Taalinzicht les 6

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welkom 1HVe

Paklijst:

- Lesboek & lijntjesschrift

- Pen en/of etui

- (Nederlands) leesboek

- Opgeladen laptop (met oplader)

Lesinhoud

Nakijken

Lesdoelen

Uitleg (Voornaamwoorden) & Zelfstandig werken

10 moeilijke woorden met betekenis

Controle lesdoelen

Afsluiting

Opdracht 1 (blz. 146)

• a. heel
  
• b. achteraan
  
• c. oogverblindend, fel
  
• d. waarom, hier
  
• e. zeldzaam

• f. waar, nou, toch, eens, hierheen
• g. licht
• h. overal, hier
• i. niet, meer
• j. niet, niet, zelden

Opdracht 6 (blz. 148)

• a. bij, vanwege
• b. voor, van, door
• c. met, met, op
• d. met, van, in
• e. sinds, op, aan

• f. met, door
• g. in, aan
• h. ondanks, in, voor
• i. na, op
• j. te, tussen

Lesdoelen

Je leert:

- hoe je persoonlijke, bezittelijke, aanwijzende en betrekkelijke voornaamwoorden herkent in een zin.

Voornaamwoorden 

Voornaamwoorden verwijzen naar mensen, dieren, dingen, eigennamen of zelfstandig gebruikte bvn.

Een voornaamwoord vervangt een 'naamwoord'. Het vervangt het woord voor een naamwoord.

- persoonlijk & bezittelijk voornaamwoord 

- aanwijzend voornaamwoord & betrekkelijk voornaamwoord 

Het persoonlijk voornaamwoord (pers.vnw)

1. Het persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een mens, dier of ding.

2. Het persoonlijk voornaamwoord staat op de plek van het zelfstandig naamwoord.

Voorbeelden: ik, jij, u, wij, jullie, zij, mij, jou, hem, haar, het, ons, jullie, hen, etc.

Karin heeft aan Ellen de fiets van de jongen gegeven.

Zij heeft aan haar de fiets van hem gegeven. 

pers.vnw                 pers.vnw                             pers.vnw  

Bezittelijk voornaamwoord (bez.vnw)

1. Het bezittelijk voornaamwoord geeft aan van wie iets is.

2. Het bezittelijk voornaamwoord staat altijd voor een zelfstandig naamwoord.

3. Het bezittelijk voornaamwoord staat op de plek van het lidwoord. 

Voorbeelden: mijn, jouw, je, uw, zijn, haar, ons, onze, hun, (de jouwe/uwe)

Dit is jouw fiets, maar deze fiets is van mij. 

             bez. vnw                                                                       pers.vnw

Vertel me eens op welke camping jullie je vakantie hebben doorgebracht.

1. me=pers, jullie=bez je=pers
2. me=bez, jullie=pers je=bez
3. me=pers, jullie=pers je=bez
4. me=bez, jullie=bez me=bez

Volgens jou wil jullie vriend uit Utrecht jouw zeilbootje dus graag kopen.

1. jou=pers, jullie=pers jouw=bez
2. jou=pers, jullie=bez jouw=bez
3. jou=bez, jullie=pers jouw=bez
4. jou=bez, jullie=bez jouw=bez

Aan de slag

Maak: Opdracht 1abcde & Opdracht 2 (blz. 143) 

Hoe: In stilte

Met wie: Alleen of met hulp van de docent

Tijd: 10 minuten

Klaar: Opdracht 3

Opdr. 1abcde (blz. 142)

• a. het: persoonlijk, uw: bezittelijk,      het: persoonlijk, haar: persoonlijk
• b1. hij: persoonlijk,  ik: persoonlijk,

• b2. het: persoonlijk, mijn: bezittelijk
• c. zij: persoonlijk, zijn: bezittelijk

Opdr. 1abcde (blz. 142)

• d. hij: persoonlijk, hun: persoonlijk,   het (2e): persoonlijk hen: persoonlijk,   het (3e): persoonlijk mijne: bezittelijk

• e. ik: persoonlijk,    je (1e) persoonlijk,   je (2e): bezittelijk, (me: wederkerend)

Nakijken Opdracht 2 (blz. 142)

• a. "je" is hier een persoonlijk voornaamwoord

• "je" is hier een bezittelijk voornaamwoord

Aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw)

Een aanwijzend voornaamwoord wijst een mens, dier of een ding aan.

