Stijl 2f/3F: dat-wat / die-wie / die-dat

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Als - dan

Als en dan gebruik je bij vergelijkingen.

Bij gelijkheid gebruik je als, bij ongelijkheid gebruik je dan.

Voorbeeld:

Eva is net zo groot als Anna.

Tom is groter dan Stefan.

Wat hoort er op de lege plek?
Het wordt morgen kouder _ vandaag.

Die - dat

Naar een de-woord verwijs je met die.

Naar een het-woord verwijs je met dat.

Voorbeeld:

De hond die altijd blaft.

Het paard dat in de wei staat.

Deze - dit

Naar een de-woord verwijs je met deze.

Naar een het-woord verwijs je met dit.

Voorbeeld:

Deze fiets staat in de weg.

Dit meisje is erg knap. 

Dus...

Die en deze horen bij een de-woord.

Dat en dit horen bij een het-woord.

Wat hoort op de lege plek?
Het boek _ ik moest lezen was erg leuk.

1. die
2. dat

Dat - wat

Wat gebruik je in de volgende gevallen:

1. Bij een overtreffende trap

2. Wanneer je terugverwijst naar een hele zin

3. Wanneer je verwijst naar iets, niets of alles

Voorbeeld:

1. Dit cijfer is het beste wat ik ooit heb gehaald!

2. Ik ben van mijn fiets gevallen, wat erg veel pijn deed.

3. Slagen is iets wat ik graag wil.

Die - wie

Wie kan alleen naar mensen verwijzen. 

Soms kun je die vervangen door wie, dit kan als het een meewerkend voorwerp is. Je controleert of iets een meewerkend voorwerp is, door 'aan' of 'voor' voor wie te zetten.

Als er 'aan' of 'voor' staat, is alleen wie goed en die fout.

Voorbeeld:

De serveerster die/wie we een fooi geven, is erg vriendelijk.

De serveerster aan wie we een fooi geven, is erg vriendelijk.

Wat hoort er op de lege plek?
De leraar aan _ ik het boek heb gegeven, is met pensioen.

Is dat het enige (dat / wat) je hierover te zeggen hebt?

1. dat
2. wat

Het muziekstukje (dat / wat) werd uitgevoerd.

1. dat
2. wat

De vrouw aan (die / wie) ik de bloemen gaf.

1. die
2. wie

Alles (dat / wat) ik wil, lijkt zo ver weg.

1. dat
2. wat

De chauffeur aan (die / wie) ik mijn levensverhaal vertelde.

1. die
2. wie

Personen (die / wie) jonger zijn dan achttien, mogen in de supermarkt geen alcohol en sigaretten kopen.

1. die
2. wie

Ik zag een meisje (dat / wat) een lachbui kreeg.

1. dat
2. wat

Het telefoontje (dat / wat) de conrector naar zijn moeder pleegde, was het laatste wat hij had verwacht.

1. dat
2. wat

Of is er iets (dat / wat) je verzwijgt?

1. dat
2. wat

Wanneer gebruik je 'dat/wat', 'die/wie' en 'die/dat'?

'Dat' gebruik je wanneer je verwijst naar onzijdige woorden. Een zelfstandig naamwoord waar het lidwoord het bij staat, is een onzijdig woord. 

Het huis dat daar staat.

'Wat' gebruik je:

• bij een overtreffende trap;
• wanneer je terugverwijst naar de hele zin;
• wanneer je verwijst naar een onbepaald voornaamwoord.

Het mooiste wat ik ooit gezien heb. (overtreffende trap)

Rick heeft de wedstrijd verloren, wat hij heel vervelend vindt. (terugverwijzing)

Alles wat net gebeurd is, zou niet mogen gebeuren. (onbepaald voornaamwoord)

'Waarmee' gebruik je als je verwijst naar dingen,
'met wie' gebruik je als je verwijst naar personen.

• Het racket waarmee ik tegen de bal geslagen heb. (ding)
• Het meisje met  wie ik naar het feest ga. (persoon)

https: