Bloedtransfusie

• Verpleegkunde
• MBO
• Studiejaar 3

Bloedtransfusie

Hoeveel denk je al te weten over bloedtransfusie?

010

Aan het eind van de les kun je vertellen:

• Wat is de functie/samenstelling van het bloed.
• Welke bloedgroepen er zijn.
• Wat indicaties er zijn voor een bloedtransfusie.
• Wat de aandachtspunten zijn bij een bloedtransfusie.
• Heb je nog eigen leervragen?
  

Indeling les:

• Feitjes over bloedtransfusie.
• Samenstelling van bloed.

• Verschillende bloedgroepen.

• Indicatie en aandachtspunten bloedtransfusie.

• Eventuele openstaande leervragen.

Wanneer vond de eerste bloedtransfusie plaats van mens op mens?

1. 1665
2. 1827
3. 1930
4. 1995

Vroeger

Tegenwoordig

Jaarlijks ontvangen in 2021 ongeveer 300.000 Nederlanders een bloedtransfusie:(bron)

Momenteel zijn er 400.000 donoren. 

afname aantal bloedtransfusies tgv:

• minder invasieve chirurgische ingrepen (laparoscopisch als het kan)
• nieuwe richtlijn - effect bloedtransfusie nihil bij HB <6
• kritischer gekeken naar noodzaak en effect

Alleen als het moet!

Bron: https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/alleen-bloed-als-het-moet.htm

Samenstelling bloed

Hb: hemoglobine, bestanddeel van erytrocyten dat O² bindt

Ht = hematocriet, volume van erytrocyten in bloed.

00:10

Wat is de functie van de rode bloedcellen?

1. Afweer
2. Bloedstolling
3. Transport voedingsstoffen
4. Zuurstoftransport

00:17

Wat is de functie van de witte bloedcellen?

1. Afweer
2. Bloedstolling
3. Transport voedingsstoffen
4. Zuurstoftransport

00:24

Wat is de functie van de bloedplaatjes?

1. Afweer
2. Bloedstolling
3. Transport voedingsstoffen
4. Zuurstoftransport

00:31

Wat is de functie van het bloedplasma?

1. Afweer
2. Bloedstolling
3. Transport voedingsstoffen
4. Zuurstoftransport

00:54

Rode bloedcellen

Witte bloedcellen

Bloedplaatjes

Leucocyten

Trombocyten

Erytrocyten

04:05

Wat is het grootste percentage witte bloedcellen?

1. Basofiele granulocyten
2. Lymfocyten
3. Neutrofiele granulocyten
4. Monocyten

Bloedgroepen

Bloedtransfusie

Rhesusfactor positief 85% van de mensen

Soorten bloedgroepen

De rhesusfactor (Rh) is een eiwit dat op de oppervlakte van de rode bloedcellen kan zitten en daarmee je bloedgroep bepaalt. Als de rhesusfactor op je rode bloedcellen zit, ben je rhesus positief. Dit is het geval bij 85% van de mensen. Als de factor ontbreekt, ben je rhesus negatief. Dit is bij de andere 15% van de mensen het geval.

Als een patiënt met een negatieve rhesusfactor via een transfusie bloed ontvangt van een donor met een positieve rhesusfactor, maakt het immuunsysteem van de patiënt antistoffen aan, omdat het lichaam niet gewend is aan de aanwezigheid van de rhesusfactor. Hierdoor ontstaat een afweerreactie en wordt het nieuwe bloed afgebroken. Deze reactie kan levensbedreigend zijn. Daarom moet een rhesus negatieve patiënt altijd ook rhesus negatief bloed krijgen

02:36

Welke bloedgroep is de universele donor en kan je aan iedereen toedienen?

1. AB+
2. AB-
3. O+
4. O-

03:22

Welke bloedgroep is de universele ontvanger en kan alle bloedgroepen krijgen?

1. AB+
2. AB-
3. O+
4. O-

Kruisproef

Laboratoriumtest:

• Bij elkaar voegen van serum van
  patiënt (ontvanger) met rode
  bloedcellen van de donor
  
• Positieve kruisproef (klontering): geen bloedtransfusie.

Soorten bloedproducten

Waar is wat voor?

Autologe transfusie

Tekort bij tumoren, miltproblemen enz.

Stoornis in bloedstolling (bijv. hemofilie)

bloedingen bij aangeboren of verworven stollingsstoornissen

trombotische trombocytopenische purpura

Bloedtransfusie wordt niet thuis uitgevoerd.

