je script in je projectschrift! 

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Vragenmuur & Weetmuur

• Op welke vragen hebben jullie deze les antwoord gekregen?
• Welke vragen zijn nog onbeantwoord?
• Hoe kun je ervoor zorgen dat je toch achter het antwoord op deze vragen komt?

Vragenmuur & weetmuur

Bekijk samen met de leerlingen de vragenmuur. Zijn er al vragen beantwoord? Verplaats die vragen naar de weetmuur. Zijn er tijdens deze les nieuwe vragen ontstaan? Welke vragen zijn nog onbeantwoord? Wat kunnen de leerlingen doen om eventueel alsnog achter het antwoord te komen?

Tot de volgende keer!