De klucht van de koe

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

De klucht van de koe

Wat was Bredero?

1. schilder
2. schrijver van liederen
3. rederijker
4. toneelschrijver

Wat is de lijfspreuk van Bredero?
(Opzoeken mag)

Wat zijn de kenmerken
van een klucht?

Wat betekent 't Kan verkeeren?
(Zie blz. 29)

Kenmerken klucht

kort toneelstuk

volksvermaak met moraal

thema's: gierigheid, overspel, dronkenschap

humor: woordspelingen, seksueel getinte opmerkingen

Lees mee

Lees blz. 6 t/m 11

Regel 1 t/m 81, de introductie van Gijsje de gauwdief. 

Vanaf regel 133 doet een pierewaaier zijn intrede

Wat is een gauwdief?

Een gauwdief is een slimme, geslepen dief. 

('Gauw' betekent vlug of snel)

"Laatst ving ik nog een mooie buit bij een rederijkerskamer. Met een hamer en beitel brak ik een kist open die ik daar zag liggen en ik ontdeed de kas van haar zware lading. Ik stak het geld in mijn zak en ging er mee aan de zwier bij de dames van plezier, die heerlijke snollen." (r. 13 - r. 18) 

Hoe praat de gauwdief zijn diefstal goed?

"Toch was het goed dat ik het geld gebruikt heb om te zoenen: het lag daar zo zielig achter slot te schimmelen en te roesten. Het was wonderlijk zoals het uit de band sprong, toen het zijn vrijheid kreeg. Zo blij was het geld dat ik het meenam." (r. 21 - 24)

Wat is een pierewaaier?

Een pierewaaier is een losbol, flierefluiter of feestbeest.  

"Ik wilde even kort met mijn vrouw knuffelen, zoenen, vrijen, maar die vervloekte trut deed niets anders dan bijten, slaan en krabben. Ik zei haar: "Zoals je wilt, vrouw. Als jij niet wil, zijn er tal van anderen." En meteen liep ik het huis uit, rechtstreeks naar de kroeg. Ik stop niet voordat mijn beurs leeg is, of mijn lijf vol bier." (r. 155- 160)

• Klucht: komisch toneelstuk, veelvoorkomende motieven zijn goedgelovigheid, overspel en dronkenschap. De bedoeling ervan was gewoon even lekker lachen en een beetje leren hoe het niet moet. De eerste Nederlandse kluchten stammen uit de 14de eeuw.
• Eén van de personages is een gauwdief: dat is een slimme, geslepen dief. ‘gauw’ betekent ‘vlug’ of ‘snel’.
• Een ander personage is een optrekker: dat is een slampamper, pierewaaier, losbol, doordraaier.
• Rederijkerskamer: Rederijkers (1450-1650) In de vijftiende eeuw werden overal in de Nederlanden rederijkerskamers gesticht: verenigingen waar stedelingen samen kwamen om met elkaar literatuur te beoefenen. Rederijkers organiseerden regelmatig besloten bijeenkomsten en grote publieke feesten en wedstrijden waar toneelstukken werden opgevoerd en gedichten voorgedragen

Hoe wordt de boer getypeerd in De klucht van de koe?

1. sluw
2. goedgelovig
3. agressief
4. hitsig

Wanneer werd de klucht van de koe gepubliceerd?

1. 1612
2. 1619
3. 1618
4. 1585

Bladzijde 29

Geschreven, gherymt, ende verdeylt (in rollen verdeeld), door my Gerbrant Adriaensz. in Bredero, op 6 augustus 1612

't Kan verkeeren

Essay

Schrijf een essay van ongeveer 300 woorden over De klucht van de koe. Beantwoord in ieder geval onderstaande vragen in een lopend verhaal met een heldere opbouw (inleiding, kern, slot). Je kunt gebruikmaken van de informatie op literatuurgeschiedenis.org. ChatGPT om inspiratie vragen mag, maar maak er altijd je eigen verhaal van en zorg ervoor dat je informatie juist is. Vermeld de bronnen die je gebruikt hebt.

~ Onder welk genre of binnen welke stroming valt dit verhaal?

~ Welke kenmerkende eigenschappen van literatuur uit deze periode vind je typisch bij De klucht van de koe passen? Leg uit met citaten en gebeurtenissen uit het verhaal. 

~ Wat is het thema van het werk? Zit er een boodschap in het verhaal (waar jij iets mee kunt)?

~ Kun jij je inleven in de gebeurtenissen en in de gevoelens, gedachtes en het gedrag van de personages of juist helemaal niet? Hoe komt dat?