De aanwijzend voornaamwoorden: 

die, dat, dit, deze (degene, diegene, datgene, zulke, eenzelfde, datzelfde...)

Een aanwijzend voornaamwoord staat voor een zelfstandig naamwoord.  

Er kan een bijvoeglijk naamwoord tussen het aanw. vnw en het zn staan. 

Aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw)

Bijvoorbeeld:

      Deze rode fiets vind ik mooier dan die paarse(fiets). 

Aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw)

Bijvoorbeeld:

      Deze rode fiets vind ik mooier dan die paarse(fiets). 

Deze  & die = aanwijzend voornaamwoord, want wijst iets aan en staat direct voor een zelfstandig naamwoord. 

Aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw)

Let op!

- Dat en die zijn alleen aanwijzend voornaamwoorden als je ze kunt vervangen door dit en deze.

- Woorden die een plaats of richting aangeven zijn geen aanwijzend voornaamwoorden (daar, daarheen, daarover, daarlangs) Dit zijn bijwoorden, weet je nog?

Betrekkelijk voornaamwoord (bet. vnw)

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst naar een woord (of woorden)

dat eerder in de zin genoemd is. (VB: die, dat, wie, wat, welk(e), hetgeen)

Het eerder genoemde woord (of woorden) noem je een antecedent.

Het antecedent staat meestal vlak voor het betrekkelijk voornaamwoord.

De man die in het ziekenuis lag, is weer beter.

betrekkelijk voornaamwoord: die want die verwijst naar een woord dat eerder in de zin genoemd is

antecedent: de man want de man is het eerder genoemde woord en staat vlak voor het betr. vnw

Ingesloten antecedent 

De betrekkelijke voornaamwoorden ‘wie’ en ‘wat’ hebben meestal een ingesloten antecedent. 

Dat betekent dat ze niet terugwijzen naar woorden die ervoor staan. 

In plaats daarvan zit het antecedent verstopt in het betrekkelijk voornaamwoord zelf.

Ingesloten antecedent 

Voorbeelden: 

Wie steelt is een dief.

Wie nog geen ranja heeft, mag nu een bekertje komen halen.

Wat daar geschreven staat, is onzin.

Ingesloten antecedent 

Wie steelt is een dief.

Degene die steelt is een dief. 

Wie nog geen ranja heeft, mag nu een bekertje komen halen

Degene die nog geen ranja heeft, mag nu een bekertje komen halen.

Wat daar geschreven staat, is onzin.

Dat wat daar geschreven staat, is onzin. 

vergelijk met:

Het proefwerk dat ik gisteren maakte, was moeilijk.

Aan de slag

Maak: Opdracht 6 (blz. 145) 

Hoe: In stilte

Met wie: Alleen of met hulp van de docent

Tijd: 10 minuten

Klaar: Opdracht 7 (Extra: Opdracht 5)

Nakijken Opdracht 6 (blz. 142)

• a. dezelfde: aanwijzend, die: betrekkelijk (met antecedent 'dezelfde mensen')
• b. deze: aanwijzend, die: betrekkelijk (met antecedent 'deze zomer')

Nakijken Opdracht 6 (blz. 142)

• c. hetgeen: betrekkelijk (met ingesloten antecedent, 'hetgeen' betekent 'dat wat')
• d. datgene: aanwijzend,                                    wat: betrekkelijk (met antecedent 'datgene')

Nakijken Opdracht 6 (blz. 142)

• e. die: betrekkelijk (met antecedent 'de film')
• f. die: betrekkelijk (met antecedent 'Kim') soortgelijk: aanwijzend

Moeilijke woorden

Bij de volgende toets hoort weer een rijtje met moeilijke woorden. Woorden van deze les:

ingenieus              = Slim bedacht, vindingrijk

norm                      = Een standaard waaraan iets moet voldoen

iets rekenen tot   = Iets zien als deel van een groep/categorie

analyseren            = Grondig onderzoeken en ontleden van iets

kwalificeren          = Iemand benoemen tot een categorie 

Opdracht: Zin maken voor elk woord (woord, voorbeeld, uitleg)

Moeilijke woorden

Bij de volgende toets hoort weer een rijtje met moeilijke woorden. Woorden van deze les:

objectief              = gebaseerd op feiten

surveilleren         = toezicht houden, bewaken

verwezenlijken   = waarmaken, omzetten in iets wat echt is

autonomie          = zelfstandigheid

competentie       = ergens geschikt voor zijn

Opdracht: Zin maken voor elk woord (woord, voorbeeld, uitleg)

Moeilijke woorden

Uitwerking van de opdracht:

Moeilijk woord - objectief

Voorbeeldzin:

"De rechter moet objectief zijn en alleen naar de feiten kijken, zonder zijn persoonlijke mening mee te laten spelen."

Moeilijke woorden

Uitwerking van de opdracht:

Moeilijk woord - surveilleren

Voorbeeldzin:

"Tijdens het examen surveilleert de leraar door de klas te lopen om toezicht te houden en te zorgen dat niemand spiekt."

Moeilijke woorden

Uitwerking van de opdracht:

Moeilijk woord - verwezenlijken

Voorbeeldzin:

"Het is haar gelukt om haar droom van een eigen kledingwinkel te verwezenlijken en die nu werkelijkheid te maken."

Moeilijke woorden

Uitwerking van de opdracht:

Moeilijk woord - autonomie

Voorbeeldzin:

"In de bovenbouw krijgen leerlingen meer autonomie, omdat ze dan zelfstandig beslissingen mogen nemen over hun schoolwerk."

Moeilijke woorden

Uitwerking van de opdracht:

Moeilijk woord - competentie

Voorbeeldzin:

"Zijn vaardigheid in programmeren laat zien dat hij veel competentie heeft op het gebied van technologie en computers."

Moeilijke woorden

Uitwerking van de opdracht:

Moeilijk woord - objectief

Voorbeeldzin:

"De rechter moet objectief zijn en alleen naar de feiten kijken, zonder zijn persoonlijke mening mee te laten spelen."

Moeilijke woorden

Uitwerking van de opdracht:

Moeilijk woord - surveilleren

Voorbeeldzin:

"Tijdens het examen surveilleert de leraar door de klas te lopen om toezicht te houden en te zorgen dat niemand spiekt."

Moeilijke woorden

Uitwerking van de opdracht:

Moeilijk woord - verwezenlijken

Voorbeeldzin:

"Het is haar gelukt om haar droom van een eigen kledingwinkel te verwezenlijken en die nu werkelijkheid te maken."

Moeilijke woorden

Uitwerking van de opdracht:

Moeilijk woord - autonomie

Voorbeeldzin:

"In de bovenbouw krijgen leerlingen meer autonomie, omdat ze dan zelfstandig beslissingen mogen nemen over hun schoolwerk."

Moeilijke woorden

Uitwerking van de opdracht:

Moeilijk woord - competentie

Voorbeeldzin:

"Zijn vaardigheid in programmeren laat zien dat hij veel competentie heeft op het gebied van technologie en computers."

Afsluiting

9 december toets

1e lesuur 9 november - Ruimte voor vragen (bereid deze voor!)

2e lesuur 9 november Toets Taalinzicht  + Woordenlijst (Ook de woorden van de vorige toets)