§40, 41, 42: Historische achtergrond, Fin de siècle, Impressionisme

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

H5 Rond 1900

• §40 Historische achtergrond
• §41 Fin de siècle
• §42 Het impressionisme
• Eerst terugblik eerdere hoofdstukken:

Multatuli is het pseudoniem van

1. Eduard Douwes Dekker
2. Ik heb veel gedragen / geleden
3. Max Havelaar

In het boek Max Havelaar zitten autobiografische elementen.

1. Waar
2. Niet waar

Eduard Douwes Dekker

1. had financiële moeilijkheden
2. had gokschulden
3. had huwelijksproblemen
4. had een drugsverslaving

De Max Havelaar is geschreven in

1. ± 1 dag
2. ± 10 dagen
3. ± 1 maand
4. ±1 jaar

Op deze afbeelding staat Eduard Douwes Dekker.

1. Waar
2. Niet waar

Wie is dit?

1. Max Havelaar
2. Hildebrand
3. Multatuli
4. Eduard Douwes Dekker

"De ... prozaliteratuur is in essentie didactisch: literatuur was een middel om de lezer nieuwe - rationele - ideeën en opvattingen te bieden en de taal ervan is daarom duidelijk en zakelijk."

1. romantische
2. verlichte
3. rationele
4. classicistische

De ... zet zich af tegen rationalisme, classicisme, verlichting; door de nadruk op de rede was het gevoel verwaarloosd.

Duitse term die aangeeft hoezeer de romanticus lijdt onder de onvolmaaktheid van de wereld en het bestaan. Romantische droefgeestigheid, zwaarmoedigheid.

1. Weltschmerz
2. Sehnsucht

De romantiek ging over in het ... [stroming]

H5 Rond 1900

• §40 Historische achtergrond
• §41 Fin de siècle
• §42 Het impressionisme
• Eerst terugblik eerdere hoofdstukken:

40: Historische achtergrond (1875-1914)

De samenleving veranderde:

1. Van agrarische staten naar industriestaten ;
2. Techniek ontwikkelde zich steeds meer en veranderde het dagelijks leven
3. Ontstaan sociale wetten (Kinderwetje van Van Houten van 1874, Arbeiderswet) en nieuwe politieke partijen (SDAP) en vakbonden (vakcentrales)

1

Sociale wetgeving

• Opkomst sociale wetten
• Vakbonden werden opgericht --> meer rechten voor werknemers
• Stakingen
• Onder invloed van Karl Marx 

Das Kapital

Karl Marx was een invloedrijke filosoof die met zijn werk Das Kapital een grote invloed had, schreef ook het Communistisch Manifest (samen met Friedrich Engels) en beïnvloedde hiermee de politiek. 

Fin de siècle (1875 - 1914)

= 'eind van de eeuw'

Overgangskunst tussen oud en nieuw

• een soort afsluitende periode, waarin tegelijkertijd de kiemen van een nieuwe periode aanwezig zijn.
• Verschillende kunststromingen: impressionisme, naturalisme, symbolisme en neoromantiek. 

2

41: Fin de siècle

La belle époque

De mensen waren in 'de war' eind negentiende eeuw

OORZAKEN
1) Socialisme
                  ----> burgerij

1

De mensen waren in 'de war' eind negentiende eeuw

OORZAKEN

2) Wetenschappelijke ontwikkelingen

1859                                            1871                                       1885

2

Onrust!

Deze nieuwe ideëen over o.a. evolutie clashten met de Bijbelse leer, niet iedereen was blij met deze theorie en was juist bang dat dit meer onrust zou brengen. 

Er heerst ook veel voldoening

Vooral in de natuurkunde

Periodiek systeem Mendelejev (1869)
Theorie van het elektromagnetisme van Maxwell (1873)
Ontdekking radioactiviteit door Becquerel (1896)
Relativiteitstheorie van Einstein (1905)

Enorme impact op de 'traditionele' natuurkunde!

3

Het 'Fin de siècle'-gevoel

• Ambivalente houding (want: angst voor het nieuwe maar ook zelfvoldaanheid over wat er was ontdekt)

 ----> leidde tot escapisme (la belle époque)

 ----> In de kunst kwam dit tot uiting als estheticisme
(l'art pour l'art, kunst moet mooi zijn, niets meer)

4

§42: Het impressionisme

De beeldende kunst

• Verdere uitwerking van / reactie op het realisme

• Zintuiglijke indrukken / sfeer  weergeven
• Nauw verbonden met het estheticisme

• Licht en kleur vastleggen

1

Impressionisme

• Renoir zei ooit: 'Ik heb geen regels of methodes. Iedereen mag komen kijken wat ik gebruik of mij bij het schilderen gadeslaan. Ze zullen zien dat ik geen geheimen heb'.
•  Een eerste 'impressie', een willekeurig moment vastgelegd, zonder boodschap of doel
• Schetsmatige indruk, vage contouren
• Vaak in open lucht geschilderd

Lunch van de roeiers - Pierre August Renoir

Ook in moderne films is dit werk nog steeds een grote inspiratiebron, denk bijvoorbeeld aan de film Le Fabuleux Destin d'Amélie Poulain (uit 2001) waar een man dit werk onwijs vaak naschildert. 

Stroming #1

(Zie ME lijst)

De literatuur

• Nauwkeurig uitbeelden van nuances, indrukken en gevoelens
  
• Vooral poëziestroming, maar ook te vinden in proza
  
• Bepaalde stijlmiddelen, zoals: neologismen- archaïsmen- talrijke bepalingen - alliteraties, enjambementen- beeldspraak - synesthesie
  

2

Uitleg literaire begrippen:

- Synesthesie: combinatie van verschillende zintuiglijke indrukken (schreeuwende kleuren, warme stem, scherpe geur)

- Enjambement is het doorlopen van een zin over twee (of eventueel meer) versregels.

WB 42.2

Deze stroming gaat dus over vorm en niet over inhoud.

Aan de slag!

WB 40a, 41

Bereid je speech voor, lever je tekst in via de ELO!