Kruisproef = in lab wordt bloed ontvanger in contact gebracht met bloed donor. Indien geen reactie (bijv. klontering), dan kan bloed gegeven worden. Max 24 uur vóór bloedtransfusie

Positieve kruisproef = geen bloedtransfusie

Voorlichting: denk aan angst voor ziekten en geloofsovertuiging. Er is een voorlichtingsfolder. Bij kinderen mbv plaatjes, filmpjes

NaCl op driewegkraan dicht = noodlijn, in geval van transfusiereactie; loodrecht op de driewegkraan

Wat zou er allemaal gecontroleerd moeten worden voordat de transfusie kan worden uitgevoerd?

De volgende controles gebeuren aan het bed van de patiënt met twee verpleegkundigen, indien aanwezig met de hulp van een digitaal scansysteem:

Actieve bevraging naam en geboortedatum patiënt en controle identificatiebandje. Deze naam wordt vergeleken met de gegevens op het transfusieformulier en het bloedderivaat.

Vergelijking van de gegevens op het bloedderivaat met het transfusieformulier (eventueel digitaal):

identificatie patiënt

bloedgroep en resusfactor

unitnummer

vervaldatum bloedderivaat

vervaldatum type and screen of kruisproef

Controle van het bloedderivaat op visuele beschadiging, verkleuring, stolsels,…

Spoelen is nodig om in de lijn geen reactie te krijgen. In het lichaam maakt het niets uit.

Bij reacties zout aansluiten en infuus niet verwijderen ivm vervolgreacties

Uitvoering bloedtransfusie

Kwetsbaarheid rode bloedcellen

• Bloed voorzichtig behandelen
  
• Speciale druppelkamer extra vullen met zout ivm kwetsbaarheid cellen

Inloopsnelheden  tenzij anders gemeld:

Erytrocyten(300ml) 1-2 uur (maximaal 4 uur per eenheid)

 Eerste 10 minuten (vanaf dat het in bloedbaan komt) zeer laag, (80 ml/uur) - observatie patiënt op transfusiereactie

Trombocyten(+/- 300ml) 15-30 minuten

Plasma(300ml) 15-30 minuten.

Soorten transfusie

Autologie

Xenotransfusie

Trombocyten

Belangrijke aandachtspunten

• De eenheid nooit in een 'afdelingskoelkast' bewaren tenzij trilvrij is. 
• Erytrocyten worden bij 2-6 graden bewaard en mogen tot maximaal 6 uur na aanprikken worden toegediend.
• Trombocyten mogen tot maximaal 6 uur na aanprikken worden toegediend en worden boven de 18 graden bewaard.
• Er mag nooit medicatie worden toegevoegd aan bloedproducten
• Transfusie mag niet langer dan 2 uur onderbroken of ontkoppeld ivm het risico op bacteriële contaminatie
• De te transfunderen eenheid nooit verdunnen
  
• Het infuussysteem voor transfusie alleen vullen met een zoutoplossing (NaCl 0,9%)

Bijzondere transfusies:

Autologe (eigen bloed, maand voor transfusie afgenomen)

Xenotransfusie (Dier op mens)

Bij een bloedtransfusie bestaat het risico op transfusiereacties. Zoek 2 op. Wat zijn de verschijnselen?

Transfusiereactie

• Reactie op lichaamsvreemd materiaal
  
• Kunnen optreden gedurende de hele transfusie, over het algemeen aan het begin van de toediening.
• Symptomen kunnen zich tijdens aansluiten openbaren of binnen 6 uur na transfusie. (Lege zakken moeten 24 bewaard worden)
• Elke transfusiereactie moet worden gemeld!
  

Mogelijke symptomen van een milde reactie:

• Huiduitslag
  
• Geringe Jeuk
  
• Temperatuurstijging < 1 °C
  
• Soms misselijkheid

Ernstige Transfusiereactie

Symptomen:

• Glottisoedeem
• Bronchospasme
• Hypotensie
• Koorts/koude rillingen
• Shock
• Andere mogelijke klachten: diffuus intravasale stolling, icterus, donkere urine, oligurie/anurie 

Actie:

• Stop de transfusie en NaCL 0,9% toedienen
• Controleer vitale functies
• Waarschuw de arts en vul een transfusiereactieformulier in

Wat moet je als allereerste doen, wanneer je een transfusiereactie vermoedt?

1. de arts bellen
2. klemmetje van transfusielijn dichtzetten
3. MEWS uitvoeren

Met welke infuusvloeistof mag de RBC gegeven worden?

1. NaCL 0,9%/ Glucose 5%
2. Glucose 5%
3. NaCL 0,9%

Ga zelf aan de slag

https://www.bioplek.org/animaties%20onderbouw/bloedgroepeenvABOx.html

https://www.bioplek.org/animaties/bloedgrbepalingx/index.html