2324 school, omgeving en maatschappij_2

• Communication & multimedia design
• HBO
• Studiejaar 2

Bijeenkomst 2

Bevorderen gezond gedrag met ict

Een gezonde geest in een gezond lichaam

Lesdoel

Aan het eind van deze bijeenkomst heb je een mening gevormd: over een alternatieve aanpak 

om het hoofd te bieden aan 

het onafgebroken cognitieve appèl 

dat gedaan wordt aan kinderen 

in de lessen 

en door het gebruik van social media.

Tijdens deze les

Ga in deze les na in hoeverre deze aanpak bij jou zou passen of zou kunnen passen.

Waarnemingsoefening 

Waarnemingsoefening

• Neem het doosje in je hand. 
• Wat zie je allemaal? Welke kleur heeft het doosje? Weeg het doosje in je hand. 
• Hoe zwaar is het doosje? 
• Maak het doosje open.Wat zit erin?
• Kijk er naar alsof je het ding nog nooit gezien hebt.
• Leg het op je hand. Houd het eens vast tussen je duim en wijsvinger.
• Wat zie je allemaal? Kleurverschillen, rimpeltjes, gladde plekken, hoe ziet de vorm eruit?
• Doe eventueel je ogen dicht en voel aandachtig hoe het aanvoelt. Hard of zacht, zwaar of licht, glad of rimpelig. 
• Wat gebeurt er als je erin knijpt of als je het tussen je wijsvinger en duim beweegt?

Wat heeft deze oefening te maken met een gezonde geest in een gezond lichaam?

• Jezelf bewust zijn van de wereld om je heen.
   
• Je richt je aandacht op het heden en schakelt je gedachten over later uit. 
  
  
• Je focus ligt op wat je op dat moment aan het doen bent en op het genieten van het moment. 

• Jezelf bewust zijn van de wereld om je heen.
   
• Je richt je aandacht op het heden en schakelt je gedachten over later uit. 
  
  
• Je focus ligt op wat je op dat moment aan het doen bent en op het genieten van het moment. 

Mindfulness

Hoe belangrijk vind jij het om aandacht te besteden aan
een gezonde geest in een gezond lichaam? (bij jezelf)

😒🙁😐🙂😃

Hoe belangrijk vind jij het om aandacht te besteden aan
een gezonde geest in een gezond lichaam? (bij leerlingen)

😒🙁😐🙂😃

In hoeverre voel je je op je gemak om hier aandacht aan te besteden in de klas?

😒🙁😐🙂😃

Waarom?

Leerlingen en leraren worden overspoeld met informatie

De invloed van social media wordt steeds groter 

De behoefte aan tijd voor verwerken van al die prikkels neemt daarmee ook toe. 

Daarnaast?

40% van de leerlingen heeft veel last van stress

Onrust uit de pauze, 

een ruzie met een medeleerling of 

stress voor een toets.

25% van de leraren ervaart structureel stress

 

Ook?

zijn leerlingen snel afgeleid,

 willen de wereld onderzoeken

Leren omgaan met prikkels van binnenuit en van buitenaf hoort bij het opgroeien. 

Maar wat als leerlingen gewend zijn geraakt aan continue reageren op prikkels? 

Hoe weten ze dan nog dat het belangrijk is om momenten van rust in te bouwen? 

Vanuit rust en verveling kunnen de meeste creatieve ideeën ontstaan.

 Want? 

De amygdala (het stresscentrum in de hersenen) wordt minder belast 

als je met meer rust en compassie in het leven staat. 

                   als je rustiger met jezelf omgaat,
                   geef je jezelf de ruimte 

                   om ontspannen met uitdagingen om te gaan.

Want?

In de rustmomenten, als er even niets hoeft, gebeurt er veel in de hersenen. 

• het verwerken van informatie
• pauzeren voordat je een volgende stap zet 
• jezelf opladen voor een nieuwe taak. 

https://superchill.org/

Mindfulness in de klas 

is een oplossing om 

stress en gevoel 

van prestatie- en werkdruk 

bij leerlingen én leraren te verlagen

 Mindfulness in de klas 

leidt tot onder meer:

betere focus en concentratie

meer zelfbewustzijn

minder stress voor leerling en leraar

groei van empathie en begrip voor anderen.

 Het geheim ....

 zit in oefeningen die ervan uitgaan dat je ademhaling jouw beste vriend is. 

als jouw aandacht bij je ademhaling is, 

kun je niet tegelijkertijd 

piekeren, pesten, bang zijn of afkijken..

 Mindfulness in de klas 

Als leerling en leraar met aandacht met zichzelf en met elkaar omgaan, 

dan is mindfulness een effectief instrument om in te zetten bij:

drukke klassen

pestgedrag

gedragsproblemen

Drukke klassen

Lawaai in de klas is normaal, 

leerlingen hebben een uitlaatklep nodig  

in de klas, buiten of tijdens gymles. 

Als leerlingen van een klas structureel te druk zijn, 

kan sprake zijn van een overprikkeling die zichzelf in stand houdt. 

Drukke klassen

Je kunt mindful tekenen, mindful eten, 

mindful lopen, mindful luisteren, mindful spreken, 

mindful spelen en mindful voelen. 

Voor alle zintuigen kun je oefeningen maken die je met aandacht doet. 

Je bent dan even niet afgeleid maar gaat volledig op in je tekening, het spel of een gesprek met de ander.

Aandachtoefeningen voor jezelf en voor jouw drukke klas

•  Proef 30 seconden bewust jouw 10-uurtje of lunch
•  Luister 1 minuut naar de stilte in jouw lichaam
•  Kijk 2 minuten bewonderend naar jouw pen
•  Voel 2,5 minuut hoe stevig jouw voeten op de vloer staan
•  Glimlach naar jezelf
•  Loop 1 minuut in stilte door de gang
•  Ren 2 minuten over het schoolplein
• Luisteren naar geluiden (3 minuten)

Mindful een mandarijn eten

• Hoe ziet-ie er eigenlijk van zo dichtbij uit?
• Wat hoor je als je de schil voorzichtig lostrekt, waar ruikt de schil naar?
• Kun je de mandarijn eerst in je mond voelen met je tong en dan één keer kauwen om de proeven hoe het sap eruit komt?
• Wacht zo lang mogelijk met doorslikken tot je echt moet slikken.
  
  
• Waarschijnlijk geven de kinderen aan dat de mandarijn nu lekkerder smaakte.
  Spelenderwijs help je hen zo ook om met meer respect met hun voedsel om te gaan.
  Hoe komt dat?
  En zouden ze vanavond de eerste hap thuis ook met zoveel aandacht willen eten?

Luisteren naar geluiden 

Luisteren naar geluiden (3 minuten)

• Laat de kinderen ontspannen zitten op hun stoel. 
• Vraag hen om zich achtereenvolgens 30 seconden te concentreren op de geluiden buiten de klas, ín de klas en de geluiden in hun lichaam. 
• Laat ze daarna rustig terugkomen. 
• Bespreek kort wat ieder hoorde.

Wanneer?

• Bij de start van de dag
• In een kringgesprek of bij terugkomst na de pauze
• Tijdens leswisselingen
• Als dagafsluiting (rustig de dag samen eindigen)
• Voor een (CITO-)toets
• Voor jezelf bij een belangrijk oudergesprek of gesprek met een collega, 

Pesten 

Pestgedrag hoort bij opgroeien 

Maar als er sprake is van structureel pesten, 

dan wordt pesten schadelijk voor pester en gepeste.

                             Hartenwensen kunnen hierbij helpen:

                             Neem maximaal 15 minuten de tijd en zorg dat je niet gestoord wordt. 

                             Ga ontspannen zitten en sluit je ogen. 

                             Adem een paar keer rustig in en uit.

Voor jou als leraar:  

Stel jezelf jouw klas van morgen voor, iedere leerling apart. 

Stuur eerst jezelf een hartenwens – wat gun jij jezelf?

Zend dan in gedachten vanuit jouw hart iedere leerling een hartenwens.
Maak de wens persoonlijk en kijk eens wat er morgen in jouw klas gebeurt:

voelen leerlingen zich veiliger;

vertellen ze opener over zichzelf;

zoeken ze jouw aandacht meer?

Voor pester en gepeste:  

Laat de leerlingen ontspannen zitten en 

vraag hen elkaar in gedachten een hartenwens te sturen.

Ook al is contact met iemand nog zo lastig, 

er is altijd iets positiefs dat je een ander kunt wensen (een hoog cijfer, een fijne dag etc.).

Mindful luisteren

Zet twee leerlingen tegenover elkaar: Ieder mag een minuut praten over de veiligheid in de klas of over een pestsituatie. 

De ander luistert en zegt alleen ‘ik begrijp je’ of knikt instemmend. 

De bedoeling van deze oefening is dat leerlingen zichzelf trainen om te luisteren zonder te reageren of advies te geven. 

Daarna wisselen ze uit over hun ervaringen. 

Deze oefening stimuleert de sociale veiligheid in de klas

Gedragsproblemen

Kinderen met ad(h)d en autisme reageren heel goed op mindfulnessoefeningen. 

Ze vinden het vaak prettig om even niets te hoeven 

De duur van de oefeningen pas je aan aan de concentratiespanne van de leerling. 

Grondingsoefening Sterk-als-een-Boom

• Zet je voeten stevig op de grond (‘plak ze vast aan de vloer’).
• Buig je knieën licht.
• Leg je hand op je buik.
• Adem een paar keer in door je neus en uit door je mond.
• Je benen zijn de boomstam, je armen de takken.
• Laat het regenen, waaien, laat de zon schijnen (of beeld de seizoenen uit).
• Zet je voeten weer stevig op de grond.
• Buig je knieën licht.
• Wrijf over je armen en je benen.
• Schud je armen en benen los.
• Je bent helemaal ontspannen!

Grondingsoefening Sterk-als-een-Boom

• Als je zelf zo stevig voor je klas staat, straal je kracht uit en heb je meer overzicht. 
  
  
• Wanneer je de leerlingen voor en na deze ontspanningsoefening licht aanraakt,
  kun je verschil in lichaamskracht merken. 
  
  
• Staan ze stevig en bewegen ze tegelijk (licht) mee? 
  
• Verbind hun houding eens met (emotionele) situaties die de kinderen meemaken. 
• Als je meebeweegt met een situatie, veer je daarna sneller terug. .

Ademhalingsoefening (1 minuut)

‘Zet je hersens in de rustig-zijn-stand’:  (1 minuut)

Tel het aantal keer dat je uitademt binnen 1 minuut. 

Telkens wanneer je afdwaalt tijdens het tellen, begin je weer opnieuw te tellen.

‘Zet je hersens in de rustig-zijn-stand’: deze korte programmering van de geest helpt leerlingen om time-out te nemen in de klas.

Zelfreflectie

Na het doen van een aandachtoefening zijn leerlingen vaak ontspannen en
ontvankelijk om op een andere manier naar hun eigen gevoelens en gedrag te kijken. 

Als je een leerling een time-out geeft,
kun je de leerling vragen om een aandachtoefening te doen. 

Zo wordt de time out een moment van zelfzorg voor de leerling 

waar hij direct de positieve effecten van ondervindt: 

even rust, wat gebeurde er,
wat heb ik nodig en hoe kan ik daarvoor zorgen?

Mindful lesgeven

• Wees creatief in het toepassen van aandachtoefeningen. 
  
  
• Gebruik een mix van technieken die het beste past bij jou en de klas. 
  
  
• Je eigen houding voor je klas is daarbij doorslaggevend. 
  
  
• Leerlingen voelen eerder wat je uitstraalt dan dat ze begrijpen wat je zegt. 

Aangepaste naar bewuste piloot

• Leer leerlingen hun aandacht bewust(er) in het hier en nu te gebruiken. 
• Hierdoor kunnen leerlingen ervaren dat ze zich beter kunnen concentreren op school. 
• En leer je ze om je automatische piloot langzaam te vervangen door je bewuste piloot. 
  
  
• Eerst even denken, dan pas doen.  (net als tot 10 tellen)
  
  
• Prikkels hoeven niet meer direct tot een reactie te leiden,
  maar er mag even stilte zijn voordat je handelt.

Samenvattend: Ontspanning geeft ruimte

• Je hersenen en de rest van je lichaam hebben ook ontspanning en tijd nodig om alle prikkels te verwerken. 
  
  
• Een schooldag zit vaak zo vol dat er weinig tijd lijkt te zijn om aandachtoefeningen te integreren. 
  
  
• Mindfulnessoefeningen kun je door je lesprogramma heen weven én een moment rust levert daarna een produktievere en meer harmonieuze groep op.
  
  
• Door de aandacht op de ademhaling te richten leren kinderen ook om hun automatische piloot om te zetten in de bewuste piloot.
  
  
• Even vijf keer rustig in- en uitademen leert je tot jezelf te komen en dan kun je kiezen voor de juiste reactie in plaats van automatisch te hard te werken of uit te halen omdat iemand je pijn deed. 
• Zo geeft mindfulness ook een mooie ingang om te groeien in zelfreflectie.

Ervaren leraren geven aan dat ze...

• Ontspannen en meer laconiek met klassesituaties omgaan.
  
  
• Meer structuur in de dag aanbrengen, bv via het afspreken van een eindtijd in een oudergesprek.
  
  
• Beter voor zichzelf zorgen door in de pauze even buiten te lopen in plaats van in de personeelskamer te blijven.
  
  
• Vaker blijven zitten tijdens het lesgeven. De rust die ze hiermee uitstralen maakt dat leerlingen naar hen toekomen met vragen of opmerkingen. Dit geeft meer rust waardoor leraren tijd overhouden voor ontspanning aan het einde van de dag.
  
  
• Even (adem)pauze nemen voordat ze reageren op een vraag van een leerling of collega. Die korte pauze geeft hen ruimte om te voelen hoe ze willen reageren (in plaats van op de automatische piloot te reageren). Leerlingen voelen dat ze meer tijd krijgen om antwoord te geven als de leraar niet direct reageert op wat zij zeggen.

Hoezeer past dit bij jou?

0100

In welke mate geef je dit een kans?

0100

Wat is voor jou acceptabel?

https://superchill.org/

groep 1 tm 8

5 minuten per dag

superchill.org